Số hóa doanh nghiệp: Cuộc cách mạng hay quá trình tiến hóa?

Chuyển đổi số đang được nhìn nhận là chìa khóa để doanh nghiệp bứt phá nhưng không phải doanh nghiệp nào cũng thực hiện thành công.

Kinh nghiệm số hóa nhìn từ thực tiễn của PNJ, Sequent,. Inc

Ông Lê Trí Thông, CEO PNJ cho rằng, số hóa là quá trình tiến hóa trong từng ADN của con người của doanh nghiệp đó.

Muốn số hóa doanh nghiệp, theo ông Thông, trước tiên cần xây dựng khái niệm, chiến lược sẵn sàng và môi trường văn hóa để tiếp nhận cuộc số hóa. Tầm nhìn rất quan trọng, phải xác định đâu là chủ lưu, đâu là phụ lưu, phải làm khảo sát liên tục để có tầm nhìn động, tâm thế động. Khi tầm nhìn, chiến lược kinh doanh thay đổi, cần một sự quyết tâm cao của toàn đội ngũ để tiến hóa theo một hướng.

Ông Lê Trí Thông, CEO PNJ

Ông Thông cho biết, nếu xem môi trường kinh doanh như một hệ sinh thái thì PNJ không có gen kỹ thuật số (digital). Chuyển từ công ty sản xuất sang bán lẻ với hơn 300 điểm bán, tham vọng trở thành Thế Giới Di Động của ngành trang sức, PNJ phải tiến hóa thành những công ty kỹ thuật số hơn nếu không sẽ bị đào thải.

"Không phải các cá thể đều tồn tại trong cuộc tiến hóa đó, đội ngũ nhân viên phải sẵn sàng, phải cấy gen kỹ thuật số vào từng người, từng đội nhóm. Đó là quá trình lột xác để tiến lên, đầy đau đớn, có tiến, có lùi vì sẽ có người chưa sẵn sàng. Tiến hóa số trong từng tế bào để tạo nên những con người số”, CEO PNJ nhìn nhận tại Diễn đàn kinh doanh Forbes Vietnam 2019.

Để công cuộc chuyển đổi số thành công, ông Thông chia sẻ những kinh nghiệm đắt giá và hết sức cụ thể của PNJ.

Đầu tiên, muốn chuyển đổi số phải tạo ra sự thèm khát đổi mới công nghệ số, khối lượng công việc tăng lên rất nhiều, nếu không có sự thèm khát đó sẽ rất dễ chán nản. Nếu không, tự động hóa chỉ là bên ngoài.

Thứ hai, phải có tiến hóa từ trong gen, tiến hóa ra tế bào, thiết kế quy trình mới hoàn toàn tương ứng với công nghệ.

Thứ ba là sự quyết tâm, lì lợm của cả hệ thống nhân sự vì đây là cuộc chiến không thay đổi ngay mà là sự tiến hóa không ngừng. Kể cả tầm nhìn, chiến lược cũng không dừng lại, tiến hóa không ngừng.

Tính mở, tính trao đổi trong toàn hệ thông cũng cần lớn hơn nhiều để hiện thực hóa làn sóng kỹ thuật số mang lại, tạo ra sự liên kết, chiếm vị trí chiến lược. PNJ phải làm việc với các công ty tư vấn, có cả hợp tác với các startup. Lối suy nghĩ, cách làm việc với các hệ sinh thái số cũng là điều phải lưu ý.

Điểm nữa là nội lực bên trong phải thay đổi dần dần, nếu thay đổi quá nhanh dễ bị sốc, hàm số thời gian phải được kiểm soát. Một số nhân sự được gửi đi học, đồng thời mời gọi và đưa ra đầu bài cho các startup để hút thêm nguồn lực bên ngoài phát triển nhanh hơn. Làm việc với đối tác bên ngoài và để bên trong hệ thống chấp nhận cần có thời gian, không thuần túy chỉ là công nghệ.

“Bốn tháng vừa qua ở PNJ, nhân viên, đội ngũ bán hàng làm rất nhiều công việc mới, tỷ lệ nghỉ việc cao lên. Triển khai hệ thống mới chậm cũng 4 tháng, dội ngược áp lực lên phía trên, lên giá cổ phiếu, đòi hỏi người lãnh đạo phải lì lợm để đi đúng đường", ông Thông cho biết.

Ở một góc nhìn khác, bà Joan Ziegler, Giám đốc điều hành Công ty Sequent, Inc lại cho rằng số hóa không phải là quá trình tiến hóa mà là một cuộc cách mạng.

Bà Joan Ziegler, Giám đốc điều hành Công ty Sequent, Inc

Chia sẻ thực tế tại nơi mình làm việc, bà Joan cho biết: “Nói về mã thanh toán, chuyển đổi kỹ thuật số đang bỏ qua tiền mặt, bỏ qua thẻ...Tôi đến từ thung lũng Silicon nên quen với sự thay đổi rồi. Bàn tôi không còn một thứ giấy tờ nào, mọi thứ đều nằm trong chiếc điện thoại di động. Chúng ta không bị trói buộc bởi văn phòng để làm việc hàng ngày, quên đi các loại thẻ. Việt Nam có thể đốt cháy giai đoạn, không cần phải đi qua các loại thẻ khác nhau mà thị trường phương Tây đang bị trói buộc.

Tuy nhiên, tôi không cho rằng đây là quá trình tiến hóa mà là một cuộc cách mạng. Nó đến nhanh hơn và mạnh mẽ hơn. Những gì chúng tôi làm được đều từ những cá nhân. Con người sẽ giúp thay đổi Chính phủ, không phải tiến hóa, đi từng bước nhỏ mà là mỗi ngày chúng ta đang xây cái gì đó có lợi cho con người

Việt Nam có thể tạo ra tài khoản thanh toán trên điện thoại di động ngay lập tức, trong khi trước đây khách hàng phải đợi 2 tuần mới nhận được thẻ ngân hàng. Mọi người đều có điện thoại, đều có thể trở thành nhà sáng tạo, vấn đề là tạo ra môi trường phù hợp để phát triển.

Tôi nhất trí cần phải có tầm nhìn rõ ràng, tất cả đi cùng nhau, tin và xác thực. Cũng có trường hợp nhân tài từ dưới lên, trở thành lãnh đạo số hóa ngay trong công ty của mình, chính họ sẽ nhóm lên ngọn lửa tạo ra sự thay đổi”.

Số hóa phải đặt trong hoàn cảnh toàn nhân loại

Theo TS. Nguyễn An Nguyên, nhà sáng lập và CEO Trusting Social, tốc độ chính là loại tiền tệ thứ hai trong thời đại số, phải đặt trong bối cảnh rộng hơn là số hóa của toàn nhân loại.

Theo ông Nguyên, số hóa khiến cho chi phí tiếp cận khách hàng trở nên rất rẻ, có những app trong vài tuần có hơn trăm triệu khách hàng… Doanh nghiệp phải thích ứng tồn tại trong môi trường này như thế nào là một câu hỏi lớn với mọi doanh nghiệp.

"Chúng tôi có người mẹ là Big data, bố là trí tuệ nhân tạo. Hiện nay, công ty tôi có thể chấm điểm tín dụng cho 1 tỷ người. Thứ hai, công ty có cơ sở dữ liệu rất nhiều giúp có thể hiểu khách hàng ở mức chưa từng có trong lịch sử. Chúng tôi giải quyết mảng rất nhỏ là đánh giá độ tin cậy tài chính. Tuy nhiên, số hóa phải đặt trong hoàn cảnh toàn bộ nhân loại chứ không thể chỉ trong giới hạn quốc gia”, ông Nguyên nói.

Đề cập đến những rào cản trong quá trình số hóa ngành tài chính tiền tệ, ông Nguyên cho biết, ngành ngân hàng có khả năng đổi thay nhanh nhất trong số hóa nhưng nhược điểm là bị quản lý rất chặt chẽ. Vì vậy tại một số nước, trong đó có Việt Nam, hệ thống hạ tầng số hóa cho ngành ngân hàng chưa phát triển nên rất khó triển khai số hóa.

TS. Nguyễn An Nguyên, nhà sáng lập và CEO Trusting Social

Ở Ấn Độ có hệ thống thanh toán quốc gia gần bằng 0, hệ thống chia sẻ dữ liệu rất tốt, nên lĩnh vực tài chính tiêu dùng phát triển hơn hẳn so với các quốc gia đang phát triển khác.

Còn tại Việt Nam, hệ thống chia sẻ dữ liệu chưa hề có mà chấm điểm tín dụng thì phải dựa trên dữ liệu chia sẻ.

"Chúng tôi đang làm việc thường xuyên với Ngân hàng Nhà nước để xin thử nghiệm. Nhiều ngân hàng hiểu rất rõ về Data trong thẩm định tín dụng nhưng ở một số ngân hàng còn dựa vào sức người. Họ không tin lắm vào trí tuệ nhân tạo. Làm sao thuyết phục ngân hàng tin vào trí tuệ nhân tạo, thiết kế sản phẩm không phức tạp, để ra quyết định trong tích tắc vẫn còn là thách thức. Trước đây, để cấp khoản vay cho cá nhân mất từ 3-5 ngày, với doanh nghiệp phải mất vài tuần, để thuyết phục họ ra quyết định trong tích tắc nhờ Big Data và trí tuệ nhân tạo thì cần có thời gian”, ông Nguyên cho biết.

Hương Xuân