Samsung sắp đóng cửa nhà máy sản xuất smartphone cuối cùng tại Trung Quốc?

Vào thời hoàng kim, khu phức hợp Samsung tại thành phố Huệ Châu ở phía Bắc của Châu thổ sông Châu Giang là nhà máy lớn nhất của gã khổng lồ Hàn Quốc tại Trung Quốc, sản xuất 1/5 điện thoại thông minh được bán tại Trung Quốc vào năm 2011.

Nhà máy ở Huệ Châu là cơ sở sản xuất điện thoại thông minh cuối cùng của Samsung tại Trung Quốc sau khi công ty đóng cửa cơ sở tại Thiên Tân vào tháng 12, và cũng đã ngừng sản xuất thiết bị mạng vào đầu năm 2018 tại nhà máy ở Thâm Quyến.

Theo South China Morning Post, công nhân ở nhà máy Huệ Châu Samsung nói rằng một số đồng nghiệp của họ đã nhận trợ cấp nghỉ việc tự nguyện, trong khi người dân địa phương, công nhân và nhà cung cấp khác gần như đã chấp nhận sự thật rằng nhà máy này sẽ đóng cửa.

“Lúc trước, đèn đường phố ở đây được trang trí đầy biển quảng cáo bắt mắt của Samsung. Bây giờ, tất cả đã dần biến mất”, Steve Huang, một kỹ sư đã làm việc tại nhà máy 17 năm, cho biết.

Huang rất lo cho công việc của mình, vì anh cho biết số lượng nhân viên tại nhà máy đã giảm xuống còn khoảng 4.000 so với khoảng 9.000 vào năm 2013, khi Samsung đứng đầu thị phần smartphone tại Trung Quốc với 20%.

Năm ngoái, thị phần của smartphones Samsung tại Trung Quốc đã giảm xuống chỉ còn 1% trước sự cạnh tranh gay gắt từ các đối thủ Trung Quốc bao gồm Huawei, Xiaomi và Oppo.

Thông báo ngừng tuyển nhân công của Huệ Châu Samsung, đăng vào tháng 2.2019. Ảnh: SCMP/ He Huifeng.

Nhà máy ra đời vào ngày 24/8/1992, bốn ngày trước khi quan hệ ngoại giao giữa Trung Quốc và Hàn Quốc được thiết lập, khi gã khổng lồ điện tử ký hợp đồng liên doanh với chính quyền thành phố Huệ Châu.

Một năm sau, công ty có vốn đăng ký 32 triệu USD bắt đầu hoạt động và từ đó đã sản xuất một lượng lớn sản phẩm điện tử tiêu dùng thời thượng và phổ biến nhất của Samsung, từ hệ thống âm thanh nổi vào những năm 1990, máy nghe nhạc MP3 vào đầu những năm 2000 và điện thoại thông minh kể từ năm 2007.

Năm 2011, khi Samsung đứng đầu thế giới về doanh số điện thoại thông minh, hai nhà máy của công ty ở Huệ Châu và Thiên Tân đã sản xuất và xuất khẩu lần lượt 70,14 triệu và 55,64 triệu điện thoại di động.

Trong quý đầu tiên của năm 2019, xuất khẩu điện thoại thông minh Samsung từ Huệ Châu đã giảm 20,1% so với cùng kỳ năm ngoái, theo dữ liệu hải quan Trung Quốc.

Những tác động lên nền kinh tế Trung Quốc

Việc Samsung rút hoàn toàn khỏi Trung Quốc cũng làm dấy lên mối quan ngại lớn hơn về tương lai kinh tế của Trung Quốc và vai trò của nước này trong chuỗi giá trị toàn cầu, đặc biệt là vào thời điểm Mỹ đang tiến hành một cuộc chiến thương mại chống lại Trung Quốc.

Và trong khi thị phần điện thoại thông minh của Samsung ở Trung Quốc dần bị thu hẹp, một phần là vì tiếp thị và dịch vụ của họ không theo kịp các thương hiệu Trung Quốc địa phương, điều này còn là bởi vì công ty Hàn Quốc đang đóng cửa các nhà máy ở Trung Quốc, và mở rộng sản xuất ở Việt Nam và Ấn Độ.

Sự dịch chuyển sản xuất từ Trung Quốc sang Đông Nam Á, Ấn Độ và thậm chí cả Châu Phi, đặc biệt là các dây chuyền sản xuất thâm dụng lao động và lắp ráp cấp thấp, đã diễn ra từ một thập kỷ qua do chi phí lao động và cho thuê tăng, thuế cao và kinh tế chậm lại.

Nhưng quá trình này đã tăng tốc nhanh chóng kể từ khi Tổng thống Mỹ Donald Trump bắt đầu áp thuế đối với các sản phẩm của Trung Quốc gần một năm trước.

Tuần này, Foxconn, nhà lắp ráp iPhone và iPad lớn nhất, sử dụng một triệu công nhân tại Trung Quốc, nói rằng họ có đủ năng lực sản xuất bên ngoài Trung Quốc, để đáp ứng tất cả việc sản xuất các sản phẩm của Apple dành cho thị trường Mỹ, nếu cần.

Thông báo đó, cộng với kế hoạch rời khỏi Trung Quốc của Samsung và các tin tức rằng một số công ty công nghệ Mỹ như Cisco và Oracle có kế hoạch cắt giảm sản xuất tại Trung Quốc, có thể có tác động nghiêm trọng đến sự ổn định kinh tế và việc làm tại Trung Quốc cũng như vị thế của nó trong chuỗi cung ứng toàn cầu, các nhà phân tích nhận định.

“Samsung là doanh nghiệp sản xuất hàng đầu thế giới. Nếu sản xuất của hãng này bị cắt giảm hoặc rời khỏi Trung Quốc hoàn toàn, ít nhất 100 nhà máy [của các nhà cung cấp] ở Quảng Đông sẽ đóng cửa”, Ông Liu Kaiming, người đứng đầu Viện Quan sát Đương đại, tổ chức chuyên giám sát điều kiện làm việc trong hàng trăm nhà máy ở Trung Quốc.

Nhưng thực tế là, các luồng thương mại thông thường, trong đó Trung Quốc nhập khẩu linh kiện từ Hàn Quốc, Nhật Bản và Đài Loan để lắp ráp và sau đó tái xuất khẩu sản phẩm sang thị trường châu Âu và Mỹ, đã giảm từ trước đó.

Theo dữ liệu của Hải quan Trung Quốc, nhập khẩu vào Trung Quốc từ Hàn Quốc đã giảm 13,1% trong 5 tháng đầu năm 2019, trong khi nhập khẩu từ Nhật Bản giảm 6,7% và từ Đài Loan giảm 6,9%.

Nhà máy tại Huệ Châu của Bern Optical, công ty có trụ sở tại Hồng Kông, chuyên cung cấp mặt kính ốp ngoài cho các sản phẩm của Apple và Samsung, đã buộc phải cắt giảm 8.000 công nhân kể từ tháng 11 năm ngoái do đơn hàng giảm.

Janus, một nhà sản xuất linh kiện chính xác có trụ sở tại Đông Quan, đã báo cáo doanh số giảm 14,25% trong năm ngoái dẫn đến khoản lỗ ròng 2,86 tỷ Nhân dân tệ (413 triệu USD). Công ty này giải thích rằng, kết quả kinh doanh ảm đạm là vì Samsung, khách hàng lớn nhất của mình, đã ngừng đặt hàng trong quý IV năm ngoái.

Thay vì sản xuất tại Trung Quốc, Samsung đã mở cơ sở sản xuất điện thoại di động lớn nhất thế giới ở vùng ngoại ô thủ đô New Delhi của Ấn Độ vào năm ngoái. Ảnh: SCMP

Thay vì sản xuất tại Trung Quốc, Samsung đã mở cơ sở sản xuất điện thoại di động lớn nhất thế giới ở ngoại ô thủ đô New Delhi của Ấn Độ vào năm ngoái.

Khi hoạt động hết công suất, nhà máy sẽ có khả năng lắp ráp 120 triệu chiếc điện thoại thông minh mỗi năm, từ những chiếc điện thoại cấp thấp có giá dưới 100 USD cho các dòng máy hàng đầu, theo thông báo của Samsung.

Đáp lại, chính phủ Trung Quốc đã cố gắng giữ chân các công ty nước ngoài, thông qua việc giải quyết các khiếu nại của họ, và hứa rằng họ sẽ được hoan nghênh và bảo vệ tại Trung Quốc.

Bắc Kinh đã gấp rút thông qua luật đầu tư nước ngoài trong năm nay để tạo hành lang pháp lý cho việc bảo vệ sở hữu trí tuệ nước ngoài, và cấm chuyển giao công nghệ bắt buộc. Nước này cũng đang trải thảm đỏ cho các nhà đầu tư tên tuổi, như nhà sản xuất ô tô điện Tesla.

Dữ liệu chính thức mới nhất của Trung Quốc cho thấy dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài vẫn ổn định trong 5 tháng đầu năm nay, với mức tăng 3,7% lên 55 tỷ USD. Tuy nhiên, con số này không bì được với mức tăng trưởng hai con số trong năm 2018.

Đối với những người ở Chenjiang, gần nhà máy Samsung, con tàu sắp rời đi. “Có lẽ tôi sẽ làm việc ở đây cho đến ngày Samsung hoàn toàn rời khỏi Trung Quốc”, Huang nói.

Hà Linh