Sự cần thiết của việc mở rộng dịch vụ PrEP

Việt Nam là một số ít quốc gia trên thế giới triển khai thí điểm điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV (PrEP) bằng thuốc kháng virus (ARV) ngay từ năm 2017 và sau thí điểm đã mở rộng ra 26 tỉnh, thành phố.

Với kết quả khả quan, Bộ Y tế có kế hoạch mở rộng dịch vụ PrEP đến toàn bộ các tỉnh, thành phố trong cả nước. Để hiểu rõ hơn về biện pháp dự phòng này, chúng tôi đã có cuộc trao đổi với ông Hoàng Đình Cảnh, Phó cục trưởng Cục Phòng, chống HIV/AIDS (Bộ Y tế).

 Ông Hoàng Đình Cảnh.

Ông Hoàng Đình Cảnh.

Phóng viên (PV):Chúng ta vẫn thường nói đến phương pháp điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV (PrEP) nhưng nhiều đọc giả vẫn chưa hiểu rõ về phương pháp này, đề nghị ông giải thích rõ hơn PrEP là gì?

Ông Hoàng Đình Cảnh: PrEP là viết tắt của cụm từ tiếng Anh (Pre-Exposure prophylaxis). Phương pháp này nghĩa là một người có hành vi nguy cơ cao nhiễm HIV, nếu sử dụng thuốc kháng vi rút (ARV) mỗi ngày, sẽ dự phòng không bị nhiễm HIV. Khi dùng thuốc hằng ngày, nồng độ thuốc ARV trong máu có thể ngăn chặn không cho virus HIV xâm nhập, và nếu chẳng may xâm nhập cũng không nhân lên trong cơ thể. Từ đó dự phòng được lây nhiễm HIV. PreP không phải là vaccine, đó là sự kết hợp của hai loại thuốc kháng virus để dự phòng lây nhiễm HIV. PrEP cần phải được uống mỗi ngày. Khi dừng, thuốc hết tác dụng.

PV:Thưa ông, tại sao Việt Nam lại mong muốn triển khai biện pháp điều trị dự phòng trước phơi nhiễm HIV?

Ông Hoàng Đình Cảnh: Trong bối cảnh hiện chưa có vaccine để phòng ngừa, phương pháp điều trị dự phòng HIV bằng thuốc ARV được coi là một giải pháp hữu hiệu. PrEP là điều trị dự phòng trước phơi nhiễm với HIV cho những người có nguy cơ nhiễm HIV cao. PrEP là một phương án dự phòng và Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã khuyến cáo và nhiều quốc gia đã thực hiện từ nhiều năm nay. Phương pháp này có thể giảm tới hơn 90% nguy cơ lây nhiễm HIV trong nhóm quan hệ đồng giới qua các thử nghiệm lâm sàng và qua các can thiệp thực tế trên thế giới. Vì vậy, WHO khuyến cáo PrEP nên được cung cấp bổ sung cho những người có nguy cơ nhiễm HIV cao trong gói dự phòng HIV kết hợp.

Từ hiệu quả dự phòng HIV của PrEP và lợi ích dài hạn của sử dụng ARV để dự phòng cho người chưa nhiễm HIV, Cục Phòng chống HIV/AIDS (Bộ Y tế) đã triển khai thí điểm cung cấp PrEP cho các nhóm quan hệ đồng giới trong gói dự phòng HIV kết hợp tại TP Hồ Chí Minh. Thí điểm này sẽ đưa ra các bằng chứng và cung cấp thông tin về tính khả thi của việc triển khai PrEP tại Việt Nam.

Sẽ cung cấp dịch vụ PrEP tới tất cả những người có nhu cầu. (Nguồn: Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ tại Việt Nam (USAID VietNam)

PV: Như vậy lợi ích của PrEP chính là để dự phòng trước phơi nhiễm HIV cho người chưa bị nhiễm HIV?

Ông Hoàng Đình Cảnh: Đúng vậy, các nghiên cứu đã chỉ ra PrEP có hiệu quả cao trong dự phòng lây nhiễm HIV nếu dùng mỗi ngày. Khi sử dụng PrEP mỗi ngày, PrEP có thể làm giảm nguy cơ lây nhiễm HIV đến hơn 90%. Tuy nhiên, nếu không tuân thủ dùng thuốc đều đặn hằng ngày, sẽ không thể dự phòng lây nhiễm HIV một cách hiệu quả.

PV: Vậy những ai có thể sử dụng và không được sử dụng PrEP, thưa ông?

Ông Hoàng Đình Cảnh: Hiện nay Bộ Y tế hướng dẫn các đối tượng sau nên dùng PrEP để dự phòng lây nhiễm HIV, cụ thể là: Nam có quan hệ tình dục đồng giới; người chuyển giới nữ; người bán dâm; người tiêm chích ma túy; bạn tình của người nhiễm HIV mà người nhiễm HIV đó chưa điều trị ARV hoặc điều trị ARV nhưng tải lượng HIV chưa đạt dưới ngưỡng phát hiện vi rút (vẫn còn trên 200 bản sao/ml máu). Những đối tượng sau không sử dụng được PrEP là người có HIV dương tính hoặc chưa xác định được; người có dấu hiệu hoặc triệu chứng của nhiễm HIV cấp tính; những người rối loạn chức năng thận; người dị ứng với thuốc (Tenofovir và Emtricitabine); người phơi nhiễm với HIV trong 72 giờ qua. Do không phải tất cả mọi người đều dùng được PrEP, nên một người muốn dùng PrEP cần phải được bác sĩ tư vấn, khám và làm xét nghiệm trước khi chỉ định dùng.

PV: Người dùng PrEP có thường gặp phản ứng gì không, thưa ông?

Ông Hoàng Đình Cảnh: Hầu hết những người dùng PrEP không gặp tác dụng phụ nào nghiêm trọng. Tuy nhiên, một số ít người có thể gặp phải một số tác dụng phụ, như: buồn nôn, tiêu chảy, đau bụng, chóng mặt, đau đầu, chán ăn... Thông thường, các phản ứng phụ này chấm dứt sau một đến hai tuần. Cần gọi điện và đến gặp bác sĩ ngay nếu những biểu hiện này kéo dài và ảnh hưởng đến sinh hoạt của khách hàng. Với những người dùng PrEP trong một thời gian dài có thể gây loãng xương (rất ít gặp) hoặc ảnh hưởng đến thận. Vì vậy điều quan trọng là người sử dụng PrEP cần được kiểm tra và xét nghiệm định kỳ theo chỉ định của bác sĩ.

PV: Trân trọng cảm ơn ông!

DIỆP CHÂU (thực hiện)

Nguồn QĐND: https://www.qdnd.vn/xa-hoi/y-te/su-can-thiet-cua-viec-mo-rong-dich-vu-prep-631683