Số phận long đong của MiG-29K, dòng tiêm kích hạm vừa bị Ấn Độ từ chối đặt mua

MiG-29K (NATO định danh: Fulcrum-D) là tiêm kích hạm dành cho tàu sân bay do phòng thiết kế Mikoyan phát triển vào cuối thập niên 1970. Dù ban đầu được kỳ vọng, tuy nhiên cuối cùng nó lại là một trong số những chiến đấu cơ có số phận long đong.

Tiêm kích hạm MiG-29K được hãng Mikoyan phát triển dựa trên nền tảng tiêm kích đa nhiệm MiG-29M.

Hãng chế tạo tự tin cho biết, đây là chiến đấu cơ thế hệ 4++, tương đương với Su-35S của hãng Sukhoi.

Phiên bản MiG-29K được trang bị radar Zhuk-ME, có thể phát hiện mục tiêu trên không, trên biển và đất liền từ khoảng cách 120 km.

Máy bay sử dụng tay lái tích hợp điều khiển (HOTAS), cho phép phi công vận hành các hệ thống trên máy bay mà không cần nhấc tay khỏi cần lái.

Thông tin điều khiển được hiển thị trên các màn hình đa chức năng (MFD), thay vì đồng hồ cơ khí như MiG-29 nguyên bản.

MiG-29K được tích hợp kênh điều khiển tên lửa không đối không RVV-AE, cùng nhiều loại tên lửa chống hạm và diệt radar.

Máy bay có thể sử dụng hàng loạt vũ khí dẫn đường có độ chính xác cao như Kh-29 hay KAB-500.

MiG-29K được ứng dụng nhiều công nghệ làm giảm khả năng phát hiện của đối phương. Việc sử dụng sơn hấp thụ radar khiến tiết diện phản xạ radar của MiG-29K thấp hơn 4 lần so với phiên bản MiG-29 gốc.

Động cơ RD-33MK cũng được cải tiến, giúp hạn chế độ bộc lộ hồng ngoại của máy bay.

Ngay từ khi ra đời, MiG-29K đã phải trải qua nhiều biến cố. Ban đầu hải quân Liên Xô đã không lựa chọn MiG-29K mà đặt mua tiêm kích Su-33 để trang bị cho tàu sân bay Đô đốc Kuznetsov.

Lý do chính là Su-33 có tốc độ cất hạ cánh thấp, bảo đảm an toàn cho hoạt động trên tàu sân bay, đồng thời tầm bay cũng vượt trội hơn MiG-29K.

Sau khi Liên Xô tan rã, dự án MiG-29K phải tạm ngừng vì không có vốn. Tới năm 1991, Ấn Độ đặt mua 12 chiếc MiG-29K một chỗ ngồi và 4 máy bay MiG-29KUB hai chỗ, lúc này dự án mới tiếp tục hồi sinh.

Quá trình giao MiG-29K cho Ấn Độ bắt đầu vào tháng 12/2009. Trước khi bàn giao, các máy bay đều được thử nghiệm trên tàu Đô đốc Kuznetsov.

Tới tháng 1/2010, Ấn Độ và Nga ký thỏa thuận mua thêm 29 chiếc MiG-29K trị giá 1,2 tỷ USD. Hải quân Ấn Độ bắt đầu biên chế loại máy bay này vào tháng 2/2010.

Tất cả MiG-29K đóng quân tại căn cứ INS Hansa cho tới khi Ấn Độ nhận bàn giao tàu sân bay INS Vikramaditya từ Nga.

Tuy nhiên đơn hàng MiG-29K bị tạm ngừng sau vụ một chiếc MiG-29KUB bị rơi trong quá trình thử nghiệm. Bộ Quốc phòng Ấn Độ cho rằng vụ tai nạn phủ bóng đen lên độ tin cậy của dòng tiêm kích này.

Sau nhiều cuộc đàm phán căng thẳng, tới cuối năm 2012, quá trình thử nghiệm trên biển của MiG-29K/KUB của Hải quân Ấn Độ được hoàn tất.

Vào năm 2016, Cơ quan kiểm toán tối cao Ấn Độ (CAG) đưa ra báo cáo về dự án mua tiêm kích MiG-29K. Trong đó, CAG chỉ trích dòng máy bay này vì những vấn đề nghiêm trọng như động cơ và hệ thống điện tử.

Hiệu suất vận hành của MiG-29K Ấn Độ nằm trong khoảng 16-39%, có nghĩa là cứ 10 máy bay thì chỉ có 3 chiếc sẵn sàng hoạt động, số còn lại phải nằm đất để bảo dưỡng. Vì thế mới đây họ đã thẳng thừng từ chối mua thêm loại máy bay này bất chấp việc mời chào của Nga.

Hải quân Nga chỉ đặt mua 24 chiếc MiG-29K vào cuối năm 2009 để thay thế các tiêm kích Su-33 trên tàu sân bay Đô đốc Kuznetsov. Đơn hàng chính thức được ký vào đầu năm 2012.

Việc đặt mua MiG-29K của hải quân Nga được cho là giải pháp bắt buộc do họ không thể khôi phục dây chuyền sản xuất Su-33 vì giá thành quá cao. Một số quan chức hải quân Nga tỏ ra không mặn mà với dòng tiêm kích hạm hạng trung này.

Trong đội hình Trung đoàn tiêm kích hạm số 100 trên tàu sân bay Đô đốc Kuznetsov triển khai tới Địa Trung Hải lúc chiến sự tại Syria nổ ra ác liệt vào năm 2016, lúc này cũng chỉ có 4 chiếc tiêm kích MiG-29K/KUB hoạt động.

Các chuyên gia quân sự nhận định số phận dòng tiêm kích đầy tiềm năng này sẽ càng trắc trở hơn với vụ tai nạn rơi chiếc MiG-29KUB vào tháng 11/2016.

Hiện bóng đen vẫn bao phủ dòng tiêm kích hạm này do Nga đang không có tàu sân bay trực chiến, những chiếc MiG-29K đang hoạt động cầm chừng trong lúc chờ tàu sân bay Đô đốc Kuznetsov tái trở lại phục vụ.

Việt Hùng