Sau vụ bắn rơi máy bay Ukraine: Người dân Iran kêu gọi Ayatollah Khamenei từ chức

Lãnh tụ tối cao Iran Ayatollah Khamenei bị yêu cầu từ chức. Ảnh: Reuters

Biểu tình rộng khắp

Các đại biểu Quốc hội Iran đã tổ chức một cuộc họp kín vào ngày 12/1 với chỉ huy của IRGC Hossein Salami. Trọng tâm là vụ bắn hạ máy bay chở khách Ukraine do phóng tên lửa tình cờ, cũng như hậu quả của chiến dịch của Mỹ tiêu diệt tướng Qassem Soleimani ở Baghdad.

Những người tham gia cuộc họp đặc biệt lưu ý đến các cuộc biểu tình chống chính phủ ở Iran sau khi tư lệnh IRGC tuyên bố chịu trách nhiệm về vụ tai nạn máy bay, khiến 176 người là công dân Afghanistan, Đức, Iran, Canada, Ukraine, Anh và Thụy Điển thiệt mạng.

Sau cuộc gặp với Salami, nghị sĩ Ahmad Alireza Beigi cho rằng lỗi của con người dẫn đến máy bay bị bắn hạ trên bầu trời Tehran. Đây là một mất mát rất lớn, nhưng nó không nên trở thành cơ sở để quên đi sự đóng góp của IRGC.

Các nhà lập pháp khẳng định, giới tinh hoa quân sự của đất nước phải được bảo vệ. Theo đại biểu này, đại diện của cả hai nhóm bảo thủ và cải cách trong Quốc hội đã nhất trí ủng hộ IRGC, vào thời điểm Quân đoàn vệ binh hiện đang là đối tượng của sự bất mãn phổ biến trên các đường phố của Iran. Người biểu tình đòi đưa IRGC ra tòa và so sánh họ với nhóm phiến quân của tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng IS.

“Từ chức thôi ư? Không đủ, chúng tôi cần một tòa án!” - ngày 11/1, người biểu tình tập trung gần Đại học Công nghệ Tehran mang tên Amir Kabir và hô vang khẩu hiệu. Theo video đang lan truyền trên mạng xã hội, đám đông yêu cầu IRGC phải chịu trách nhiệm và kêu gọi nhà lãnh đạo tối cao Iran Ali Khamenei phải từ chức.

Cuộc biểu tình ngày 11/1 đã khiến các nhân viên thực thi pháp luật bắt giữ Đại sứ Anh tại Iran Robert McAir. Ông bị buộc tội kích động đám đông. Sau nhiều giờ bị giam giữ, người đứng đầu cơ quan ngoại giao Anh ở Iran đã được thả. Bộ trưởng Ngoại giao Anh Dominic Raab gọi vụ việc là vi phạm luật pháp quốc tế và ám chỉ việc gia tăng sự cô lập Iran.

Tích cực giải quyết hậu quả…

Ngày 12/1, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran Abbas Mousavi cho biết, chính quyền đã cử ra một nhóm làm việc đặc biệt để giải quyết các vấn đề lãnh sự của các nạn nhân trong vụ tai nạn máy bay Boeing 737. Theo ông Mousavi, một biện pháp như vậy ít nhất sẽ giúp ở một mức độ nhỏ làm giảm bớt sự đau khổ của những người thiệt mạng.

Một ngày trước đó, Tổng thống Ukraine V.Zelensky và Tổng thống Iran Hassan Rouhani đã có cuộc trò chuyện qua điện thoại, theo đó nhà lãnh đạo Iran xin lỗi về thảm kịch “xảy ra do những hành động sai lầm của quân đội Iran”. Các bên sẽ phối hợp hành động liên quan đến việc xác định thi thể của người chết, những công việc luật pháp và kỹ thuật.

Nhưng dường như rất khó để lãnh đạo Iran giảm bớt cường độ của sự bất mãn từ những người biểu tình. Rõ ràng, ý thức về công lý của thanh niên Iran không còn được kết hợp chặt chẽ với sự hiểu biết về lòng yêu nước vốn có ở giới tinh hoa chính trị địa phương.

Một ngày trước đó, nhà lãnh đạo “Phong trào xanh lá cây” của phe đối lập, giáo sư Meh Mehdi Karrubi đã viết một bức thư ngỏ tới Lãnh tụ tối cao Ayatollah Khamenei , trong đó ông cáo buộc thủ lĩnh tinh thần Hồi giáo bất tài.

Theo phe đối lập, Ayatollah Khamenei phải chịu trách nhiệm về thảm kịch bắn hạ máy bay hành khách Ukraine trên bầu trời Tehran với tư cách là Tổng tư lệnh. Ông Karrubi cho rằng, cú đánh bất thường của quân đội Iran vào máy bay chở khách là kết quả của việc nhà lãnh đạo Khamenei thường can thiệp “không phù hợp” vào mọi lĩnh vực của cuộc sống.

Theo Chuyên gia quân sự Yuri Lyamin, giới tinh hoa Iran đang chịu áp lực rất mạnh cả từ bên ngoài lẫn bên trong và thảm kịch mới nhất đã đặt ra những câu hỏi nghiêm trọng.

Ngay cả khi IRGC nhận trách nhiệm bắn hạ máy bay, tuyên bố của Lực lượng hàng không vũ trụ IRGC vào ngày 11/1 hiện rõ một câu hỏi chưa được trả lời: Tại sao bất chấp những yêu cầu lặp đi lặp lại của họ, bầu trời Iran vào thời điểm nguy hiểm như vậy không bị đóng cửa đối với máy bay dân sự? Ai là người ra quyết định này?

Chuyên gia tư vấn của Trung tâm Pir, Yulia Sveshnikova khẳng định, sự bất mãn với chính quyền ở Iran vì nhiều lý do khác nhau. Các cuộc biểu tình lớn nhất gần đây liên quan đến việc tăng giá xăng. Trong các cuộc biểu tình, người dân Iran kêu gọi thay đổi chế độ, kêu gọi ai đó phải chịu trách nhiệm về hành động của mình.

“Tương tự như việc các nhà chức trách không thể không đáp trả vụ Mỹ giết hại tướng Soleimani, họ không thể không phản ứng với sai lầm liên quan đến Boeing. Ai đó ở Iran phải chịu trách nhiệm và phải công khai về việc này” - Yulia Sveshnikova nhận định.