Sửa luật có chống được tham nhũng trong xây dựng?

Bộ trưởng Bộ Xây dựng Phạm Hồng Hà

Công trình vi phạm, ai chịu trách nhiệm?

Tại phiên họp Ủy ban Thường vụ Quốc hội ngày 18/9, cho ý kiến về dự án sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Xây dựng, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga đề nghị Bộ Xây dựng nêu rõ tình hình vi phạm trật tự xây dựng thời gian qua ở mức độ nào, công trình xây dựng không phép và sai phép ra sao. Ủy ban Tư pháp nhận định, có những công trình xây dựng không phép, sai phép trong một thời gian dài nhưng cho tồn tại và không được phát hiện. Cho đến khi phát hiện thì lại khởi tố doanh nghiệp. Vậy có bao nhiêu chủ thể có trách nhiệm và tiếp tay cho các sai phạm?

Theo bà Nga, thẩm quyền và trách nhiệm ở đây không phải chỉ Bộ Xây dựng mà còn có cả ở địa phương. “Trong lĩnh vực xây dựng, chỉ đổ đống cát, đống gạch trước cửa nhà dân là có người đến ngay. Thế nhưng với những công trình lớn vi phạm như các đại biểu từng nói thì cơ quan quản lý nhà nước ở đâu, những người có thẩm quyền ở đâu, thẩm quyền có nhưng trách nhiệm bây giờ như thế nào?”, bà Nga nêu.

Một điểm nữa được bà Nga nhấn mạnh yêu cầu của Ban chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng (PCTN) là phải chống tham nhũng trong chính các lực lượng PCTN, trong đó có các lực lượng thanh tra chuyên ngành. “Chúng tôi có kiến nghị Bộ Xây dựng chấn chỉnh lực lượng thanh tra chuyên ngành về xây dựng từ những vụ việc xảy ra vừa qua. Vậy luật này có giải quyết được vấn đề đó không?”, bà nêu.

Liên quan chất lượng công trình, đặc biệt những công trình đầu tư công, công trình của Nhà nước, theo Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp, quá trình làm thường rất lâu, nhưng xuống cấp lại rất nhanh. Từ thực tế đó, bà Nga đề nghị cơ quan soạn thảo đánh giá thực trạng này, đồng thời làm rõ việc “rút ruột công trình” ra sao.

Di dời các cơ sở gây ô nhiễm

Từ vụ cháy ở nhà xưởng bóng đèn, phích nước Rạng Đông vừa qua, Trưởng ban Dân nguyện Nguyễn Thanh Hải phản ánh lo lắng của cử tri về các công trình nằm trong khu dân cư, gây ảnh hưởng tới môi trường, đời sống và sức khỏe của người dân. “Không chỉ công trình như nhà máy Rạng Đông vừa rồi mà còn nhiều công trình sản xuất nằm trong khu dân cư. Tôi đọc dự thảo chưa thấy điều nào quy định rõ việc cấm công trình, dự án kinh doanh, sản xuất gây ảnh hưởng tới sức khỏe cộng đồng”, bà Hải nói. Đối với những công trình đã có, phải thực hiện nghiêm theo Nghị định 130 của Thủ tướng trong việc di dời ra khỏi khu đô thị, khu dân cư.

Đề cập việc cấp phép và quản lý trật tự xây dựng, Trưởng ban Dân nguyện đặt câu hỏi: Trong tất cả các điều khoản, từ quy trình, thẩm định, xin giấy phép... quy định trong luật có đảm bảo việc giảm các thủ tục hành chính, ngắn gọn, tiết kiệm không? Bà Hải phản ánh bức xúc của doanh nghiệp, làm một công trình xây dựng nhà ở 200 tỷ đồng, mỗi ngày phải trả cả trăm triệu tiền lãi vay ngân hàng. Việc phải chờ đợi giấy phép, tiền lãi đó đổ vào giá thành công trình, rồi người dân phải gánh chịu. Từ thực tế đó, bà đề nghị Bộ trưởng Xây dựng chỉ đạo rà soát việc cấp phép xây dựng và quản lý xây dựng, làm sao rút ngắn được quy trình, thời gian nhưng vẫn đảm bảo trật tự đô thị và quy định khác.

“Công trình người dân xin phép thì vô cùng khó khăn, nhưng có những công trình lớn vi phạm lại ngang nhiên tồn tại. Người dân tâm tư, băn khoăn, mất lòng tin, không hiểu tại sao lại như vậy. Có hiện tượng mà nhiều đại biểu đã nêu là tình trạng phạt cho tồn tại. Tôi cũng mong muốn trong luật này đưa ra nguyên tắc, không để phạt cho tồn tại. Phạt theo quy định rồi thì phải xử lý, phải cắt, thậm chí tháo dỡ, phá bỏ nếu nó ảnh hưởng đến đời sống của người dân”, bà Hải đề nghị.

Giải trình sau đó, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Phạm Hồng Hà cho biết, tất cả những tồn tại, hạn chế mà các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội nêu ra là hoàn toàn xác đáng. Tuy nhiên, lần sửa đổi này, Chính phủ muốn hướng tới việc cải thiện môi trường kinh doanh trong lĩnh vực xây dựng, cụ thể là vấn đề thẩm định dự án và cấp phép, bởi quy định hiện hành đang ách tắc trong hai khâu này.

Liên quan đến các sai phạm trong lĩnh vực xây dựng, theo Bộ trưởng, lĩnh vực này đã được quy định trong Luật Thanh tra, Luật Xử phạt vi phạm hành chính. Bộ Xây dựng chỉ tổ chức thực hiện luật, còn những sai phạm cụ thể như vụ việc thanh tra Bộ Xây dựng vừa rồi thì “xử lý nghiêm theo quy định”. Còn vấn đề phạt cho tồn tại mà đại biểu nêu, ông Hà viện dẫn Nghị định 139 của Chính phủ, từ 1/1/2018, các công trình sai phép, không phép phải khôi phục theo đúng quyết định chứ không có chuyện “phạt cho tồn tại” nữa.

Thành Nam