Sắp đến thời tàu lửa tự lái

Tàu lửa cao tốc TGV của công ty đường sắt nhà nước SNCF (Pháp). Năm 2023, SNCF sẽ ra mắt hai mẫu tàu lửa tự lái bao gồm một tàu chở hàng và một tàu chở hàng. Ảnh: Bloomberg

Pháp sẽ ra mắt tàu lửa tự lái vào năm 2023

Hôm 12-9, công ty đường sắt nhà nước SNCF (Pháp) cho biết sẽ hợp tác với các đối tác trong ngành đường sắt, máy bay và quốc phòng để phát triển tàu lửa tự lái hoạt động trên hệ thống đường sắt có tuổi đời cả thế kỷ ở Pháp để cắt giảm chi phí hoạt động. SNCF là một trong những công ty đường sắt lớn nhất thế giới, đang vận hành 17.000 đoàn tàu, phục vụ 4 triệu hành khách mỗi ngày.

SNCF tiết lộ dự án tàu lửa tự lái trên sẽ ra mắt hai mẫu xe lửa tự lái vào năm 2023, bao gồm một tàu chở khách và một tàu chở hàng. Dự án tiêu tốn khoảng 57 triệu euro, trong đó, SNCF và chính phủ Pháp sẽ gánh mỗi bên 30% chi phí, 40% chi phí còn lại sẽ được đóng góp bởi các đối tác khác tham gia dự án gồm nhiều công ty của Pháp như tập đoàn công nghiệp Alstom, tập đoàn quốc phòng Thales, công ty nghiên cứu trí tuệ nhân tạo Spirops, công ty tư vấn kỹ thuật và sáng tạo Altran cùng các công ty nước ngoài như hãng sản xuất máy bay Bombardier (Canada), nhà sản xuất linh kiện ô tô Bosch (Đức), công ty vận tải Ansaldo (Ý), công ty dịch vụ kỹ thuật Apsys (Anh), một đơn vị thành viên của hãng sản xuất máy bay Airbus.

“Chúng tôi không phát triển mọi thứ từ con số 0 mà dựa vào hạ tầng công nghệ có sẵn”, Pierre Izard, phó giám đốc mảng công nghệ đường sắt của SNCF giải thích về lý do bắt tay với đối tác để phát triển tàu tự lái.

Ông cho biết SNCF cũng sẽ chi 100 triệu euro để trang bị công nghệ tự lái cho các đoàn tàu cao tốc TGV của SNCF năm 2025. Ông cho biết tỷ lệ đến ga đúng giờ của tàu tự lái sẽ cao hơn so với các tàu hiện nay nhờ các máy tính tối ưu hóa tốc độ chạy quá trớn, cho phép SNCF triển khai nhiều chuyến tàu hơn trong cùng một tuyến đường sắt.

Giúp tiết kiệm chi phí

Các hành khách đi trên tàu lửa cao tốc tự lái chạy thử nghiệm ở tỉnh Liêu Ninh, Trung Quốc hồi tháng 6-2018. Ảnh: CGTN

SNCF, được thành lập cách đây một thế kỷ, đang tìm cách bảo đảm các đoàn tàu lửa duy trì tính cạnh tranh trên thị trường vận tải trong tương lai. Chủ tịch SNCF Guillaume Pepy cho biết tàu tự lái sẽ vận chuyển được nhiều người hơn nhưng sử dụng ít năng lượng hơn, giúp tiết kiệm chi phí. Ông nói tàu tự lái chắc chắn là tương lai của ngành vận chuyển đường sắt. Tuy nhiên, ông cũng lưu ý rằng cần mất thời gian để hành khách sẵn sàng đi trên các tàu tự lái.

Các nhà sản xuất tàu lửa có thể loại bỏ vai trò của lái tàu nhanh hơn so với nỗ lực loại bỏ tài xế của các hãng sản xuất ô tô vì hạ tầng đường sắt đã được trang bị sẵn các cảm biến thông minh và các đoàn tàu cũng không phải đối mặt với người đi bộ, cơn ác mộng lớn nhất của các nhà sản xuất xe tự lái.

Tàu lửa tự lái sẽ được trang bị các camera và radar để giúp giám sát môi trường xung quanh và đọc các tín hiệu giao thông cũng như xác định các chướng ngại vật. Trong khi đó, công nghệ trí tuệ nhân tạo sẽ được sử dụng để điều chỉnh tốc độ của tàu. Tàu thường vận hành với tốc độ nhanh hơn ô tô nên hệ thống tự lái của tàu cần phải có khả năng phản ứng ngay lập tức trước các sự cố, chẳng hạn một chướng ngại vật bất ngờ xuất hiện.

Một số thành phố bao gồm Paris đã triển khai một số tàu điện tự lái, tuy vậy, vẫn phải có phải có nhân viên túc trực để xử lý các trường hợp khẩn cấp. Chở khách bằng tàu tự lái có thể rủi ro hơn vì các nguy cơ tấn công mạng. Do vậy, các cơ chế an ninh cũng cần được phát triển để ngăn chặn các các tấn công mạng nhằm vào hệ thống tự lái của tàu. SNCF cho biết sẽ hợp tác với các đơn vị an ninh mạng của hãng sản xuất máy bay Airbus và tập đoàn quốc phòng Thales để bảo đảm tàu tự lái được bảo vệ trước các vụ tấn công mạng. Cơ quan an ninh mạng quốc gia Pháp cũng sẽ hợp tác với dự án phát triển tàu tự lái của SNCF.

Chạy đua với Trung Quốc, Nhật Bản và Úc

Carole Desnost, giám đốc sáng tạo của SNCF, cho rằng dù Úc, Nhật Bản và Trung Quốc đã thử nghiệm tàu tự lái, Pháp vẫn không quá chậm chân trong cuộc đua này.

Hồi tháng 6, Tổng công ty đường sắt Trung Quốc (CRC) đã thử nghiệm thành công tàu cao tốc tự lái trên tuyến đường sắt dài 130km từ thành phố Thẩm Dương đến huyện Hắc Sơn, thành phố Cẩm Châu của tỉnh Liệu Ninh. Hệ thống tự lái đã giúp tàu cao tốc tự khởi động, chạy và dừng nhưng một lái tàu vẫn có mặt ở buồng lái để xử lý những trường hợp khẩn cấp. Lái tàu Zhang Kai cho biết hệ thống tự lái giúp anh rảnh tay và anh chỉ đóng vai trò hỗ trợ trong những trường hợp cần thiết. Một lãnh đạo cấp cao của CRC cho biết CRC sẽ tiến hành thêm nhiều cuộc chạy thử nghiệm của tàu cao tốc tự lái trước khi bắt đầu chính thức chào đón hành khách vào năm sau.

Tại Nhật Bản, công ty đường sắt Đông Nhật Bản (JR East) đang cân nhắc triển khai tàu tự lái trên một số tuyến đường sắt cao tốc để giải quyết tình trạng thiếu hụt lái tàu trong tương lai khi hàng loạt lái tàu lớn tuổi về hưu. Trên thực tế, các tàu tự lái tốc độ chậm đã được đưa vào vận hành ở tuyến đường sắt đô thị Yurikamome Line tại Tokyo.

Lê Linh