Sợ Trung Quốc bắt người trả đũa, Mỹ cảnh báo công dân
Bộ Ngoại giao Mỹ ngày 3/1/2019 cảnh báo công dân Mỹ đến Trung Quốc phải hết sức thận trọng.
Cảnh báo được đưa ra sau vụ Trung Quốc bắt giữ 3 công dân Canada hồi đầu tháng 12/2018, hai người trong số đó bị cáo buộc “làm hại an ninh Trung Quốc”. Người thứ ba đã được thả và trở về nước hôm 29/12/2018 sau khi đóng tiền phạt. Đó là Sarah McIver, nữ giáo viên Canada bị Trung Quốc bắt hồi đầu tháng 12/2018 với cáo buộc làm việc bất hợp pháp.
Những vụ bắt giữ này xảy ra sau khi cảnh sát Canada bắt giữ bà Mạnh Vãn Chu, Giám đốc tài chính của Tập đoàn viễn thông Huawei ngày 1/12/2018 ở Vancouver theo yêu cầu của Mỹ. Bà Mạnh bị truy nã vì bị cáo buộc lừa dối các ngân hàng để né tránh các lệnh trừng phạt của Mỹ đối với Iran.
Michael Spavor, Michael Kovrig, hai người Canada đang bị Trung Quốc giam giữ và bà Mạnh Vãn Chu đang bị Canada tạm giam
Ngày 3/1/2019, công tố viên hàng đầu của Trung Quốc nói rằng hai người Canada còn lại bị giam giữ “chắc chắn” đã vi phạm luật, theo Reuters. Trước đó, giới hữu trách ở Bắc Kinh nói hai người đàn ông, Michael Kovrig, một nhà cựu ngoại giao và cố vấn của nhóm nghiên cứu Khủng hoảng Quốc tế (ICG), và doanh nhân Michael Spavor, bị tình nghi là gây nguy hiểm cho an ninh quốc gia Trung Quốc. Reuters dẫn lời ông Zhang Jun, Tổng công tố viên Trung Quốc, nói: “Không còn nghi ngờ gì là hai công dân Canada này ở Trung Quốc đã vi phạm luật pháp và quy định của nước ta, họ đang được điều tra theo thủ tục”. Trong cuộc họp báo, khi Reuters đặt câu hỏi về thời điểm hai người đàn ông trong cuộc có thể bị buộc tội, ông Zhang nói quá trình điều tra đã được thực hiện “chặt chẽ” theo quy định của pháp luật, nhưng ông không cho biết thêm chi tiết.
Vẫn theo Reuters, Canada nhiều lần nói rằng họ không thấy có mối liên hệ rõ ràng nào giữa vụ bắt giữ bà Mạnh với việc giam giữ ông Kovrig và Spavor. Nhưng các nhà ngoại giao phương Tây tại Bắc Kinh và các nhà cựu ngoại giao Canada khẳng định họ không nghi ngờ gì về việc hai vụ này có liên quan với nhau.
Khuyến cáo du hành của Mỹ đang được đặt ở mức độ 2, tức là người du hành tới Trung Quốc phải tăng cường cẩn trọng.
Bộ Ngoại giao Mỹ nói chính quyền Trung Quốc dùng thẩm quyền trong phạm vi rộng để ngăn công dân Mỹ rời khỏi Trung Quốc bằng cách sử dụng các lệnh “cấm xuất cảnh”, đôi khi họ giữ công dân Mỹ ở Trung Quốc trong nhiều năm. Theo khuyến cáo của Bộ Ngoại giao Mỹ, các lệnh cấm xuất cảnh vừa kể của Trung Quốc thường được dùng để ép buộc công dân Mỹ hợp tác trong các cuộc điều tra của chính phủ Trung Quốc, lôi kéo người ở nước ngoài trở lại Trung Quốc và hỗ trợ giới chức Trung Quốc giải quyết các tranh chấp dân sự theo chiều hướng có lợi cho Trung Quốc.
Khuyến cáo của Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết, trong hầu hết các trường hợp, tới lúc khởi hành thì đương sự mới biết là bị lệnh cấm này và cũng không cách nào có thể biết được lệnh cấm kéo dài bao lâu. Khuyến cáo cảnh báo rằng công dân Mỹ nằm trong diện cấm này thường bị quấy nhiễu và đe dọa.
Vẫn theo khuyến cáo, công dân Mỹ có thể bị bắt giữ mà không cho tiếp cận với sự hỗ trợ của cơ quan lãnh sự cũng như thông tin về tội mà họ bị cáo buộc, có thể bị xét hỏi kéo dài và giam giữ lâu với những lý do liên quan đến “an ninh quốc gia”. Ngoài ra, Bộ Ngoại giao Mỹ cũng nêu rõ là nhân viên an ninh tại Trung Quốc có thể bắt giữ và trục xuất công dân Mỹ vì gửi những tin nhắn điện tử có nội dung chỉ trích chính phủ Trung Quốc.
Khuyến cáo còn cho biết các biện pháp an ninh bổ sung như kiểm tra an ninh và tăng cường sự hiện diện của cảnh sát là rất thường thấy ở các khu tự trị Tân Cương và Tây Tạng.
Khuyến cáo dành cho công dân Mỹ du hành tới Bắc Kinh cũng nhấn mạnh rằng Trung Quốc không công nhận song tịch và có thể áp dụng thêm những biện pháp sách nhiễu, săm soi đối với người Mỹ gốc Hoa trong khi ngăn chặn sứ quán Mỹ hỗ trợ lãnh sự cho họ.
Thời gian gần đây đã xảy ra một làn sóng bắt bớ người của nhau giữa Nga, Trung Quốc và phương Tây. Sự kiện Nga bắt một công dân Mỹ vì cáo buộc gián điệp ngày 31/12/2018 là diễn biến mới nhất.
