Saudi Arabia dùng thể thao để 'cứu vãn' hình ảnh?

Saudi Arabia đã tổ chức cuộc đua ngựa đắt đỏ nhất lịch sử hồi tháng 2-2020. Ảnh: Getty Images

Trong báo cáo, tổ chức nhân quyền Grant Liberty cho rằng Saudi Arabia đã đầu tư hàng trăm triệu USD vào thể thao, từ giải cờ vua cho đến golf, tennis và thậm chí chi tới 60 triệu USD chỉ để đăng cai Saudi Cup, giải đua ngựa đắt đỏ nhất hành tinh mà tiền thưởng lên tới 20 triệu USD. Tài liệu cũng nhắc tới thỏa thuận trị giá 650 triệu USD giữa vương quốc giàu dầu mỏ này với giải đua xe Công thức 1 (F1). Lần đầu tiên trong lịch sử, Giải đua xe F1 thế giới sẽ có một chặng đua tại Saudi Arabia vào đầu tháng 12 tới.

Dù vậy, Grant Liberty gọi sự đầu tư mạnh tay của Saudi Arabia là “thể thao tẩy rửa”, thuật ngữ chỉ việc đầu tư hoặc tổ chức những sự kiện thể thao nhằm che mờ hồ sơ nhân quyền yếu kém. Năm 2016, Thái tử Saudi Arabia Mohammed bin Salman đã khởi xướng kế hoạch cải cách kinh tế - xã hội “Tầm nhìn 2030” với mục đích giảm lệ thuộc kinh tế vào dầu mỏ. Tuy nhiên, “nối gót” kế hoạch đó là một cuộc trấn áp những người bất đồng quan điểm, bao gồm bắt bớ hàng loạt nhà hoạt động vì nữ quyền và các giáo sĩ. Ngoài ra, nước này cũng mở chiến dịch quân sự can thiệp vào Yemen nhằm chống lại lực lượng Houthi được cho là do Iran hậu thuẫn. Đến nay, cuộc chiến đã làm chết hơn 100.000 người, trong đó có ít nhất 12.000 dân thường. Giới quan sát ước tính 2/3 số người thiệt mạng là do chiến dịch không kích dữ dội của Saudi Arabia.

Báo cáo tình báo của Mỹ gần đây còn xác định Thái tử bin Salman phải chịu trách nhiệm về vụ sát hại nhà báo Jamal Khashoggi năm 2018, cáo buộc mà Saudi Arabia phủ nhận. Tờ Guardian thì phanh phui việc một quan chức cấp cao Saudi Arabia đã gửi lời “đe dọa lấy mạng” nhà điều tra Agnes Callamard của Liên Hiệp Quốc, do bà này theo đuổi cuộc điều tra vụ Khashoggi.

Song song đó, Saudi Arabia đã chi đậm để hiện diện tại các sự kiện thể thao trên toàn cầu, một phần trong nỗ lực giới thiệu nước này là quốc gia có tư duy tiên tiến, thân thiện với doanh nghiệp. Nỗ lực đó bao gồm việc đạt được thỏa thuận có thời hạn 3 năm trị giá 145 triệu USD với Liên đoàn Bóng đá Tây Ban Nha và 15 triệu USD để mời một ngôi sao xuất hiện tại Giải Golf Quốc tế Saudi dành cho nam. Chưa hết, Saudi Arabia còn tốn 33 triệu USD để đăng cai Giải Bida Saudi Arabian Masters, 100 triệu USD tổ chức trận quyền Anh hạng nặng giữa hai võ sĩ Andy Ruiz Jr và Anthony Joshua hồi năm 2019.

“Saudi Arabia đang tìm cách sử dụng tiếng thơm của những ngôi sao thể thao được yêu mến nhất trên thế giới để che đậy những vi phạm về nhân quyền như đối xử tàn bạo, tra tấn và mưu sát”, Grant Liberty cáo buộc. Thế nhưng khi được hỏi về những phát hiện của Grant Liberty, phát ngôn viên Đại sứ quán Saudi Arabia tại Mỹ Fahad Nazer nhấn mạnh: “Saudi Arabia tự hào tổ chức và hỗ trợ nhiều sự kiện thể thao, không chỉ giới thiệu người dân nước này với các môn thể thao mới và những vận động viên quốc tế nổi tiếng, mà còn cho thấy nhiều phong cảnh của Saudi Arabia và bản chất mến khách của người dân đối với thế giới”.

Vận động hành lang các tổ chức thể thao lớn nhất của Mỹ

Tài liệu công bố hồi năm 2019 đã phơi bày chiến thuật “thể thao tẩy rửa” quyết liệt của Saudi Arabia, bao gồm các cuộc họp và điện đàm với những ủy viên của Giải Bóng đá nhà nghề Mỹ, Giải Bóng chày nhà nghề Mỹ cũng như quan chức thuộc Hiệp hội Bóng rổ quốc gia, Công ty Đấu vật giải trí thế giới và Ủy ban Olympic Los Angeles.

Theo đó, Hãng tư vấn Churchill Ripley Group (Mỹ) đại điện General Sports Authority (cơ quan trực thuộc Chính phủ Saudi Arabia chịu trách nhiệm phát triển hoạt động thể thao trong nước) bằng cách hợp tác với Công chúa Saudi Arabia Reema bint Bandar Al Saud để giúp dàn xếp các cuộc gặp với nhiều công ty và giám đốc điều hành tại xứ cờ hoa nhằm thảo luận việc phát triển lĩnh vực giải trí đang bùng nổ ở quốc gia Tây Á. Được biết, các dịch vụ của Churchill Ripley Group khiến Riyadh tiêu tốn 22.000USD/tháng.

Mặt khác, bằng cách đặt Công chúa Bandar Al Saud ở vị trí lèo lái chiến dịch truyền thông và vận động hành lang này, Saudi Arabia cũng muốn dập tắt những lời phàn nàn về nữ quyền. Bà này là con gái của cựu Đại sứ Saudi Arabia tại Mỹ và là nữ chủ tịch đầu tiên của Liên đoàn Thể thao Cộng đồng Saudi Arabia.

HẠNH NGUYÊN