Sự cảnh giác cần thiết

Virus đang hoạt động bất thường

Theo Politico, cuộc họp của Ủy ban Khẩn cấpsẽ giúp phối hợp với quốc tế trong việc ứng phó với tình hình hiện nay là bệnh đậu mùa khỉ lây lan sang ít nhất 39 quốc gia. Các nước này đã báo cáo tổng cộng hơn 1.600 trường hợp được xác nhận mắc bệnh và thêm 1.500 trường hợp nghi ngờ cho WHO. Đối với đại đa số các quốc gia, virus đậu mùa khỉ không phải là bệnh đặc hữu.

Nguồn: WHO

Loại virus đậu mùa khỉ chỉ lưu hành ở 7 quốc gia trong số kể trên, vốn cũng đã báo cáo 72 trường hợp tử vong. Tổng Giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus cho biết, các quốc gia mới bị ảnh hưởng chưa có báo cáo về trường hợp tử vong, nhưng WHO đang tìm cách xác minh các báo cáo từ Brazil về một ca tử vong liên quan đến bệnh đậu mùa ở khỉ.

“Hiện nay, rõ ràng là có tình huống bất thường, có nghĩa là virus đang hoạt động bất thường so với cách nó hoạt động trong thời gian trước,” ông Tedros phát biểu với các phóng viên hôm 14.6.

Tại Mỹ, nơi đã báo cáo 65 trường hợp, Trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh (CDC) thông tin, một số người bị nhiễm bệnh đậu mùa khỉ không có các triệu chứng bình thường. CDC cho biết, phát ban liên quan đến bệnh đậu mùa khỉ nhẹ hơn ở một số bộ phận của cơ thể nên rất khó chẩn đoán. Bà Rosamund Lewis, trưởng nhóm kỹ thuật của WHO về bệnh đậu mùa khỉ, xác nhận điều này đúng với nhiều trường hợp quốc tế. Tuy nhiên, căn bệnh trên vẫn có khả năng lây nhiễm và có thể lây truyền từ người bị bệnh cho đến khi vết phát ban lành lại.

Tổng Giám đốc Tedros Ghebreyesus cho biết, WHO đang làm việc với “các đối tác và chuyên gia” để đặt tên mới cho virus đậu mùa khỉ và các biến thể của nó trong “thời gian sớm nhất có thể”. Trước đó, một nhóm hơn 30 nhà khoa học hàng đầu viết một bức thư ngỏ kêu gọi tạo ra “một tên gọi không phân biệt đối xử và không kỳ thị đối với virus đậu mùa khỉ”. Nhóm này lập luận, việc tiếp tục đề cập đến virus liên quan đến người châu Phi vừa mang tính phân biệt đối xử, vừa không chính xác, đồng thời đề xuất đặt tên mới cho nó là “hMPXV”.

Không để tình hình vượt quá tầm kiểm soát

Ngoài việc đặt lại tên cho bệnh đậu mùa khỉ, WHO cũng xem xét nâng cấp mức độ cảnh báo về sự bùng phát dịch bệnh đang diễn ra và có thể chỉ định nó là “tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng được quốc tế quan tâm”. Việc tuyên bố bệnh đậu mùa khỉ là trường hợp khẩn cấp về sức khỏe quốc tế sẽ mang lại cho nó tên gọi giống như đại dịch Covid-19, đồng thời có nghĩa rằng WHO coi căn bệnh bình thường hiếm gặp này là mối đe dọa tiếp tục đối với các quốc gia trên toàn cầu. Hiện tình trạng khẩn cấp trên chỉ áp dụng đối với Covid-19 và bệnh bại liệt.

Theo ông Tedros, mục tiêu của WHO là hỗ trợ các quốc gia ngăn chặn sự lây lan và các đợt bùng phát bằng các công cụ y tế công cộng, cũng như nhấn mạnh điều cần thiết là nâng cao nhận thức về rủi ro và tăng cường hành động để giảm lây lan ở những nhóm có nguy cơ cao nhất. Trong khi đó, Giám đốc phụ trách tình trạng khẩn cấp của WHO tại châu Phi Ibrahima Soce Fall nhấn mạnh: “Chúng tôi không muốn đợi cho đến khi tình hình vượt quá tầm kiểm soát”.

Sở dĩ việc nâng cảnh báo lên mức cao hơn của WHO trở nên rất quan trọng là bởi tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng được quốc tế quan tâm là lời cảnh báo cho các chính phủ chuẩn bị năng lực tăng cường hệ thống chăm sóc y tế của mình nhằm ứng phó với virus hoặc dịch bệnh đang lưu hành.

Nó cũng sẽ kích hoạt sự phối hợp quốc tế về ứng phó nhằm bảo đảm dịch bệnh được ngăn chặn ở khắp mọi nơi, khiến nó không thể tiếp tục lây lan. Mặc dù bệnh đậu mùa khỉ không lây truyền như Covid-19 và không gây nguy cơ bệnh nặng cao, WHO vẫn đang làm việc để tránh lặp lại việc phân phối không công bằng các loại vaccine và phương pháp điều trị Covid-19 khiến nhiều nước nghèo không tiếp cận được trong nhiều tháng.

Một số quốc gia đang đặt hàng vaccine Jynneos của Bavarian Nordic, loại vaccine đã được phê duyệt cho bệnh đậu mùa và đậu mùa khỉ ở Mỹ và Canada. Mỹ đặt nửa triệu liều và sẽ được giao đến cuối năm nay, trong khi Liên minh châu Âu đặt hơn 100.000 liều trong những tháng tới.

Hiện cơ quan y tế của Liên Hợp Quốc không khuyến nghị tiêm chủng đại trà, chỉ khuyến cáo sử dụng vaccine “một cách thận trọng” và phải dựa trên đánh giá về rủi ro và tác dụng trong từng trường hợp. WHO cho biết, việc kiểm soát căn bệnh này chủ yếu dựa vào các biện pháp như giám sát, theo dõi ca bệnh và cách ly bệnh nhân.

Thái Anh