Sắp xếp CSGD cần dựa trên tiêu chuẩn chuyên môn của Bộ GD&ĐT để đảm bảo chất lượng dạy và học

Tính đến ngày 15/10/2025, toàn tỉnh Quảng Ninh đã hoàn tất việc sắp xếp mạng lưới trường lớp tại 52 địa phương. Sau sắp xếp, ở khối trực thuộc cấp xã, đã sắp xếp 520 trường học thành 255 trường học, giảm 265 trường học (giảm hơn 50% trường học). Ở khối trực thuộc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Quảng Ninh, giảm 15 cơ sở giáo dục. [1]

Đáng nói, sau khi sắp xếp, có tới 81 cơ sở giáo dục thuộc 36 xã, phường có số lớp hoặc số điểm trường vượt quy mô quy định tại Thông tư số 13/2020/TT-BGDĐT và Thông tư số 23/2024/TT-BGDĐT. Bên cạnh đó, sau sáp nhập, một số trường ở Quảng Ninh có số lượng Phó Hiệu trưởng vượt khá xa so với định mức theo quy định tại Thông tư số 19/2023/TT-BGDĐT và Thông tư số 20/2023/TT-BGDĐT hướng dẫn về vị trí việc làm, cơ cấu viên chức theo chức danh nghề nghiệp và định mức số lượng người làm việc trong các cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông công lập ngoài quy định về định mức phó hiệu trưởng thực hiện theo Nghị định số 120/2020/NĐ-CP Nghị định số 83/2024/NĐ-CP (tối đa 2-3 người). Do đó, việc sắp xếp trường lớp ở Quảng Ninh trong thời gian qua gây nhiều băn khoăn cho dư luận.

Liên quan đến vấn đề trên, trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Nhà giáo ưu tú Nguyễn Văn Ngai - nguyên Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh đánh giá, ít mô hình nào đạt mức “hoàn hảo tuyệt đối”, song điều cốt lõi là mô hình mới phải mang lại hiệu quả vượt trội hơn mô hình cũ, với tỷ lệ cải thiện cao hơn, hạn chế ít hơn.

Nhà giáo ưu tú Nguyễn Văn Ngai. Ảnh: Cẩm Anh.

"Địa phương không nên làm theo tính hình thức, cơ học mà cần nghiên cứu kỹ quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo, căn cứ vào điều kiện thực tế từng địa bàn - đặc biệt là vùng khó khăn trong tỉnh, để đưa ra lộ trình phù hợp. Mục tiêu cuối cùng phải là tăng chất lượng giáo dục và thuận lợi cho người dạy, người học, chứ không chỉ dừng lại ở việc gộp trường để giảm đầu mối.

Về mặt quản lý, khi sáp nhập, cần đảm bảo yêu cầu để tránh tình trạng “quản lý chồng quản lý”. Trước đó, địa phương cần xây dựng lộ trình điều chỉnh cụ thể, đảm bảo đúng số lượng cán bộ quản lý theo quy định của Bộ.

Ở góc độ chuyên môn, sĩ số lớp học và quy mô trường lớp là yếu tố quyết định rất lớn đến chất lượng dạy - học. Do đó, quy mô trường cần đảm bảo tính hiệu quả", thầy Ngai bày tỏ

Ngoài ra, nguyên Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh cũng chia sẻ thêm: "Trước khi triển khai việc sắp xếp mạng lưới trường học, Sở cần tiến hành đánh giá tổng thể hiện trạng hệ thống giáo dục trên địa bàn. Trong đó, việc xem xét quy mô trường, số lớp, sĩ số học sinh mỗi lớp sau khi sáp nhập phải được thực hiện kỹ lưỡng, đảm bảo không vượt quá quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo".

Sắp xếp trường lớp mang tính cơ học có thể dẫn đến nhiều khó khăn

Cùng bàn luận về vấn đề trên, chuyên gia giáo dục, Tiến sĩ Phạm Kim Thư bày tỏ: "Nghị quyết 71 yêu cầu “bảo đảm đủ trường, đủ lớp, đủ giáo viên đáp ứng nhu cầu học tập của người dân” và “chuyển mạnh từ quản lý hành chính sang kiến tạo phát triển, quản trị hiện đại”. Nghĩa là nhấn mạnh quản trị chất lượng thay vì mệnh lệnh hành chính.

Vì vậy, nếu việc sáp nhập mới chỉ “giảm đầu mối” mà chưa chứng minh được năng lực phục vụ (tiếp cận, an toàn, chất lượng, công bằng), thì gây băn khoăn cũng là điều dễ hiểu. Ngược lại, nếu sáp nhập đi kèm thiết kế lại mạng lưới, tăng năng lực quản trị, đầu tư cơ sở vật chất - dịch vụ hỗ trợ và đảm bảo người học không thiệt thòi thì lại là điều cần làm.

Tiến sĩ Phạm Kim Thư. Ảnh: NVCC.

Đáng chú ý, sau sắp xếp, có tới 81 cơ sở giáo dục thuộc 36 xã, phường ở Quảng Ninh có số lớp hoặc số điểm trường vượt quy mô quy định tại Thông tư số 13/2020/TT-BGDĐT và Thông tư số 23/2024/TT-BGDĐT.

Trong khi đó, Kế hoạch 130/KH-BCĐTKNQ18 của Ban Chỉ đạo về tổng kết thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW của Chính phủ ngày 21/9/2025 nêu: "Sắp xếp đơn vị sự nghiệp công lập thuộc lĩnh vực giáo dục: Quán triệt nghiêm túc Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 22/8/2025 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo; Cơ bản giữ nguyên các trường trung học phổ thông, trung học cơ sở, tiểu học, các trường liên cấp, mầm non công lập hiện có, đề xuất sắp xếp, điều chỉnh nếu cần thiết theo hướng thuận tiện phục vụ nhu cầu của người dân, học sinh”.

Số lớp học sau sắp xếp và số lớp học vượt quy mô quy định của 3 cơ sở giáo dục ở phường Việt Hưng, tỉnh Quảng Ninh. Biểu đồ: LT

Theo Tiến sĩ Phạm Kim Thư, mục tiêu tinh gọn bộ máy phải gắn với “hiệu quả phục vụ” chứ không chỉ giảm đầu mối.

Vị tiến sĩ chỉ ra một số khó khăn nhất định trong quản lý cũng như đảm bảo quyền lợi học tập cho học sinh nếu sáp nhập trường lớp mang tính cơ học.

Thứ nhất, quá tải quy mô (nhiều điểm trường, nhiều lớp) dễ vượt tiêu chuẩn cơ sở vật chất theo các quy định hiện hành;

Thứ hai, trong công tác tổ chức - nhân sự, tổ chức hoạt động chuyên môn có thể nảy sinh bất cập, chất lượng sinh hoạt chuyên môn phân tán; hiệu quả quản trị chưa chắc tăng nếu chưa hoàn thiện mô hình quản trị mới (quy trình, dữ liệu, phân quyền…).

"Địa phương cần chứng minh năng lực phục vụ trước khi tiến hành sáp nhập (bản đồ hóa bán kính phục vụ, thời gian di chuyển, tải lớp/phòng, suất đầu tư tối thiểu). Đồng thời, gắn tái cấu trúc với quản trị, thiết lập chuẩn dữ liệu lớp - điểm trường - định biên; bảng điều khiển theo dõi sĩ số/lớp, an toàn, vận chuyển, bán trú...", chuyên gia khuyến nghị.

Sắp xếp, sáp nhập trường lớp phải được thực hiện đúng quy định, có cơ sở khoa học, hướng tới sự phát triển bền vững

Cùng trao đổi, ông Lê Văn Cuông - Nguyên Phó trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Thanh Hóa cho rằng, việc sắp xếp, sáp nhập trường lớp phải được thực hiện đúng quy định, có cơ sở khoa học dựa trên quy định tiêu chuẩn chuyên môn (các quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo - PV) và hướng tới sự phát triển bền vững lâu dài. Bởi lẽ, nếu quy định đã có mà khâu thực hiện chưa chuẩn xác, thiếu nhất quán, thì khó có thể nói đến hiệu quả và tính ổn định trong quản lý giáo dục.

Ông Lê Văn Cuông - Nguyên Phó trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Thanh Hóa. Ảnh: Quochoi.vn

Bên cạnh đó, sau sáp nhập, một số trường ở Quảng Ninh có số lượng phó hiệu trưởng vượt khá xa so với định mức theo quy định. Về vấn đề này, ông Cuông cho rằng, quy định cứng về nhân sự quản lý đã có. Nếu số lượng phó hiệu trưởng nhiều hơn quy định thì địa phương cũng phải rà soát để đảm bảo thực hiện đúng quy định.

'Việc sắp xếp, sáp nhập mô hình trường lớp hợp lý cần dựa trên cơ sở khoa học, đồng thời xem xét nhiều yếu tố như cơ sở vật chất, dân cư, điều kiện địa lý, tâm lý của giáo viên, học sinh, phụ huynh và xã hội.

Mục tiêu cuối cùng của việc sắp xếp không chỉ là tinh gọn bộ máy, tiết kiệm nguồn lực, mà quan trọng hơn là nâng cao chất lượng giáo dục, bảo đảm công bằng trong học tập và xây dựng hệ thống giáo dục ổn định, bền vững", ông nhấn mạnh.

Tài liệu tham khảo:

[1] https://giaoduc.net.vn/quang-ninh-co-truong-sau-sap-xep-quy-mo-toi-97-lop-cao-hon-gan-25-lan-so-voi-quy-dinh-post255752.gd

Thi Thi