Sếu đầu đỏ Tràm Chim giảm báo động còn 11 con

Việc trữ nước để phòng cháy phá vỡ quy luật một mùa khô và một mùa nước gây xáo trộn hệ sinh thái Tràm Chim - Ảnh: Đình Tuyển

Ngày 19.7, tại TP.Cao Lãnh, UBND tỉnh Đồng Tháp phối hợp cùng Tổ chức Bảo tồn thiên nhiên Quốc tế tổ chức hội thảo “Bảo tồn đa dạng sinh học khu Ramsar Tràm Chim”.

Tràm Chim, có diện tích tự nhiên 7.313 ha, nằm lọt thỏm giữa vùng đất trũng ngập nước Đồng Tháp Mười, thuộc địa phận huyện Tam Nông, tỉnh Đồng Tháp. Ở miền Tây, Tràm Chim được biết đến là nơi cư trú loài chim sếu đầu đỏ nổi tiếng trên thế giới cùng nhiều loài chim quý hiếm như: ngan cánh trắng, cốc đế, giáng sen, bồ nông chân xám, già sói,… Vùng đất ngập nước đặc thù của Tràm Chim cũng là nơi trú ngụ của nhiều loài cá nằm trong sách đỏ Việt Nam (năm 2007) như: cá còm, cá mang hổ, cá ngựa nam, cá duồng bay, cá ét mọi, cá hô...

Tràm Chim được biết đến là nơi cư trú loài sếu đầu đỏ nổi tiếng trên thế giới cùng nhiều loài chim quý hiếm - Ảnh: Quốc Trung

Tại hội thảo, nhiều vấn đề hệ trọng của Tràm Chim, khu Ramar nổi tiếng miền Tây, đã được giới khoa học và những người đang làm công tác bảo tồn chia sẻ. Nan giải nhất là chuyện trữ nước ngập gần như quanh năm để phòng cháy rừng tràm đang khiến hệ sinh thái tại Tràm Chim đảo lộn. Quy luật một mùa khô và một mùa nước bị phá vỡ kéo theo “nhịp thở” của hệ sinh thái Tràm Chim bị xáo trộn. Sự thay đổi từ sinh thái đất ngập nước theo mùa, nước ra vào tự nhiên thành môi trường sinh thái ao hồ khiến đồng cỏ năng, đặc biệt là năng kim bị thu hẹp, suy thoái không thể tạo củ, Hệ quả, số lượng sếu đầu đỏ về đây giảm đến mức báo động.

Những đồng cỏ năng, đặc biệt là năng kim bị thu hẹp, không thể tạo củ đã khiến số lượng sếu đầu đỏ về rất ít - Ảnh: N.H.Thiện

Ông Nguyễn Đức Tú, Điều phối viên chương trình nước và đất ngập nước của IUCN, cho biết: “Nếu như năm 1980 ghi nhận ở Tràm Chim có hơn 1.000 cá thể sếu đầu đỏ thì đến năm 2018 chỉ còn 11 cá thể. Nguyên nhân sếu đầu đỏ không về là bởi mất sinh cảnh trong toàn bộ vùng phân bố của các quần thể; việc quản lý sinh cảnh không phù hợp khiến nguồn thức ăn của sếu không phát triển... Sự mất mát này là không thể khôi phục lại được”.

Việc trữ nước phòng cháy đang khiến Vườn quốc gia Tràm Chim, khu Ramar nổi tiếng miền Tây đảo lộn hệ sinh thái đáng báo động - Ảnh: N.H.Thiện

Thạc sĩ Nguyễn Hữu Thiện, Chuyên gia độc lập về sinh thái vùng Mê Kông, một trong 2 nhân viên đầu tiên của Vườn quốc gia Tràm Chim khi mới thành lập cho rằng, đang có một sự chồng chồng chéo giữa các văn bản về luật bảo vệ rừng và luật bảo tồn đa dạng sinh học. Một vùng bảo tồn sinh thái đất ngập nước lại bị đưa vào hệ thống rừng đặc dụng thành ra được quản lý bởi luật bảo vệ rừng.

“Việc một vùng đất ngập nước rất đặc thù lại ở 'chung nhà' với rừng đặc dụng là vô cùng khó cho công tác bảo tồn. Những người quản lý ở đây chỉ còn biết tìm mọi cách bảo vệ rừng tràm bởi cháy là kỷ luật. Khi xảy ra cháy, người ta cứ nghĩ thế là chết hết, nhưng hoàn toàn sai lầm, bởi trên thế giới người ta cũng công nhận lửa cũng là một phần của hệ sinh thái. Cháy sẽ làm mỏng lớp thực bì và thúc đẩy sự tái sinh tươi mới hơn”, ông Thiện cho biết.

TS. Dương Văn Ni, trường Đại học Cần Thơ đề nghị, bảo tồn đa dạng sinh học của Tràm Chim phải xác định cụ thể, đó là bảo tồn sinh cảnh, ưu tiên là đồng cỏ rồi mới tới rừng tràm, việc giữ nước ngập quanh năm có thể tránh được cháy rừng tràm nhưng đang làm những đồng cỏ suy thoái.

Đình Tuyển