Sầu riêng Thái Lan bắt đầu lo ngại sự cạnh tranh từ sầu riêng Việt Nam

Người nông dân Thái Lan đứng trong vườn cây sầu riêng Musang King. Ảnh: SCMP

"Trước đây, Thái Lan từng là quốc gia duy nhất được phép xuất khẩu sầu riêng tươi sang Trung Quốc, trong khi Việt Nam chỉ xuất khẩu sầu riêng đã qua chế biến. Nhưng bây giờ Việt Nam là đối thủ cạnh tranh của chúng tôi và điều đó làm tôi lo lắng", SCMP dẫn lời bà Busaba Nakpipat – một nông dân trồng sầu riêng Thái Lan đã hơn 30 năm qua, cho biết.

Ngày 19/9, chuyến hàng sầu riêng tươi đầu tiên của Việt Nam được xuất khẩu sang Trung Quốc. Đây được xem là sự kiện đánh dấu "sự phá vỡ thế độc tôn" của ngành xuất khẩu sầu riêng tươi của Thái Lan trên thị trường tỷ dân.

Thái Lan từng là quốc gia duy nhất được phép xuất khẩu sầu riêng tươi sang Trung Quốc. Ảnh: AFP

Bà Busaba cho biết, trước đây, có thời điểm sầu riêng Thái Lan được ưu tiên xuất khẩu sang Trung Quốc trước khi chuyển sang phục vụ thị trường nội địa. Do vậy, hầu hết các nhà xuất khẩu trái cây toàn cầu không phải là đối thủ trực tiếp của Thái Lan. Nhưng bây giờ, người phụ nữ này lo ngại về cuộc cạnh tranh trong ngành xuất khẩu sầu riêng với Việt Nam.

Bà Busaba cho rằng với việc Việt Nam có vị trí địa lý ở gần Trung Quốc hơn và có sự kiểm soát chất lượng tốt hơn, Thái Lan có thể sẽ bị tụt lại phía sau trong cuộc cạnh tranh xuất khẩu loại loại quả này.

Người nông dân này đã đến thăm Việt Nam hồi tháng 9 và chứng kiến nhiều vườn sầu riêng mà theo bà là đang mở rộng với tốc độ vượt xa ước tính của bà. "Việt Nam không trồng nhiều sầu riêng như Thái Lan nhưng họ không ngừng hoàn thiện mình. Còn rất nhiều cơ hội cho ngành sầu riêng phát triển ở Việt Nam, trong khi ở Thái Lan thì mọi người đang cạnh tranh với nhau", bà nhận xét.

Sầu riêng là loại trái cây được thị trường tỷ dân ưa chuộng. Ảnh: Reuters

Thái Lan, nhà sản xuất sầu riêng lớn nhất thế giới, đã đạt thành tích xuất khẩu trái cây gần như không có đối thủ sang Trung Quốc kể từ đầu những năm 2000. Riêng trong năm 2021, xuất khẩu sầu riêng của Thái Lan sang Trung Quốc tăng kỷ lục 68%, đạt 875.000 tấn.

Từ tháng 2 đến tháng 6 năm nay, hơn nửa triệu tấn sầu riêng Thái Lan đã được vận chuyển đến thị trường Trung Quốc với giá cạnh tranh. Sự gia tăng các lô hàng báo hiệu rằng người Trung Quốc đã có phản ứng tích cực đối với sầu riêng Thái Lan, bất chấp các quy định nghiêm ngặt về Covid-19 của Trung Quốc đại lục khiến trái cây bị kẹt ở biên giới – trong hai tuần hoặc tối đa 30 ngày.

Trong khi đó, những năm gần đây, Việt Nam và các nước xuất khẩu sầu riêng khác ở Đông Nam Á đã tham gia các cuộc đàm phán với Trung Quốc. Việt Nam đang nhanh chóng phát triển thành một đối tác thương mại trái cây lớn của Trung Quốc nhờ vào mạng lưới kho vận và vị trí gần.

Chuyên gia nông nghiệp Thái Lan Sakda Sinives nhận định, nông dân trồng sầu riêng Việt Nam có lợi thế vì có thể thu hoạch sầu riêng để xuất khẩu muộn hơn so với ở Thái Lan, do việc vận chuyển sầu riêng từ Việt Nam sang Trung Quốc tốn ít thời gian hơn.

“Ngay cả khi không có sự khác biệt rõ ràng về hương vị, thì sầu riêng từ Việt Nam sẽ dần được người mua trả với giá cao hơn, trong khi giá sầu riêng từ Thái Lan sẽ giảm. Vấn đề kiểm soát chất lượng chính là lý do khiến sản lượng giảm dần, vì người nông dân Thái Lan không thể bù đắp các chi phí”, ông Sakda cho biết.

Món pizza sầu riêng tại một nhà hàng ở Thượng Hải, Trung Quốc. Ảnh: Reuters

Trong khi đó, ông Lan Wootichai Kunjet, Chủ tịch Hiệp hội Sầu riêng Thái Lan Wootichai Kunjet cho biết, vụ thu hoạch sầu riêng của Việt Nam là từ tháng 6 đến tháng 11, cũng giống như mùa thu hoạch sầu riêng ở miền nam Thái Lan.

“Thông thường sầu riêng từ miền nam Thái Lan chiếm lĩnh thị trường nội địa và xuất khẩu sau khi hết vụ sầu riêng ở miền đông. Tuy nhiên, hiện nay sầu riêng từ miền nam Thái Lan phải đối mặt với sự cạnh tranh không chỉ từ những vùng khác mà còn từ Việt Nam”, ông Lan phân tích.

Trước các thách thức hiện nay, nhiều chuyên gia Thái Lan cho biết, nước này cần mở rộng xuất khẩu nhiều loại sầu riêng tươi hơn, ưu tiên những loại sầu riêng có giá cao hơn. “Thái Lan vẫn có thể mở rộng thị trường xuất khẩu toàn cầu cho mặt hàng sầu riêng, mặc dù không nhiều nước bên ngoài châu Á thích loại quả này. Chúng ta cần có các biện pháp khoa học một cách nghiêm túc để làm nó bớt có mùi lại”, ông Sakda nhận định.

Đỗ Thảo