Sau trùng tu, chứng tích nhà lao Thừa Phủ một thời bây giờ ra sao?
Chứng tích nhà lao Thừa Phủ (TP Huế) - nơi từng giam giữ nhiều nhà cách mang nổi tiếng, được UBND tỉnh TT-Huế phê duyệt đầu tư bảo tồn, phát huy giá trị lịch sử. Đến nay, công tác trùng tu chứng tích sắp hoàn thành, nơi đây sẽ trở thành điểm tham quan, và là địa chỉ giáo dục lòng yêu nước cho các thế hệ.
Theo sử liệu, khu chứng tích nhà lao Thừa Phủ từng là một phần của khu đất thuộc trại Thủy sư (nơi lính thủy binh đóng quân) dưới thời nhà Nguyễn, được thực dân Pháp và chính quyền tay sai biến thành nhà giam chính của phủ Thừa Thiên vào năm 1899. Cái tên lao Thừa Phủ ra đời từ đó. Nhà lao ban đầu có quy mô nhỏ, sau đó được thực dân Pháp, rồi đến đế quốc Mỹ mở rộng theo kiểu nhà tù phương Tây.
Nhà lao Thừa Phủ dưới thời thực dân Pháp và chế độ Sài Gòn là nơi khét tiếng về giam cầm, tra tấn dã man nhiều thế hệ hoạt động cách mạng, thanh niên, trí thức, đồng bào yêu nước. Nơi đây được ví như chốn “địa ngục trần gian”. Nhiều nhà cách mạng nổi tiếng như Đại tướng Nguyễn Chí Thanh, Đại tướng Võ Nguyên Giáp, nhà thơ Tố Hữu… từng bị giam giữ ở đây. Cùng với đó là hàng nghìn anh hùng, chiến sĩ, người dân yêu nước cũng bị giam cầm, tra tấn dưới thời thực dân, đế quốc.
Sau giải phóng 1975, “lao Thừa Phủ” được chính quyền cách mạng dùng để giam giữ những người vi phạm pháp luật và duy trì cho tới năm 2010.
Sau khi tiến hành các thủ tục bàn giao một phần mặt bằng để thực hiện dự án mở rộng Trung tâm Điều trị theo yêu cầu và Quốc tế - thuộc Bệnh viện Trung ương Huế, “lao Thừa Phủ” do Công an TT-Huế quản lý được di dời đến nơi khác từ 10 năm trước. Một phần khu đất, cùng các công trình xưa cũ là chứng tích một thời của nhà lao nổi tiếng này đã được giữ lại, với tổng diện tích khoảng 1.300m2.
Sau đó, UBND tỉnh TT-Huế đã phê duyệt dự án đầu tư bảo tồn và phát huy khu chứng tích lao Thừa Phủ (tại đường Lê Lai, phường Vĩnh Ninh, TP Huế). Dự án bảo tồn khu chứng tích lao Thừa Phủ đã được triển khai trong giai đoạn 2019-2020. Tổng kinh phí phục vụ bảo tồn khoảng 2,3 tỷ đồng.
Theo đó, dự án tiến hành bảo tồn nguyên trạng các hạng mục còn giữ lại như tháp canh, nhà 2 tầng được xây dưới thời Mỹ - ngụy (nơi trưng bày bổ sung chứng tích lao Thừa Phủ); lô cốt, hệ thống tường rào cũ (phía đường Lê Lai); phục hồi nguyên trạng nhà giam đồng chí Tố Hữu và cổng lao Thừa Phủ; xây dựng hệ thống giao thông nội bộ phục vụ khách du lịch…
Mới đây, khi kiểm tra tiến độ thực hiện dự án bảo tồn chứng tích lao Thừa Phủ, Chủ tịch UBND tỉnh TT-Huế Phan Ngọc Thọ đề nghị đơn vị thi công khi tiến hành trùng tu, tôn tạo phải bảo đảm yếu tố thẩm mỹ, bảo đảm bảo tồn nguyên trạng, để sớm hoàn thành và đưa vào phục vụ tham quan, giáo dục truyền thống yêu nước, truyền thống cách mạng trong tháng 9/2020.
Trao đổi với PV Tiền Phong, ông Nguyễn Đức Lộc, Giám đốc Bảo tàng Lịch sử tỉnh TT-Huế, cho biết: khu chứng tích lao Thừa Phủ chưa được xếp hạng di tích, nhưng đã nằm trong danh mục kiểm kê và đơn vị đã có kế hoạch lập hồ sơ. Hiện, Bảo tàng Lịch sử tỉnh phối hợp cơ quan chức năng tập hợp tư liệu để làm hồ sơ di tích. Sau dự án bảo tồn, Bảo tàng Lịch sử tỉnh sẽ tham mưu Sở VH-TT TT-Huế lập hồ sơ, sau đó trình UBND tỉnh ra quyết định xếp hạng di tích lịch sử đối với lao Thừa Phủ, dự kiến trong năm 2021.