Sớm sửa chữa, xây dựng nhà Gươl tại xã Hòa Bắc

Nhiều hạng mục nhà Gươl ở thôn Giàn Bí đã xuống cấp trầm trọng. Ảnh: NP

Qua thời gian hoạt động, DA được đánh giá hiệu quả rất khả quan, tạo công ăn việc làm, tăng nguồn thu nhập cho đồng bào Cơ Tu và điều quan trọng là ý thức bảo vệ rừng, bảo vệ môi trường sinh thái trong cộng đồng dân cư được nâng lên rõ rệt.

Tuy nhiên, để mô hình phát triển hơn nữa, mang tính bền vững còn rất nhiều việc phải làm như hoàn thiện về cơ sở hạ tầng, các thiết chế văn hóa, trang, thiết bị phục vụ cho mô hình du lịch sinh thái.

Ông Đinh Văn Như - Bí thư Chi bộ, kiêm Trưởng thôn Giàn Bí, Tổ trưởng Tổ Hợp tác du lịch cộng đồng sinh thái 2 thôn Giàn Bí và Tà Lang dẫn chúng tôi đi tham quan làng và trăn trở: “Gay go nhất là vấn đề hai nhà Gươl tại 2 thôn hiện nay đã xuống cấp, hư hỏng nặng rất nhiều hạng mục…”.

Ông Như nói thêm, nhà Gươl chính là nhà sinh hoạt cộng đồng theo truyền thống văn hóa của đồng bào, nơi đây diễn ra các hoạt văn hóa,tín ngưỡng, tâm linh… trong các dịp lễ, Tết, sinh hoạt văn hóa của người Cơ Tu. Từ khi phát triển mô hình du lịch sinh thái cộng đồng, nhà Gươl là một trong những điểm phục vụ cho nhu cầu du khách tham quan, thưởng thức các loại hình văn hóa truyền thống, trưng bày các sản phẩm nghề lâu đời của người Cơ Tu...

Nhà Gươl thôn Giàn Bí được xây dựng cách đây đã hơn 10 năm, sườn nhà được làm bằng bê tông cốt sắt, ngay từ mùa mưa bão năm 2009, đã bị hư hỏng rất nhiều hạng mục. Hiện nay, mái lá lợp nhà đã mục nát, khi mùa mưa đến nhà Gươl thấm dột khắp nơi… Phên tường bao quanh bằng tre cũng mục nát hoàn toàn, bong tróc, chỉ cần đụng nhẹ đã có thể rơi bung ra bất cứ lúc nào. Mặc dù người dân vẫn dùng để làm nơi sinh hoạt, nhưng tình cảnh rất tạm bợ, thiếu hẳn đi tính trang nghiêm vốn có trong một không khí tâm linh mỗi khi có những lễ hội của đồng bào diễn ra. Do mái nhà, vách phên mục nát, các hiện vật trang trí trong nhà Gươl như tranh ảnh, tượng gỗ truyền thống… cũng thấm nước, chịu nắng nóng gay gắt nên hư hỏng theo thời gian.

Theo ông Như, ngay khu vực nhà vệ sinh khu nhà Gươl cũng bất hợp lý, không phù hợp với phong tục truyền thống của đồng bào Cơ Tu. Nhà vệ sinh được xây theo lối hiện đại, tường gạch, mái đổ bê tông, nhưng đã bị long tróc, tung cả cánh cửa, không có hệ thống chứa nước để xử lý nên bốc mùi hôi thối, mất vệ sinh.

Cũng như nhà Gươl thôn Giàn Bí, nhà Gươl thôn Tà Lang cũng rơi vào hoàn cảnh tương tự.

Trước tình trạng như trên, nhân dân thôn Tà Lang, Giàn Bí, UBND xã Hòa Bắc đã để nghị UBND huyện Hòa Vang cùng ngành chức năng xem xét, xử lý. UBND huyện đã xem xét lập DA sửa chữa 2 nhà Gươl thôn Giàn Bí và Tà Lang do huyện là Chủ đầu tư với kinh phí sửa chữa dự kiến dưới 1 tỷ đồng...

Cùng với DA sửa chữa 2 nhà Gươl nêu trên, còn một DA đầu tư xây dựng nhà Gươl để sinh hoạt cộng đồng trong khu tái định cư của các hộ dân Tà Lang, Giàn Bí do bị ảnh hưởng từ việc giải tỏa mặt bằng tuyến đường cao tốc La Sơn - Túy Loan.

Phương án xây dựng nhà Gươl ở khu tái định cư thôn Giàn Bí, Tà Lang đã có từ lâu, nhưng nay vẫn chưa được khởi công

Khu tái định cư này đã được UBND TP phê duyệt là làng văn hóa du lịch cộng đồng, gồm 25 hộ dân, được TP hỗ trợ, xây dựng nhà theo chung một mô hình, có khu vui chơi giải trí, trồng cây, rau sạch….

Tại thông báo jết luận của Phó Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng Đặng Việt Dũng vào giữa tháng 8/2018, sau khi kiểm tra thực tế xử lý các vướng mắc trong công tác đền bù giải tỏa và thi công một số DA trên địa bàn Hòa Vang, trong đó có nội dung: Đối với DA đầu tư xây dựng nhà Gươl, yêu cầu UBND huyện Hòa Vang, khẩn trương phối hợp Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Tài chính, Sở Văn hóa-Thể thao và các đơn vị liên quan hoàn thành công tác chuẩn bị đầu tư, phê duyệt báo cáo kinh tế kỹ thuật trước ngày 30/10/2018 và tổ chức chọn nhà thầu, khởi công trong tháng 2/2019. Tuy nhiên, đến nay đã hết tháng 4/2019, DA này vẫn chưa thấy động tĩnh gì.

Bà Lê Thị Thu Hà - Chủ tịch UBND xã Hòa Bắc cho biết, đối với DA sửa chữa 2 nhà Gươl, UBND huyện Hòa Vang đã lập hồ sơ DA và dự kiến sẽ triển khai vào tháng 5/2019. Sắp đến, Ban Quản lý DA sẽ họp nhân dân để nghe ý kiến góp ý, để khi triển khai sẽ phù hợp hơn cả về việc thi công cùng các yêu cầu về thiết kế, sửa chữa…

Riêng với DA xây dựng nhà Gươl mới tại làng du lịch cộng đồng, bà Hà chưa nắm được thông tin nào cả.

Hiện tại, đã có 14 hộ dân triển khai xây dựng nhà ở tại khu tái định cư theo mô hình làng du lịch. Người dân rất mong muốn, khi làng du lịch hình thành thì việc xây dựng nhà Gươl mới cũng được xây dựng hoàn tất. Có như vậy, mô hình phát triển du lịch sinh thái cộng đồng ở Tà Lang, Giàn Bí mới thực sự phát huy được hiệu quả.

P. B