Sạt lở hư hại kè biển tại Quảng Bình là do thiết kế

Kè biển xã Nhân Trạch, huyện Bố Trạch đã 3 lần bị sóng biển chọc thủng.

Mất khả năng chống chịu

Là loại công trình chịu rất nhiều tác động phức tạp của tự nhiên với tính ngẫu nhiên, khó dự đoán như gió, bão, chế độ triều, sóng do gió, dòng chảy biển cùng sự tương tác của chúng với địa hình, đia mạo ven biển từ đó các đê kè biển thường có độ rủi ro cao, dễ bị sự cố hư hỏng.

Đã 2 tháng, sau khi cơn bão số 10 (Doksuri) quần thảo miền Trung từ Thanh Hóa đến Quảng Bình, tại Quảng Bình, dư luận đang quan tâm đến sự cố hư hỏng nhiều tuyến kè, cửa biển chắn song tại các xã Cảnh Dương (huyện Quảng Trạch), xã Hải Trạch và Nhân Trạch (huyện Bố Trạch) và tình trạng sạt lở bờ biển Nhật Lệ (TP Đồng Hới) bởi tính cấp thiết.

Biển xâm thực tại xã Cảnh Dương, gây đổ công trình, tàn phá cửa biển.

Trường hợp tuyến kè biển xã Nhân Trạch, huyện Bố Trạch được thi công vào năm 2010, chiều dài 3km, kinh phí 62 tỷ đồng. Khi hoàn thiện, kè biển có công năng chống sự xâm thực của biển cả, bao bọc cho khu dân cư khoảng 800 hộ. Tính đến thời điểm năm 2017, tuyến kè này đã bị tổn thương 3 lần. Điểm bị hư hỏng mỗi lần một khác, từ chân kè, thân kè và mái kè.

Tại hiện trường, phần mái kè bị biến dạng. Hệ thống tấm lát trong phạm vi 60m bị sạt lở, bong rời khỏi vị trí mái. Tạo nên hố sâu kiểu hàm ếch, người dân phải dùng cát để gia cố hạn chế tình trạng sóng biển xâm lấn tuyến đường bê tông và đỉnh kè.

Ông Võ Vương Thông - Phó Giám đốc Ban Quản lý Dự án huyện Bố Trạch, Chủ đầu tư dự án cho biết: Sau khi nhận được tin báo tuyến kè biển bị hư hỏng, UBND huyện Bố Trạch đã tiến hành kiểm tra. Theo đánh giá ban đầu của các bên và đoàn kiểm tra liên nghành, nguyên nhân chủ yếu là công trình trên do thiết kế chịu được bão cấp 9, nên khả năng chịu lực còn yếu, không chống đỡ được sóng lớn đập vào trong cơn bão số 10 đạt cấp 12.

Để cứu tuyến kè này, địa phương đã thực hiện phương châm “4 tại chỗ”, dùng sức người, phương tiện và vật liệu sẵn có để hộ đê. Huyện đã kiểm tra, xác định hư hại và báo cáo UBND tỉnh.

Phía Ban Quản lý Dự án huyện Bố Trạch báo cáo rằng chất lượng công trình này đảm bảo trước khi bàn giao sử dụng. Nguyên nhân được nhận định là do thời tiết cực đoan, sóng biển đánh trực diện gây hư hại đến tuyến kè xung yếu. Về phương án sửa chữa thì trước mắt phải xin kinh phí từ Trung ương để tu sửa, dùng tiếp, còn lâu dài thì cần được điều chỉnh thiết kế lại để công trình vững chắc và kết cấu phải tăng cường đảm bảo khả năng chống chịu bão cấp 15.

Do vượt bài toán thiết kế

Sau mỗi sự cố, dư luận lại lên tiếng và luôn có những băn khoăn về chất lượng thiết kế, thi công, giám sát, quản lý. Thực tế, nhiều công trình sau khi đổ vỡ đã phát hiện ra những sai sót nghiêm trọng. Do đó yêu cầu của dư luận là chính đáng và cần được quan tâm.

Về phía cơ quan chuyên môn, cần có những nghiên cứu thực nghiệm dưới góc độ khoa học - kỹ thuật để nhận định được nguyên nhân do rủi ro hay cố ý. Rút ra bài học kinh nghiệm cần thiết và có biện pháp xử lý sai sót nếu có, một cách công bằng.

Qua trao đổi về nguyên nhân việc nhiều công trình ven biển tại địa phương bị hư hại, sạt lở thời gian gần đây, ông Nguyễn Thành Long - Phó Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi và Phòng chống Lụt bão tỉnh Quảng Bình cho rằng: Việc nhiều tuyến kè biển, bờ biển bị sạt lở gần đây tại địa phương nguyên nhân cơ bản do sóng bão và gió biển vượt quá tần suất, thiết kế của công trình chỉ chịu được bão cấp 9. Khi gặp cơn bão vượt cấp, gió giật mạnh sẽ tác động lớn đến sự ổn định của kè mái bằng các tấm bản bê tông. Mặt khác, do tácđộng của các dòng hải lưu gây sụt lún phần chân kè. Năm 2013, tuyến kè trên bị hư phần chân đế, năm 2017 thì bị hư hại phần mái kè, cho thấy rằng, hư hại này có tính ngẫu nhiên, khó dự đoán…

Đặc thù bờ biển Quảng Bình ngắn, dốc, dòng chảy tập trung, lũ rất cao kết hợp với sóng bão khi lượng nước từ cửa sông dồn ra, sẽ tạo ra áp lực phá vỡ thiết kế công trình. Mấu chốt là bởi bão lũ cực đoan, vượt quá bài toán thiết kế chống chịu của công trình biển.

Tại Quyết định 58/2006/QĐ -TTg Phê duyệt chương trình đầu tư củng cố, bảo vệ và nâng cấp đê biển hiện có tại các tỉnh có đê từ Quảng Ninh đến Quảng Nam. Tiêu chuẩn thiết kế tại Quảng Bình, hệ thống đê biển có thể chống được bão cấp 9 tổ hợp với triều cường 5%, lũ 10%. Đối chiếu với tình hình biến đổi khí hậu hiện nay đã không còn đảm bảo công năng.

Và giải pháp công trình như kè mỏ hàn, kè chữ T để tạo bồi, nuôi bãi đã được tính đến để tạo tính ổn định cho vùng ven biển Quảng Bình. Trước mắt, cần được hỗ trợ khoảng 50 tỷ đồng để gia cố kè biển, kè cửa sông trên địa bàn tỉnh. Về lâu dài, kiến nghị ngành chủ quản cần nâng tần suất thiết kế, để chống chịu bão lớn.

Nhất Linh