Sao Mai Khánh Ly làm album nhạc dân gian tặng cha

Giọng ca thính phòng hát nhạc dân gian

Album Lời ru nguồn cội của Sao Mai Khánh Ly là một bất ngờ không nhỏ với người yêu nhạc, bởi tên tuổi của cô với dòng nhạc thính phòng. Nữ ca sĩ từng ghi dấu ấn ở cuộc thi Sao Mai 2011 với giải Ba dòng nhạc thính phòng, cuộc thi Hát thính phòng – Nhạc kịch TP.HCM 2017 với ngôi Á quân.

Album gồm 12 ca khúc, mang đủ âm hưởng dân ca 3 miền Bắc – Trung - Nam: Non nước hữu tình (Thanh Sơn), Đất nước lời ru (Văn Thành Nho), Hà Nội – Huế - Sài Gòn (Hoàng Vân), Hà Nội linh thiêng hào hoa (Lê Mây), Điệu ví dặm là em (Quốc Nam), Câu hò bên bờ Hiền Lương (Hoàng Hiệp), Ngược dòng Hương Giang (Đức Thịnh), Dáng đứng Bến Tre (Nguyễn Văn Tý), Bài ca thống nhất (Võ Văn Di), Việt Nam quê hương tôi (Đỗ Nhuận), Mơ quê (Nguyễn Tài Tuệ), Lời ru nguồn cội (Xuân Thủy). Album do chính Khánh Ly biên tập, hòa âm bởi các nhạc sĩ Phạm Tuấn Anh, Lê Kim Long, Phạm Hoàng Huy, Dương Đức Thụy.

Sao Mai Khánh Ly và bố

Sao Mai Khánh Ly chia sẻ, điều thôi thúc cô thực hiện album Lời ru nguồn cội chính là người bố của mình. Bố cô là một người rất yêu ca hát, ngày trong quân ngũ ông kiêm cả "chân" văn nghệ hát cho đồng đội nghe. Khi xuất ngũ về sống ở quê hương Nghĩa Đàn, Nghệ An, ông vẫn hát bất cứ khi nào có thể, kể cả lúc ăn cơm và ông nhận mình là "ca sĩ xóm". Ông mong muốn con gái sẽ làm một album dân gian tặng mình.

Trước đề nghị của bố, Khánh Ly rất hào hứng, dù cô là giọng ca thành công từ dòng thính phòng và trữ tình chứ không phải dân gian. "Thực ra Ly yêu âm nhạc dân gian từ bé. Những ca khúc dân gian đã ngấm vào máu thịt, như một dòng chảy hiện hữu trong cuộc sống đời thường của người dân Việt Nam nhiều thế hệ và Ly cũng không ngoại lệ", Sao Mai Khánh Ly chia sẻ.

Hào hứng là vậy, nhưng khi bắt tay vào thực hiện, cô mới thấy rất nhiều khó khăn. "Ở Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam, Ly học và dạy dòng nhạc chính thống, là những ca khúc cách mạng, những Aria, Romance của tác giả người nước ngoài. Việc "nhiễm" rất nhiều kỹ thuật, học thuật là đương nhiên. Khi hát những ca khúc mang âm hưởng dân gian, cần đi vào chiều sâu tâm hồn, cảm xúc nên phải bỏ bớt những kỹ thuật ra".

Hát nhạc dân gian như chuyện trò với những người bạn cũ

Ngoài ca khúc chủ đề Lời ru nguồn cội là bài hát mới của nhạc sĩ Xuân Thủy, 11 ca khúc còn lại trong album đều là những bài "đóng đinh" với tên tuổi của nhiều bậc tiền bối. Nhưng Khánh Ly của hiện tại, 9 năm sau khi bước chân ra khỏi Sao Mai 2011 với giải Ba phong cách thính phòng, đã đủ tự tin vào bản thân để không tìm cách làm mới, cách tân, ca khúc. Vốn dĩ việc làm mới hay tìm một cách thể hiện khác đôi khi là khát khao của kẻ đam mê sáng tạo, nhưng đôi khi cũng là nỗi tự ti sợ hãi của những người trẻ, người đi sau luôn bị ám ảnh không vượt qua được những ngọn núi quá khứ, nên cố chọn con đường khác để đi, để né ra, để không bị "phủ bóng".

Khánh Ly thì khác, một phần vì cô đã đủ chín muồi cả tuổi đời lẫn tuổi nghề, một phần vì cô là một giọng hát thông minh. Những người như Khánh Ly thường sẽ không ngại hát những bài cũ và quen, bởi sự làm mới, xét đến cùng, chính là thể hiện ca khúc bằng giọng hát của riêng mình, tâm hồn của riêng mình, cảm xúc của riêng mình.

Bởi thế 11 ca khúc quen thuộc trong album được thể hiện hồn hậu nhất, giản đơn nhất, không quá cầu kỳ trong hòa âm phối khí. "Dù không cầu kỳ, nhưng tôi thực sự ưng ý với phần phối khí của các nhạc sĩ trẻ. Họ có những ý tưởng rất văn minh. Dựa trên những làn điệu cổ, họ vẫn giữ lại những đường nét dân gian nhưng với tiết tấu tươi mới hơn, thậm chí là theo kiểu Acoustic trẻ trung, đơn giản mà vẫn đi vào lòng người", Khánh Ly cho biết. Và cô dùng lối hát nắn nót, chuẩn mực, dung dị mà vẫn khoe được chất giọng sang trọng và đầy nữ tính trong album Lời ru nguồn cội.

Sao Mai Khánh Ly hát nhạc dân gian giản dị mà sang trọng, đầy nữ tính

Vốn là ca sĩ dòng thính phòng, nên việc chọn một bài hát đậm đặc chất dân gian như Non nước hữu tình mở đầu là sự mạo hiểm. Bởi nếu không chạm được vào khán giả ngay từ phút đầu gặp gỡ, rất khó để "vực" cảm xúc của người nghe đi tiếp. Nhưng Khánh Ly đã tạo bất ngờ cho cả những ai đã quen với giọng hát của cô. Non nước hữu tình qua tiếng hát của Khánh Ly tươi vui mà không quá lí lắc, vẫn nguyên niềm háo hức của một người yêu và say mê với cảnh sắc nước Việt nhưng bớt đi những lạ lẫm cường điệu kiểu "nhà quê ra tỉnh" mà nhiều ca sĩ mắc phải khi thể hiện nó.

Cảm giác Khánh Ly hát Non nước hữu tình không chút công phu, bởi ca khúc vừa vặn với âm vực của cô, và bởi nữ ca sĩ không gồng mình lên để làm ra chất dân gian mà thể hiện một cách tự nhiên nhất, hồ hởi như đang chuyện trò với những người bạn cũ thân quen.

Tiếp đó, sau Đất nước lời ru, Hà Nội – Huế - Sài Gòn, Hà Nội linh thiêng hào hoa, sự chuyển đổi đột ngột về giọng hát và cảm xúc của Khánh Ly khi từ Hà Nội linh thiêng hào hoa sang Điệu ví dặm là em khiến người nghe như chùng xuống vì cảm động. Dường như đi qua 4 ca khúc, người con gái đang trình diễn trên sân khấu lấp lánh đèn hoa kia giờ mới trút bỏ lớp phấn son điểm trang lộng lẫy trước gương để trải lòng mình ra thật nhất. Những nốt trầm thoảng một chút khàn nghẹn ngào, nhưng câu hát nghe nỉ non, thầm thĩ: "Nghe thân thương như dòng sông thủa nhỏ, ai lạ ai quen sao nỡ không về".

Khánh Ly có cha là người Nghệ An, cô sinh ra ở vùng đất miền Trung nắng gió và theo mẹ ra Bắc từ năm lớp 8, không còn được ở bên người cha của mình. Có bao nhiêu nhớ thương và nuối tiếc, có bao nhiêu ký ức mỏng manh đẹp đẽ, và cả một sự liên kết tâm linh với nơi chôn rau cắt rốn rất khó lý giải của những ai xa quê, đều được Khánh Ly dồn cả vào ca khúc này. Điều này cũng lý giải được vì sao cô hát những ca khúc mang âm hưởng dân gian miền Trung lại đằm, da diết, chạm đến trái tim người nghe đến thế.

Luôn hướng về nguồn cội

Lời ru nguồn cội là ca khúc mới duy nhất của album, được chọn làm bài hát chủ đề và cũng là bài hát cuối. Khánh Ly đã thành công khi tạo ra được dư âm bằng ca khúc này. Lời ru nguồn cội không hoàn toàn là một ca khúc dân gian. Khánh Ly đã phô diễn kỹ thuật thanh nhạc và dùng lối hát bán cổ điển để giới thiệu tác phẩm chưa ca sĩ nào thể hiện này tới công chúng.

Album "Lời ru nguồn cội" là một dấn ấn trong sự nghiệp âm nhạc của Sao Mai Khánh Ly

Ca khúc như được viết riêng cho quãng giọng của Khánh Ly, với những cao trào kịch tính để cô thỏa sức khoe những nốt cao căng vút giàu nhạc cảm. Nhưng ngay cả khi trưng trổ giọng hát của mình, Khánh Ly vẫn không thoát vai người kể chuyện, vẫn tỉ tê tâm sự, rủ rỉ câu chuyện về nhân sinh, nguồn cội, tình yêu…

Lối hát phóng khoáng của Khánh Ly giúp người nghe được hòa mình vào không gian bát ngát bất tận của ca khúc, cảm nhận được vẻ đẹp của tự nhiên, sự vô hạn của vũ trụ và sự hữu hạn của muôn kiếp nhân sinh. Ru hời ru hỡi, ru chồi non biếc, sông còn nhớ mạch nguồn, sông trôi về biển lớn, cây xanh tươi muôn lá… Có một sự ăn ý và tâm đầu ý hợp giữa người viết nhạc và người hát: Lời ca dung dị khoáng đạt và tiếng hát thánh thót rộng dài.

Chia sẻ thêm về tựa đề Lời ru nguồn cội, Sao Mai Khánh Ly cho biết, cô rất tâm đắc với tên gọi này. "Con người chúng ta ai cũng có nguồn cội, đó là quê hương. Với album này, Ly muốn gửi đến người nghe thông điệp: Dù chúng ta đi đâu, trưởng thành ở nơi nào cũng luôn phải nhớ về quê hương – nơi đã sinh ra mình, nuôi dưỡng tâm hồn của mình, cho mình tiền đề để thành người, thành danh".

Mất 4 năm để thực hiện album

Sao Mai Khánh Ly phải mất đến 4 năm để hoàn thành album Lời ru nguồn cội. Một phần là cô quá kỹ tính, bài hát phải thu đi thu lại rất nhiều lần mới ưng ý. Nhưng điều quan trọng hơn cả là cô quá bận rộn với việc dạy và học. Là giảng viên thanh nhạc Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam, hàng ngày cô phải giảng dạy, kèm cặp cho rất nhiều học trò. Trong khi đó, cô đang làm nghiên cứu sinh và sẽ bảo vệ luận án Tiến sĩ vào năm 2021.

Đến nay, sau 4 năm, Khánh Ly quyết định phát hành album Vol.3 Lời ru nguồn cội vào cuối tháng 12/2020, đúng dịp kỷ niệm sinh nhật của mình. Nữ ca sĩ cũng không phát hành đĩa CD truyền thống mà chọn kênh online. "Tôi muốn âm nhạc của mình sẽ đến được với nhiều người trẻ hơn nữa", Khánh Ly lý giải.

Tùng Mai - Ảnh: N.V