'Sách giáo khoa mới tạo điều kiện cho giáo viên chủ động hơn'

Ông Nguyễn Văn Hiếu, Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh phát biểu tại hội thảo. (Ảnh: Thu Hoài/TTXVN)

Lượng kiến thức chương trình mới không tăng so với chương trình trước mà tăng tính trải nghiệm, thực hành, vận dụng trong từng môn học và hoạt động giáo dục để hình thành năng lực, phẩm chất cho học sinh.

Bên cạnh đó, chương trình giáo dục phổ thông mới không quy định cứng nội dung từng bài học tương ứng với thời gian của buổi học, tuần học mà chỉ quy định thời lượng và yêu cầu cần đạt của cả năm học đối với từng môn học.

Điều này đòi hỏi sự chủ động của giáo viên trong xây dựng kế hoạch bài dạy phù hợp với điều kiện lớp học.

Trên đây là những nhận định của các đại biểu tại hội thảo “Một số giải pháp nâng cao chất lượng dạy học lớp 1 theo chương trình, sách giáo khoa mới,” do Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức ngày 24/10.

Năm học 2020-2021 là năm học đầu tiên thực hiện chương trình, sách giáo khoa mới đối với học sinh lớp 1 trên cả nước, cũng là lần đầu tiên áp dụng một chương trình, nhiều bộ sách giáo khoa trên cả nước.

Qua nắm bắt tình hình thực tế tại một số trường tiểu học trên địa bàn, Sở Giáo dục và Đào tạo thành phố đánh giá, hầu hết các trường đã xây dựng kế hoạch thực hiện chương trình lớp 1 phù hợp với điều kiện thực tiễn của trường.

Giáo viên bước đầu đã áp dụng được các phương pháp dạy học theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh. Bên cạnh những thuận lợi, việc triển khai chương trình, sách giáo khoa lớp 1 còn gặp một số khó khăn.

Cụ thể, năm học 2019-2020, học sinh mầm non nghỉ học kéo dài do diễn biến phức tạp của dịch COVID-19 nên không được tiếp cận đầy đủ chương trình giáo dục mầm non 5 tuổi trước khi vào lớp 1.

Trong khi đó, năm học 2020-2021, học sinh tựu trường muộn hơn so với những năm trước 2 tuần. Vì thế, học sinh chỉ có một khoảng thời gian rất ngắn để làm quen với môi trường học tập mới.

Mặt khác, một số giáo viên, cha mẹ học sinh cũng cho rằng chương trình, sách giáo khoa môn Tiếng Việt lớp 1 còn một số hạn chế, khiến quá trình tổ chức dạy và học khó khăn.

Qua thực tiễn công tác dạy học, cô Đặng Thị Kiều Diễm Dung, giáo viên Trường Tiểu học Hòa Bình, quận 1, nhận định một đặc điểm của việc biên soạn sách chương trình giáo dục phổ thông mới là tạo điều kiện cho giáo viên chủ động trong việc khai thác kiến thức và thực hiện chương trình phù hợp với điều kiện, đặc điểm của học sinh.

Việc khai thác kiến thức trong sách cũng đòi hỏi giáo viên phải chủ động nghiên cứu, điều chỉnh nội dung phù hợp với từng đối tượng học sinh, vùng miền. Tuy nhiên, sách giáo khoa cũng còn một số hạn chế nhất định, như số lượng chữ trong một số bài đọc còn nhiều làm cho việc khai thác hết ý nghĩa của câu chuyện đối với một số học sinh còn hạn chế.

Giáo viên phải đọc và giải thích nhiều trong một tiết học. Trong sách còn một vài ngữ liệu và hình ảnh chưa phù hợp với đối tượng học sinh.

Mặt khác, Bộ Giáo dục và Đào tạo có chủ trương giáo viên không hướng dẫn học sinh viết vào sách giáo khoa để có thể tái sử dụng sách ở những năm học tiếp sau. Tuy nhiên, trong quá trình dạy và học, có những hoạt động nếu học sinh làm ngay vào sách sẽ rất nhanh.

Cô Đặng Thị Kiều Diễm Dung cho rằng để dạy học hiệu quả, giáo viên cần dạy học theo hướng phân hóa đối tượng, không đặt ra yêu cầu cần đạt chung đối với các học sinh trong lớp ở giai đoạn đầu năm học, tránh gây áp lực với một số em tiếp thu bài chưa tốt, chưa nhớ bài.

Tùy mức độ tiếp nhận của học sinh, giáo viên sẽ chủ động điều chỉnh kế hoạch dạy học, phân bổ các tiết dạy trong từng giai đoạn, có thể khác nhau ở các lớp trong cùng một tổ, khối. Cùng với nỗ lực của giáo viên, phụ huynh cũng cần phối hợp với giáo viên trong việc giáo dục học sinh, cùng chơi và cùng học với bé các kiến thức đã học tại nhà một cách phù hợp.

Cô Lý Khánh Hoa, giáo viên Trường tiểu học Hiệp Tân, quận Tân Phú, cho biết quá trình giảng dạy học giáo viên còn gặp một số khó khăn trong sử dụng thiết bị dạy học.

Cụ thể, danh mục thiết bị dạy học được xây dựng theo chương trình giáo dục chứ không xây dựng riêng cho một bộ sách giáo khoa. Giáo viên phải chủ động, nghiên cứu để sử dụng các thiết bị trong giảng dạy cho phù hợp với từng bài.

Bộ sách Cánh diều do Nhà xuất bản Đại học Sư phạm biên soạn. (Ảnh: Đức Hạnh/TTXVN)

Trong khi đó, do năm đầu tiên thực hiện chương trình mới, giáo viên cũng đang từng bước tiếp cận với chương trình và sách giáo khoa mới, nên còn khá lúng túng khi sử dụng các thiết bị dạy và học.

Đối với học sinh lớp 1, được thực hành và trải nghiệm trực tiếp trên các đồ dùng, thiết bị dạy và học sẽ giúp các em hứng thú tham gia vào giờ học, tiếp thu kiến thức một cách chủ động, sáng tạo. Vì vậy, đòi hỏi mỗi thầy cô giáo cần chủ động, nghiên cứu, phát huy tối đa hiệu quả của các thiết bị dạy và học nhằm đáp ứng được các yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông.

Năm học này, Trường Tiểu học Phan Đình Phùng, quận 3, chọn bộ sách “Chân trời sáng tạo” của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam để đưa vào giảng dạy chương trình mới ở lớp 1.

Cô Đặng Thị Vân Anh, giáo viên Trường Tiểu học Phan Đình Phùng cho biết cùng với khó khăn từ phía học sinh khi các em bước vào lớp 1 ở môi trường hoàn toàn mới còn nhiều bỡ ngỡ, công tác dạy học cũng gặp một số khó khăn do sách giáo khoa còn một số hạn chế.

Ở môn Tiếng Việt, số lượng chữ trong bài đọc nhiều so với học sinh; còn phần luyện viết chưa có tiết dạy các nét cơ bản; phần viết bài chưa phân phối đồng đều. Riêng môn Toán, liên tục có kiến thức mới nên giáo viên ít có thời gian để củng cố kiến thức cho học sinh.

Ông Nguyễn Văn Hiếu, Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng thực tế cho thấy có khó khăn trong triển khai chương giáo dục thông mới ở lớp 1, nhất là trong 2 tuần đầu tiên của năm học.

Cùng thời điểm này những năm học trước học sinh lớp 1 đã đọc, viết rất tốt nhưng năm nay còn khá khó khăn. Yêu cầu của chương trình mới là hướng đến phát triển năng lực phẩm chất của học sinh nên đòi hỏi phải trải qua một quá trình lâu dài.

Đồng thời, quan điểm của ngành Giáo dục là không gây áp lực cho học sinh và phụ huynh, từ đó tạo niềm vui, hứng thú cho học sinh trong học tập. Do đó, các trường cũng như phụ huynh không nên nóng vội trong thực hiện, dễ dẫn đến đi chệch mục tiêu đề ra.

“Chương trình giáo dục phổ thông mới không có quy định phân phối chương trình. Trên cơ sở khung chương trình dạy học và thời lượng từng môn học, giáo viên chủ động xây dựng kế hoạch bài dạy phù hợp với lớp học.

Điều này đòi hỏi sự chủ động rất lớn của giáo viên, lãnh đạo nhà trường cần tạo điều kiện thuận lợi để giáo viên làm được điều đó,” ông Nguyễn Văn Hiếu, Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh nhấn mạnh./.

T.Hoài (TTXVN/Vietnam+)