Sập bãi thử là nguyên nhân khiến Triều Tiên từ bỏ hạt nhân?

Người dân Seoul theo dõi tin tức về một vụ thử hạt nhân của Triều Tiên. Ảnh: AP.

Hai nhóm nhà khoa học Trung Quốc xác nhận ngọn núi Triều Tiên đặt bãi thử hạt nhân đã sụp xuống sau 5 vụ thử, khiến Trung Quốc và các nước lân cận đối mặt nguy cơ phơi nhiễm phóng xạ chưa từng có.

5 trong 6 vụ thử hạt nhân gần đây của Bình Nhưỡng được thực hiện dưới núi Mantap tại bãi thử hạt nhân Punggye-ri ở phía tây bắc Triều Tiên.

Một nhóm nghiên cứu do Wen Lianxing, nhà địa chất thuộc Đại học Khoa học và Công nghệ Trung Quốc ở Hợp Phì phụ trách, kết luận rằng sự sụp đổ xảy ra sau vụ thử bom nhiệt hạch mạnh nhất của Triều Tiên trong một đường hầm cách đỉnh núi 700 m. Vụ thử đã làm nứt vỡ ngọn núi.

Điều này khẳng định mối lo ngại của Bắc Kinh rằng vụ thử hạt nhân mới nhất của Bình Nhưỡng đã gây rò rỉ bụi phóng xạ. Bụi phóng xạ có thể thoát ra qua các lỗ hổng hoặc vết nứt trên ngọn núi bị tác động, các nhà khoa học cho biết.

Triều Tiên thấy ngọn núi này là địa điểm lý tưởng cho các thử nghiệm hạt nhân dưới lòng đất bởi độ cao hơn 2.100 m trên mực nước biển và địa hình của nó. Bề mặt của ngọn núi không cho thấy thiệt hại rõ ràng sau 4 thử nghiệm hạt nhân dưới lòng đất trước năm 2017.

Ảnh vệ tinh khu vực bãi thử hạt nhân Punggye-ri. Ảnh: AFP.

Tuy nhiên, quả bom 100 kiloton được cho nổ ngày 3/9/2017 đã làm bốc hơi các tảng đá với mức nhiệt chưa từng có và mở ra một không gian có đường kính lên tới 200 m.

Một phần lớn của sườn núi, cách đỉnh núi chưa đầy 0,5 km trượt xuống khoảng rỗng do vụ nổ gây ra để lại vết nứt có thể nhìn thấy qua ảnh vệ tinh. Wen kết luận rằng ngọn núi đã sụp đổ sau khi phân tích dữ liệu thu thập được từ gần 2.000 trạm địa chấn.

3 trận động đất nhỏ tại các khu vực lân cận sau khi ngọn núi sụp đổ đã củng cố kết luận của ông, cho thấy địa điểm thử nghiệm đã mất ổn định về mặt địa chất.

Một nhóm nghiên cứu khác do Liu Junqing tại Cơ quan Động đất Cát Lâm cùng Cục Quản lý động đất Trung Quốc ở Trường Xuân dẫn đầu, cũng đưa ra những kết luận tương tự.

"Hiện tượng đá sụt lần đầu tiên được ghi nhận tại bãi thử nghiệm của Triều Tiên," nhóm của Liu viết trong một bài báo được xuất bản tháng trước trong Geophysical Research Letters.

Theo các nhà khoa học, sự cố này không chỉ dừng lại một phần đỉnh núi mà còn tạo ra một "ống khói" có thể cho phép bụi phóng xạ bay từ trung tâm vụ nổ vào không khí.

Nghi ngại Triều Tiên gặp rắc rối khi Lee Doh Sik, nhà địa chất học hàng đầu của Triều Tiên, đến thăm viện Viện Khoa học Trái đất thuộc Học viện Khoa học Trung Quốc ở Bắc Kinh khoảng hai tuần sau cuộc thử nghiệm và gặp gỡ riêng các nhà địa chất cấp cao của chính phủ.

Mặc dù mục đích của chuyến thăm của Lee không được tiết lộ, hai ngày sau đó, Bình Nhưỡng tuyên bố sẽ không tiến hành các thử nghiệm hạt nhân trên đất liền nữa.

Hu Xingdou, một học giả tại Bắc Kinh theo dõi chương trình hạt nhân của Triều Tiên, cho biết rất có khả năng Bình Nhưỡng đã nhận được một cảnh báo rõ rệt từ Bắc Kinh. “Cuộc thử nghiệm không chỉ làm mất ổn định địa điểm này mà còn làm tăng nguy cơ phun trào núi Trường Bạch”, một ngọn núi lửa lớn, hoạt động ở biên giới Trung Quốc - Triều Tiên.

Sự sụp đổ của ngọn núi này có thể đã gây ra một cú sốc lớn đối với chương trình hạt nhân của Triều Tiên, Hu nói.

Bị ảnh hưởng bởi trừng phạt kinh tế từ quốc tế cho tham vọng hạt nhân, Bình Nhưỡng nhiều khả năng không đủ nguồn lực để sớm tiếp tục thử nghiệm tại một địa điểm mới, ông nhận định.