Sẽ thu hồi danh hiệu NSND, NSƯT nếu...

Góp ý cho dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều Nghị định số 89/2014/NĐ-CP của Chính phủ quy định về xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT, vấn đề thu hút sự quan tâm của dư luận là đề xuất xem xét việc bổ sung quy định thu hồi danh hiệu trong trường hợp nghệ sĩ sau khi được phong tặng danh hiệu NSND, NSƯT bị vi phạm, sai phạm mà phải xử lý hình sự, hoặc có hành động, việc làm ảnh hưởng xấu đến cộng đồng, xã hội.

Thứ trưởng Lê Khánh Hải phát biểu tại Hội nghị

Hội nghị Góp ý dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều Nghị định số 89 đã được Bộ VHTTDL tổ chức ngày 25.6 tại Hà Nội, do Thứ trưởng Bộ VHTTDL Lê Khánh Hải chủ trì Hội nghị.

Băn khoăn chuyện quy đổi

Ông Phùng Huy Cẩn, Vụ trưởng Vụ Thi đua, Khen thưởng, Phó Trưởng Ban thường trực Ban soạn thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều Nghị định số 89 cho biết, bên cạnh ưu điểm, quá trình xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT theo Nghị định này đã bộc lộ một số vướng mắc về cách tính thời gian hoạt động nghệ thuật chuyên nghiệp; tiêu chuẩn giải thưởng; số lượng thành viên Hội đồng các cấp và cơ cấu thành phần Hội đồng; tỉ lệ phiếu bầu tại các Hội đồng xét tặng danh hiệu; tỉ lệ % số lượng thành viên Hội đồng có mặt tại cuộc họp Hội đồng.

“Ban soạn thảo và Tổ Biên tập xây dựng dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều Nghị định số 89 do Bộ VHTTDL thành lập đã nghiên cứu, soạn thảo và thảo luận nhiều nội dung của dự thảo trên cơ sở thực tiễn hai đợt xét tặng năm 2015, 2018 cũng như qua rà soát ý kiến của các chuyên gia, nghệ sĩ...”, ông Cẩn cho biết. Theo đó, Dự thảo sửa đổi, bổ sung về tiêu chuẩn xét tặng danh hiệu NSND, NSƯT là nội dung được dư luận và giới nghệ sĩ đặc biệt quan tâm. Đối với tiêu chuẩn giải thưởng của danh hiệu NSND, dự thảo bổ sung quy định “ có ít nhất 2 giải Vàng quốc gia (trong đó phải có 1 giải Vàng của cá nhân) sau khi được phong tặng danh hiệu NSƯT. Đối với tiêu chuẩn giải thưởng của danh hiệu NSƯT, bổ sung quy định, “có ít nhất 2 giải Vàng quốc gia hoặc 1 giải Vàng quốc gia và 2 giải Bạc quốc gia, trong đó phải có 1 giải thưởng của cá nhân”. Dự thảo Nghị định cũng sửa đổi về số lượng thành phần Hội đồng các cấp theo hướng giảm đại diện các cơ quan, tổ chức hành chính và tăng thêm các nhà chuyên môn, chuyên gia, chuyên ngành nhằm đánh giá chính xác hơn về những cống hiến, đóng góp và tài năng nghệ thuật của nghệ sĩ ở từng chuyên ngành, đảm bảo chất lượng của công tác xét tặng, tôn vinh tài năng của nghệ sĩ.

Một nội dung cũng được xem xét, sửa đổi trên cơ sở thực tế của hai mùa xét tặng danh hiệu là tỉ lệ phiếu bầu đồng ý của thành viên Hội đồng. Lĩnh vực nghệ thuật khó đạt được tính thống nhất tuyệt đối trong đánh giá tài năng nghệ thuật của nghệ sĩ, quy định “được ít nhất 90% tổng số thành viên Hội đồng có mặt tại cuộc họp bỏ phiếu đồng ý”, vì vậy để thực hiện rất khó khăn. Tại dự thảo, Ban soạn thảo đề xuất sửa đổi thành tỉ lệ 80% cho phù hợp với thực tiễn công tác xét tặng danh hiệu... Quy đổi giải thưởng là nội dung nhận được nhiều ý kiến quan tâm. Đại diện Bộ Công an bày tỏ, cần có những quy định cụ thể về chuyện quy đổi Huy chương, giải thưởng để việc áp dụng chính xác hơn. “Bộ Công an sắp tới tổ chức Liên hoan Sân khấu toàn quốc về hình tượng người chiến sĩ công an. Vậy mức quy đổi Giải thưởng, Huy chương sẽ được tính 100% như ở các Liên hoan sân khấu toàn quốc hay chỉ 50% theo cách tính với Liên hoan sân khấu của lực lượng công an. Bởi ở Liên hoan này các đơn vị chuyên nghiệp tham gia còn đông đảo hơn các đơn vị công an...”. Đại diện này cũng băn khoăn, trong các thành phần đề nghị quy đổi lĩnh vực sân khấu không có chức danh chỉ đạo nghệ thuật, người làm âm nhạc, âm thanh ánh sáng. Đây là vấn đề cần xem xét lại, bởi ở thời đại công nghiệp 4.0, vai trò của người làm âm thanh, ánh sáng rất quan trọng.

NSND Phạm Ngọc Khôi, Phó Chủ tịch Hội Nhạc sĩ Việt Nam cũng băn khoăn về những bất cập trong việc quy đổi giải thưởng với các đối tượng chỉ đạo nghệ thuật, biên đạo múa và nhạc công. Ông đơn cử, chỉ huy hợp xướng, chỉ huy giao hưởng nhạc vũ kịch trong âm nhạc có một vai trò vô cùng quan trọng, vừa là đạo diễn, vừa là nghệ sĩ trong mỗi chương trình. Tuy nhiên hiện nay có sự thiệt thòi là những nghệ sĩ này không được tham gia một cuộc thi nào, dẫn đến việc không thể có huy chương. “Chính thiệt thòi ấy dẫn đến việc xét tặng, đặc biệt là danh hiệu NSND là vô cùng khó khăn. Tài năng của họ thực tế chỉ được đánh giá thông qua các đồng nghiệp, khán giả nhưng nếu xét về những yêu cầu về danh hiệu hay giải thưởng thì hoàn toàn “bế tắc”..., NSND Phạm Ngọc Khôi nói .

NSƯT Nguyễn Quang Thập, Giám đốc Nhà hát Chèo Ninh Bình cho rằng, trong lĩnh vực sân khấu, việc xét tặng danh hiệu đang gặp vấn đề. Dù trong bản quy đổi đã thêm thành phần giải thưởng xuất sắc nhưng lại bỏ đi một số chức danh. Đơn cử như đạo diễn âm thanh, ánh sáng hiện đã được Trường Đại học Sân khấu - điện ảnh đưa vào ngành học chính thức. Vậy lại bị lược bỏ trong các thành phần quy đổi thì có phù hợp hay không? NSƯT Quang Thập cũng cho rằng, đối với sân khấu truyền thống, chỉ đạo nghệ thuật là người đầu tiên đóng một vai trò vô cùng quan trọng. Đường hướng của tác phẩm có đến được đích hay không là sự kết nối của vị trí này. “Ban soạn thảo nên cân nhắc vai trò của chỉ đạo nghệ thuật trong việc xét tặng danh hiệu. Hiện nay những người chỉ huy biểu diễn sân khấu thường là những nghệ sĩ có tên tuổi, chuyên môn cao, nếu bỏ qua là bất công”, ông bày tỏ.

NSƯT Xuân Bắc, Phó Giám đốc Phụ trách Nhà hát Kịch Việt Nam cũng cho rằng, NSND, NSƯT là danh hiệu cao quý, do đó chỉ nên dành cho các nghệ sĩ xuất sắc. “Không nên tính tới việc quy đổi huy chương với xét tặng danh hiệu cao quý này. Cái gì khó, đắt, thì mới quý...”, NSƯT Xuân Bắc nhấn mạnh.

Toàn cảnh hội nghị

Xem xét thu hồi danh hiệu nếu sai phạm

Nhiều ý kiến đề cập đến nội dung đề nghị Ban soạn thảo quy định cụ thể các “trường hợp đặc biệt”, hoặc tiêu chí được coi là trường hợp đặc biệt để Hội đồng các cấp xem xét, đánh giá đạt các danh hiệu NSND, NSƯT, từ đó Hội đồng xét tặng có cơ sở xem xét, biểu quyết và trình Thủ tướng Chính phủ, tránh việc lạm dụng, bổ sung quá nhiều trường hợp đặc biệt. NSND Trịnh Thúy Mùi, Chủ tịch Hội Nghệ sĩ sân khấu VN cho rằng, thực tế các nghệ sĩ thuộc diện “trường hợp đặc biệt” còn rất ít. Chủ yếu việc xét tặng danh hiệu NSƯT bây giờ là dành cho lớp trẻ. Vì vậy, tiêu chí chuyên môn cần phải được đặt lên hàng đầu, không nên “xuống” thấp quá, ảnh hưởng đến chất lượng danh hiệu.

Đề xuất thu hút sự quan tâm của nghệ sĩ và công chúng là việc xem xét bổ sung quy định thu hồi danh hiệu trong trường hợp NSND, NSƯT sau khi được phong tặng danh hiệu bị vi phạm, sai phạm mà phải xử lý hình sự, hoặc có những hành động, việc làm ảnh hưởng xấu ở phạm vi rộng. NSND Hoàng Dũng bày tỏ, ông ủng hộ bổ sung về việc thu hồi danh hiệu. “Nghệ sĩ nhận danh hiệu NSND, NSƯT thì ngoài đóng góp cho nghề nghiệp còn phải trau dồi đạo đức, lối sống. Vậy nên, nếu NSND, NSƯT vi phạm hoặc sai phạm và phải xử lý thì việc tước bỏ là hoàn toàn đúng. Bổ sung quy định này là để nhắc nhở người nghệ sĩ khi được phong danh hiệu, ngoài cống hiến về chuyên môn thì cần sống đúng, có chuẩn mực đạo đức hơn, có ý thức hơn với cộng đồng...”.

NSƯT Xuân Bắc cũng cho rằng đây là điều cần thiết: “Nếu có việc trao tặng, phong tặng danh hiệu thì cũng cần phải có xử lý, thu hồi để đảm bảo tính cao quý của danh hiệu. Tuy nhiên, để mọi việc được minh bạch, rõ ràng thì cần có hội đồng trước khi đưa ra quyết định đối với việc thu hồi danh hiệu...”. Cũng theo nghệ sĩ này, các nghệ sĩ là gương mặt, là hình ảnh vì thế bên cạnh các hoạt động chuyên môn cũng cần xét tới yếu tố tham gia tích cực với cộng đồng. Các nghệ sĩ cần có ý thức và trách nhiệm đưa ảnh hưởng của cá nhân của mình để phục vụ cộng đồng.

Kết luận hội nghị, Thứ trưởng Lê Khánh Hải, Trưởng Ban soạn thảo Nghị định sửa đổi cho biết, các ý kiến góp ý cũng như những vấn đề còn băn khoăn sẽ được Ban soạn thảo lắng nghe và tiếp tục nghiên cứu, sửa đổi bổ sung trên cơ sở đảm bảo sự tôn vinh chính xác, không bỏ sót những tài năng, cống hiến của các nghệ sĩ với nền văn hóa nghệ thuật nước nhà. Cũng theo Thứ trưởng, những nội dung sửa đổi, bổ sung cần được làm rõ để Hội đồng các cấp dễ thực hiện. Chẳng hạn, làm rõ thế nào là “trường hợp đặc biệt”, hoặc tiêu chí được coi là trường hợp đặc biệt, tránh việc lạm dụng, bổ sung quá nhiều trường hợp đặc biệt.

Thứ trưởng Lê Khánh Hải cho biết thêm, Ban soạn thảo, Tổ thư ký sẽ tiếp tục làm việc với các Hội đồng chuyên ngành ở các lĩnh vực để xem xét, hoàn thiện những nội dung cần sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với thực tiễn, đảm bảo tôn vinh đúng thành phần, đúng đối tượng. Nghị định sửa đổi cần thiết thực, có tầm nhìn, đảm bảo thực thi hiệu quả trong nhiều năm tới.

Nghệ sĩ nhận danh hiệu NSND, NSƯT thì ngoài đóng góp cho nghề nghiệp còn phải trau dồi đạo đức, lối sống. Vậy nên, nếu NSND, NSƯT vi phạm hoặc sai phạm và phải xử lý thì việc tước bỏ là hoàn toàn đúng. Bổ sung quy định này là để nhắc nhở người nghệ sĩ khi được phong danh hiệu, ngoài cống hiến về chuyên môn thì cần sống đúng, có chuẩn mực đạo đức hơn, có ý thức hơn với cộng đồng...

(NSND HOÀNG DŨNG)

HOÀNG NGÂN

Nguồn Báo Văn hóa: http://baovanhoa.vn/chinh-tri/van-hoa-thoi-luan/artmid/566/articleid/31173/se-thu-hoi-danh-hieu-nsnd-nsut-neu