Sửa đổi, bổ sung Nghị quyết số 98/2023/QH15 của Quốc hội: Tạo xung lực thể chế mới để TPHCM bứt phá mạnh mẽ hơn

Trao đổi với phóng viên Báo SGGP, đồng chí Phan Văn Mãi (ảnh), Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, khẳng định, việc sửa đổi, bổ sung kịp thời một số điều của Nghị quyết 98 sẽ tạo động lực quan trọng để TPHCM phát triển nhanh, bền vững, đúng với tầm vóc một đầu tàu của cả nước, phù hợp với mong đợi của cử tri.

Phóng viên: Đồng chí đánh giá thế nào về tính cấp bách, cấp thiết của việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết 98 khi Chính phủ trình Quốc hội xem xét theo trình tự rút gọn?

Đồng chí PHAN VĂN MÃI: TPHCM hiện nay đã được mở rộng về không gian phát triển, với vị trí, vai trò ngày càng lớn. Thành phố được kỳ vọng tiếp tục là đầu tàu, dẫn dắt tăng trưởng của vùng Đông Nam bộ và cả nước. Điều này đặt ra nhu cầu phải có những cơ chế mới, đủ mạnh, đủ linh hoạt để thành phố thực hiện mục tiêu tăng trưởng cao, đồng thời giải quyết các điểm nghẽn về hạ tầng, thu hút đầu tư chiến lược, phát triển các ngành kinh tế số, kinh tế xanh...

Trong bối cảnh đó, việc Chính phủ trình Quốc hội xem xét sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết 98 theo trình tự rút gọn là cần thiết và phù hợp. Những nội dung sửa đổi lần này căn cứ vào việc tổng kết từ thực tiễn, có căn cứ pháp lý đầy đủ, được TPHCM chuẩn bị và các bộ, ngành, cơ quan liên quan góp ý, thẩm định kỹ.

Điều đó cho thấy việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết 98 không chỉ đơn thuần là điều chỉnh kỹ thuật, mà hướng đến xây dựng một khung thể chế hoàn thiện hơn, đầy đủ hơn, giúp TPHCM chủ động hơn, linh hoạt hơn trong điều hành phát triển kinh tế - xã hội. Vì vậy, có thể khẳng định, việc sửa đổi, bổ sung kịp thời một số điều của Nghị quyết 98 sẽ tạo động lực quan trọng để TPHCM phát triển nhanh, bền vững và đúng với tầm vóc một đầu tàu của cả nước, phù hợp với mong đợi của cử tri.

Trong hồ sơ Chính phủ trình Quốc hội, nhiều cơ chế mới như Khu thương mại tự do (FTZ), cơ chế thu hút nhà đầu tư chiến lược… được đề xuất. Theo đồng chí, sự phối hợp của các cơ quan Trung ương đóng vai trò thế nào trong quá trình triển khai, nhất là với các chính sách còn thiếu quy định hoặc phải chờ hướng dẫn?

Nhìn tổng thể, dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết 98 có nhiều nội dung mới, mở rộng dư địa phát triển cho TPHCM. Trong đó, FTZ được xem là cơ chế đột phá lớn nhất, nhằm tăng cường khả năng cạnh tranh toàn cầu và phát huy vai trò đầu tàu kinh tế của TPHCM… Những cơ chế như FTZ hay ưu đãi nhà đầu tư chiến lược đều là lĩnh vực liên ngành, liên quan đến thuế, hải quan, thương mại quốc tế, đất đai, quy hoạch, tài chính - ngân sách… nên TPHCM không thể tự xoay xở trong tình trạng thiếu hướng dẫn hoặc văn bản dưới luật chậm ban hành.

Chúng tôi cho rằng cần có cơ chế phối hợp liên ngành, có đầu mối rõ ràng chịu trách nhiệm hướng dẫn, tháo gỡ vướng mắc và ban hành quy định đồng bộ giữa các luật chuyên ngành. Đồng thời, cần trao thẩm quyền gắn với trách nhiệm cho TPHCM, cho phép áp dụng các quy định tạm thời trong khi chờ văn bản hướng dẫn.

Bên cạnh đó, phải có hệ thống giám sát và đánh giá độc lập. Khi triển khai các mô hình mới như FTZ hoặc ưu đãi nhà đầu tư chiến lược, cần có bộ tiêu chí đánh giá kết quả, báo cáo định kỳ với Chính phủ và Quốc hội. Các cơ quan trung ương không chỉ tham gia ở khâu ban hành chính sách mà còn đồng hành trong suốt quá trình thực hiện, kịp thời điều chỉnh những vấn đề mới phát sinh.

Tân cảng Phú Hữu, phường Long Trường, TPHCM. Ảnh: HOÀNG HÙNG

Đồng chí đánh giá như thế nào về sự chuẩn bị của TPHCM và cơ quan soạn thảo, cũng như lưu ý gì để khi được bổ sung chính sách vượt trội, TPHCM sẽ thực hiện hiệu quả?

Về sự chuẩn bị của TPHCM, có thể nói thành phố đã chủ động và cầu thị trong quá trình xây dựng hồ sơ sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết 98. Thành phố đã tổng kết thực tiễn rất đầy đủ, chỉ ra những điểm nghẽn phát sinh khi triển khai nghị quyết hiện hành; đồng thời đề xuất các cơ chế mới với mục tiêu nâng cao tính tự chủ, linh hoạt và khả năng thu hút đầu tư chiến lược. Các báo cáo đánh giá tác động, giải trình chính sách và phương án tổ chức thực hiện được thành phố chuẩn bị kỹ lưỡng, phản ánh tinh thần trách nhiệm của một địa phương giữ vai trò đầu tàu kinh tế.

Ở góc độ cơ quan soạn thảo, Chính phủ và các bộ, ngành liên quan đã phối hợp chặt chẽ với TPHCM, tiếp thu và hoàn thiện nhiều nhóm chính sách lớn, đặc biệt là mô hình FTZ, cơ chế ưu đãi nhà đầu tư chiến lược, phân cấp trong quy hoạch và tài chính - ngân sách. Hồ sơ trình Quốc hội thể hiện sự đồng bộ hơn giữa các luật chuyên ngành, đồng thời chú trọng đến tính khả thi và yêu cầu kiểm soát rủi ro trong thực thi.

Để thực hiện hiệu quả các cơ chế, chính sách vượt trội được bổ sung, TPHCM cần lưu ý một số điểm quan trọng. Với FTZ, thành phố cần chuẩn bị kỹ, từ mô hình tổ chức bộ máy đến quy trình quản trị và hệ thống giám sát vận hành. Hay để thực hiện tốt cơ chế ưu đãi thu hút nhà đầu tư chiến lược, TPHCM cần nâng cao năng lực đàm phán, sàng lọc, thẩm định và giám sát dự án để tương thích với các cơ chế mới. Còn về bộ máy, chúng tôi đánh giá TPHCM có tinh thần đổi mới mạnh, dám nghĩ, dám làm. Tuy nhiên, khi phân quyền đi kèm trách nhiệm lớn hơn, việc thiết lập các quy trình kiểm soát rủi ro, minh bạch hóa và tăng cường đào tạo cán bộ là yêu cầu không thể thiếu.

Hành khách đón tàu tuyến metro số 1 TPHCM (Bến Thành - Suối Tiên). Ảnh: HOÀNG HÙNG

Nếu dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết 98 được thông qua, đồng chí kỳ vọng những chuyển biến cụ thể nào đối với tăng trưởng, thu hút đầu tư và vai trò đầu tàu kinh tế của TPHCM trong giai đoạn tới?

Kỳ vọng lớn nhất của chúng tôi là TPHCM sẽ biến những tiềm năng thành động lực phát triển để thực hiện những mục tiêu lớn mà thành phố đã đặt ra. Tôi tin tưởng, khi cơ chế mới được triển khai đồng bộ, TPHCM sẽ khai phá thêm nhiều tiềm năng, lợi thế. Với FTZ, kỳ vọng là hình thành một cực tăng trưởng mới, tầm khu vực, thu hút nhà đầu tư quốc tế, góp phần đưa TPHCM trở thành trung tâm logistics - thương mại - dịch vụ cao cấp của vùng Đông Nam Á. Bên cạnh đó, cơ chế ưu đãi nhà đầu tư chiến lược sẽ giúp TPHCM thu hút được các tập đoàn lớn có sức lan tỏa mạnh, từ đó tăng tốc chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng đổi mới sáng tạo, kinh tế số và kinh tế xanh.

Khi các cơ chế về quy hoạch, thu hồi đất, chuẩn bị mặt bằng, tài chính - ngân sách được tháo gỡ, tốc độ triển khai các dự án chiến lược sẽ nhanh hơn, giảm độ trễ và tạo hiệu ứng lan tỏa rõ rệt cho nền kinh tế… Chúng tôi mong muốn nghị quyết sửa đổi lần này sẽ tạo ra một “khung thể chế” mới đủ mạnh, đủ linh hoạt để TPHCM tự tin bước vào giai đoạn phát triển mới, xứng đáng với vai trò đầu tàu kinh tế, trung tâm tài chính, động lực tăng trưởng, đóng góp lớn hơn cho sự phát triển của đất nước.

KIỀU PHONG - NGÔ BÌNH thực hiện