Sự di truyền màu da không đơn giản như bạn tưởng

Nghiên cứu này tập trung vào khoảng 400 người thuộc nhóm Khoesan ở Nam Phi. Da của họ có màu sáng hơn nhiều so với những người châu Phi ở gần xích đạo. Kết quả nghiên cứu cho thấy, sắc tố da màu trắng gần như di truyền 100% và càng đến gần đường xích đạo, sự di truyền màu da sẽ trở nên phức tạp hơn. Đây chính là tiền đề để các nhà khoa học thực hiện những nghiên cứu sâu hơn.

Ông Alicia Martin - một trong số các nhà nghiên cứu tại Viện Broad thuộc MIT và Đại học Harvard ở Massachusetts, cho biết: "Châu Phi là nơi có sự biến đổi về màu da nhiều nhất, nhưng chưa có nhiều người quan tâm về vấn đề này. Chúng ta đã biết được một số gen liên quan đến sắc tố da, nhưng còn rất nhiều gen vẫn nằm ngoài tầm với của khoa học”.

Màu da thường được coi như là sản phẩm của sự lựa chọn theo hướng. Ở đây, các biến thể gen thay đổi theo một hướng - từ da sẫm màu đến sáng hơn ở vĩ độ cao và ngược lại da sáng màu đến da sẫm màu ở những vĩ độ thấp hơn.

Các nhà nghiên cứu đã tiến hành so sánh các bộ gen của Khoesan với dữ liệu hiện có của gần 5.000 cá thể thuộc các nhóm người ở châu Phi, châu Âu và châu Á. Kết quả cho thấy rằng: những nhóm người ở gần xích đạo có màu da được chọn lựa ổn định hơn. Nói cách khác, có nhiều gen ảnh hưởng đến sắc tố da, nhưng chỉ có khoảng 10% các gen này trước đây được cho là có liên kết với sự thay đổi màu da.

Di truyền màu da có nhiều điều phức tạp (Ảnh: Unsplash)

Những người tham gia vào nghiên cứu lần này được phỏng vấn và các số đo về cân nặng và chiều cao được ghi lại cẩn thận, còn màu da của họ được đo bằng một thiết bị gọi là phản xạ kế. Quá trình thu thập dữ liệu này mất tổng cộng bảy năm để hoàn thành.

Các sắc tố da của người châu Phi hóa ra có nhiều gen hơn làn da sáng màu của người Âu Á – điều này bị ảnh hưởng do nhiều gen tương tác với nhau. Theo các nhà nghiên cứu, nếu chúng ta chỉ tập trung vào khu vữ Á-Âu, chúng ta đã bỏ sót một phần lớn trong bức tranh tổng thể.

"Nhóm người Khoesan ở Nam Phi dường như không thực sự có làn da sáng màu hay làn da sậm màu. Đúng hơn là, sắc tố da của họ có sự biến đổi. Trên thực tế, da của người Khoesan sáng màu gần gấp đôi so với những người châu Phi ở gần xích đạo. Ở các vĩ độ phía bắc sắc tố đồng nhất hơn, trong khi ở các vĩ độ thấp thì sắc tố lại đa dạng hơn - cả về di truyền lẫn kiểu hình", ông Martin nói.

Một trong những gen mới mà nhóm nghiên cứu phát hiện ra là SMARCA2 / VLDLR. Đây là lần đầu tiên người ta chứng minh được mối liên quan của gen này đến sắc tố da ở người, và có vẻ nó đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra màu da của người Khoesan. Trong khi đó, một đột biến gen khác - SLC24A5 – có tần số xuất hiện ở người Khoesan cao hơn so với người châu Âu. Điều này cho thấy, có thể gen đã được chọn lọc một cách tích cực, hoặc đi qua dòng gen, hay thậm chí có nguồn gốc từ người Khoesan.

Nghiên cứu mới giải đáp được nhiều vấn đề nhưng nó cũng đặt ra những câu hỏi mới. Trên hết, nó cho thấy câu chuyện về quá trình di truyền ảnh hưởng đến màu da thật sự rất phức tạp. Nghiên cứu này cũng củng cố hơn cho những kết quả trước về vấn đề: khái niệm chủng tộc là một sai lầm vô cùng sâu sắc, bởi vì di truyền học đằng sau màu da của chúng ta thực sự được chia sẻ trên toàn thế giới chứ không chỉ gói gọn trong một nhóm người.

Hiện tại nhóm nghiên cứu đang muốn phân tích kĩ hơn những sắc tố da của các nhóm người bên ngoài châu Âu và dữ liệu sẽ được đưa lên một cơ sở dữ liệu trực tuyến để tiện cho việc nghiên cứu sâu hơn. “Chúng ta sẽ không thể nào có một bức tranh toàn cảnh về kiến trúc di truyền của sắc tố da nếu chúng ta không tìm hiểu từng đại diện của các nhóm người khác nhau trên toàn thế giới", nhà khoa học Brenna Henn thuộc Trường Đại học Stony Brook ở New York cho biết.

Nghiên cứu này đã được xuất bản trên tờ Cell.

Viên Lâm (Sciencealert)