Sáu cuốn sách hay kể về lịch sử của tiền tệ

Cuốn Money changes everything của William Goetzman. Trước khi trở thành giáo sư tài chính tại Yale, William Goetzman là nhà khảo cổ học và người phụ trách bảo tàng. Trong Money changes everything, ông kết hợp mọi thứ của mình một cách dễ dàng. Bắt đầu với các địa điểm khai thác mỏ ở Iraq và kết thúc ở nước Mỹ thời hậu chiến, ông cho thấy sự đổi mới tài chính là “người hầu gái” của sự tiến bộ văn minh. Ông đã cung cấp cho người đọc những tấm bảng khắc chữ Babylon, một chiếc binh Trung Quốc từ thế kỷ 11 và một bản điều lệ dài 8 foot của tập đoàn đầu tiên của châu Âu - một nhà máy ở Toulouse, Pháp. Được xuất bản vào năm 2016, cuốn sách này được cho là mang lại cái nhìn tổng quan toàn diện nhất về lịch sử tiền tệ. Ảnh: Amazon.

Money: The Unauthorized Biography của Felix Martin. Đây là câu chuyện được kể xuyên suốt lịch sử thay vì theo trình tự thời gian khô khan. Được viết trong thời kỳ thế giới vẫn chịu nhiều hệ lụy của cuộc khủng hoảng tài chính 2007-2008 và cuộc khủng hoảng nợ khu vực đồng euro, ông Martin bắt đầu chỉ ra rằng quan điểm phổ biến về tiền tệ chỉ như một miếng kim loại hoặc đồng xu là sai lầm. Bắt đầu với tiền đá khổng lồ của đảo Yap, ông chứng minh rằng tiền giống như một ngôn ngữ chung của xã hội, một thước đo giá trị phụ thuộc vào thương lượng tập thể. Trong đó, những người có quyền và các chủ ngân hàng thường cố gắng thay đổi các điều khoản của thương lượng này để có lợi cho họ. Ảnh: Amazon.

Cuốn A Monetary History of China của Peng Xinwei, bản dịch của Edward Kaplan. Được viết vào những năm 1950 nhưng mãi tới năm 1953 mới được dịch sang tiếng Anh, cuốn sách gồm hai tập của Peng trải dài gần 3.000 năm, bắt đầu với những đồng tiền của thời Chu và kết thúc bằng đôla bạc và thời kỳ chịu nhiều ảnh hưởng của các ngân hàng nước ngoài trước cách mạng. Cuốn sách này phản bác ý tưởng rằng tiền tệ chỉ có 1 lộ trình phát triển và cũng để chứng minh Trung Quốc đã phát triển tiền định danh (không được hỗ trợ bởi kim loại quý) gần một thiên niên kỷ trước châu Âu. Ảnh: Amazon.

Shell money of the slave trade của Jan Hogendoorn và Marion Johnson. Vỏ sò Cowrie, ngôi nhà màu trắng bóng bẩy của một loài nhuyễn thể, chính là sự khẳng định đầu tiên của thế giới giàu có. Loại vỏ sò này được thu hoạch ở Maldives, bán ở Bengal, vận chuyển đến châu Âu (chủ yếu là Hà Lan và Anh) và được dùng để mua nô lệ ở Tây Phi. Vỏ sò này cũng đã đi xuyên Đại Tây Dương: một chiếc vỏ sò được tìm thấy tại điền trang của Thomas Jefferson trong khi một số lượng lớn được phát hiện gần các chợ nô lệ ở Virginia và một số vẫn được người Brazil gốc Phi sử dụng cho đến ngày nay để xem bói. Vai trò ghê gớm đó khiến Cowrie trở thành một trong những loại tiền quan trọng nhất còn được tìm thấy trong lịch sử. Jan Hogendoorn và Marion Johnson đã theo dõi câu chuyện này từ những lời kể đầu tiên của các du khách Ả Rập cho đến sự biến mất vào cuối những năm 1960 - thời điểm nó chỉ tồn tại ở những vùng hẻo lánh ở nông thôn Tây Phi. Ảnh: Amazon.

Globalizing Capital của Barry Eichengrin. Là giáo sư tại Đại học California, Barry đã kể câu chuyện về nhiều nỗ lực trong hai thế kỷ qua nhằm tạo ra một hệ thống tiền tệ quốc tế. Cuốn sách bắt đầu trong kỷ nguyên của bản vị vàng - khi các nền kinh tế lớn thời bấy giờ gắn đồng tiền của họ với vàng, trước khi kể câu chuyện về sự tan rã của xu hướng này giữa Thế chiến thứ nhất và thứ hai. Tiếp theo đó là nỗ lực của Bretton Woods nhằm tạo ra một hệ thống tiền tệ mới, tuy nhiên hệ thống đó cũng đã sụp đổ và mở ra một kỷ nguyên toàn cầu hóa và dòng vốn tự do. Được xuất bản lần đầu vào năm 1996 trước thềm cuộc khủng hoảng tài chính châu Á, các ấn bản gần đây đã đề cập đến việc tạo ra đồng euro và thập kỷ hỗn loạn tài chính bắt đầu từ năm 2008. Đây là một hướng dẫn quý giá cho những ai muốn hiểu khía cạnh quốc tế của tiền tệ. Ảnh: Amazon.

Social Meaning of Money của Viviana Zelizer. Là giáo sư xã hội học tại Đại học Princeton, bà đã nỗ lực kể về lịch sử xã hội của tiền tệ ở Mỹ từ năm 1870 đến năm 1930. Xem xét kỹ lưỡng các bài báo trên tạp chí và nhiều bài phân tích, bà thấy tiền mang nhiều ý nghĩa khác nhau. Các cặp vợ chồng sẽ quyết định khoản tài chính nào là của “anh ấy” và khoản nào là “của cô ấy” - và mỗi người có quyền hoặc cần phải chi tiêu vào việc gì. Cuốn sách là một ví dụ hiếm hoi về lịch sử tiền tệ được kể từ góc nhìn của người tiêu dùng. Ảnh: Amazon.

Minh Hoa