Thay đổi nào cho Ukraine?

Chưa có gì có thể khẳng định một chính khách từng là danh hài, chưa hề có kinh nghiệm chính trường, có thể vực dậy được nền kinh tế Ukraine đang gặp nhiều khó khăn, nhưng giới quan sát hy vọng sẽ mang lại đổi thay cho đất nước này.

Chiến thắng áp đảo

Kết quả sơ bộ cuộc bầu cử Tổng thống Ukraine vòng 2 ngày 21/4 cho thấy, ông Volodymyr Zelensky nhận được 73% phiếu bầu, trong khi Tổng thống mãn nhiệm Petro Poroshenko chỉ được 25,5% cử tri ủng hộ. Trước đó, ông Volodymyr Zelensky đã chiến thắng trong vòng bỏ phiếu lần 1 hôm 1/4 với 30% phiếu bầu, trong khi ông Poroshenko, 53 tuổi, về thứ 2 với 16% phiếu ủng hộ. “Thất bại nặng nề của ông Poroshenko là kết quả rõ ràng của những chính sách mà ông ấy theo đuổi trong nhiệm kỳ tổng thống” – hãng tin Nga RT dẫn lời Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Hạ viện Nga Leonid Slutsky lý giải lý do khiến ông Poroshenko không thể tái đắc cử.

Còn về phần Volodymyr Zelensky, điều gì đã khiến các cử tri Ukraine - phần đa trong số họ đang tỏ ra bất mãn với một chính quyền Poroshenko với hàng loạt các vụ cáo buộc tham nhũng, một nền kinh tế phát triển chậm chạp và những căng thẳng đối ngoại - đã bỏ phiếu ủng hộ cho một chính trị gia từng là danh hài, chưa hề có chút kinh nghiệm chính trường? “Tôi không phải là một chính trị gia. Tôi chỉ là một người bình thường có mặt ở đây để phá vỡ hệ thống hiện nay. Tôi là kết quả của một quá trình, của những sai lầm và hứa hẹn của ông” – Đó là những lời Volodymyr Zelensky nói với ông Poroshenko và theo nhìn nhận của nhiều cử tri Ukraine là “có sự chân thành”. “Rõ ràng là ông ấy muốn thay đổi đất nước này và hãy để đất nước phát triển theo hướng đó” – Hãng tin Reuters dẫn lời một cử tri Ukraine chia sẻ.

Ông Volodymyr Zelensky.

Trước đó, ngay sau kết quả vòng bỏ phiếu lần 1 ngày 1/4 , ông Ruslan Bortnik - Viện trưởng Viện Phân tích và Quản lý chính trị Ukraine - cũng chung nhận định khi cho rằng các cử tri Ukraine ủng hộ danh hài Zelensky “vì họ thất vọng sâu sắc với các chính trị gia truyền thống, với những chương trình và lời hứa luôn luôn không được thực hiện, vì nỗi sợ hãi với ông Poroshenko”.

Một ngày trước cuộc bầu cử lần 2, Tổng thống Petro Poroshenko một lần nữa kêu gọi người dân Ukraine suy nghĩ kỹ trước khi bỏ phiếu cho đối thủ. “Một nhiệm kỳ tổng thống 5 năm không phải là một vở hài kịch mà các bạn có thể dễ dàng tắt nếu nó không còn hài hước nữa. Nó cũng không phải là một bộ phim kinh dị mà có thể dễ dàng dừng lại” - ông Poroshenko viết trên Facebook. Tuy nhiên, đến lúc này những lời cảnh báo của ông Tổng thống Petro Poroshenko đã không “xi nhê” gì tới các cử tri Ukraine.

Thay đổi nào cho Ukraine?

Với việc dồn phiếu cho Volodymyr Zelensky, người dân Ukraine đang dồn niềm tin và sự kỳ vọng của mình vào tài năng của Zelensky, dù như cảnh báo của ông Poroshenko, không có gì đảm bảo nhiệm kỳ mới sẽ không là vở hài kịch như ông Volodymyr Zelensky từng thủ diễn.

Nhưng sự bĩ cực của Ukraine đã khiến cử tri nước này buộc phải tạo cho mình niềm hy vọng.

Ông Volodymyr Zelensky và vợ.

Cuộc bỏ phiếu bầu cử Tổng thống ở Ukraine diễn ra trong bối cảnh nền kinh tế nước này đang gặp nhiều khó khăn, nếu không muốn nói là khủng khoảng kéo dài. Tỷ lệ thất nghiệp gia tăng và cuộc sống người dân đi xuống. Theo số liệu mới nhất của Cơ quan Dự trữ Nhà nước Ukraine, thâm hụt ngân sách của Kiev đã lên tới 13,7 tỷ hryvina (khoảng 500 triệu USD). Theo số liệu của Quỹ Tiền tệ thế giới (IMF), Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) trên đầu người của Ukraine năm 2018 vào khoảng 2.820 USD/người, so với con số trung bình trên thế giới là 11.730 và tại các nước phát triển là 48.970 USD/người. Từ năm 2014, Ukraine được Mỹ và các tổ chức tín dụng như Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF), Ngân hàng Thế giới (WB) cho vay hàng chục tỷ USD. Tuy nhiên những khoản vay đã như “muối bỏ biển”, thậm chí đưa Ukraine vào việc phải đối mặt với việc phải trả mức nợ khổng lồ khoảng 13 tỷ USD trong năm 2019 này.

Bên cạnh đó, cuộc xung đột kéo dài ở Đông Ukraine đến giờ này dường như vẫn chưa thể sớm giải quyết được. Tiếng súng xung đột vẫn vang lên tại miền Đông bất chấp các thỏa thuận Minsk được thiết lập giữa 4 bên Ukraine, Nga, Đức, Pháp nhằm đưa ra những giải pháp giải quyết xung đột quân sự ở Ukraine.

Khủng khoảng kinh tế chính trị, việc không thể hoàn thành các cam kết cải cách theo yêu cầu của EU đã khiến “giấc mơ NATO” của Ukraine, dù đã ấp ủ 15 năm qua vẫn không thành.

Ukraine cũng chịu ảnh hưởng tiêu cực từ việc căng thẳng gia tăng giữa Ukraine và Nga, nhất là sau vụ Nga sáp nhập bán đảo Crimea, và vụ Nga bắt giữ 3 tàu hải quân Ukraina với cáo buộc vi phạm lãnh hải Nga ở eo biển Kerch. Đơn cử như theo đánh giá mới đây của chính trị gia Ukraine Viktor Medvedchuk, do khủng hoảng với Nga mà mỗi năm Ukraine mất đi gần một nửa doanh thu xuất khẩu, khoảng 20 tỷ USD trong 5 năm.

Với thực trạng bĩ cực mọi bề như vậy, không dễ để một người “chân ướt chân ráo” như ông Zelensky có thể làm nên điều kỳ diệu chỉ trong một sớm một chiều. Tới thời điểm hiện tại, dù chưa hé lộ cụ thể nhưng mục tiêu chấm dứt cuộc nội chiến ở khu vực miền Đông Donbass dường như là một trong những ưu tiên hàng đầu của ông Zelensky. Cam kết sẽ sớm đưa ra kế hoạch, ông đã đề nghị các phóng viên giúp đỡ trong “trận chiến thông tin” sắp tới mà theo lời ông sẽ giúp kết thúc cuộc xung đột nổ ra từ năm 2014 giữa quân chính phủ và lực lượng ly khai.

Trước đó, ông Zelensky cũng đã có những cam kết thay đổi chính sách nhằm đưa Ukraine ra khỏi những thách thức hiện tại. Hỗ trợ ông là những nhà kỹ trị có đầu óc cải cách tạo nên đội ngũ cố vấn giàu kinh nghiệm. Đứng đầu trong số này là cựu Bộ trưởng Tài chính Oleksandr Danylyuk, cựu Bộ trưởng Phát triển Kinh tế và Thương mại Aivara Abromavicius, nghị sĩ và là nhà vận động chống tham nhũng Sergii Leshchenko.

Volodymyr Zelensky, tên đầy đủ là Volodymyr Oleksandrovych Zelensky (SN 25/1/1978) là một chính trị gia, nghệ sĩ hài, diễn viên, biên kịch kiêm đạo diễn của hãng phim Ukraine Kvartal 95. Ông được sinh ra tại Kryvyi Rih, Ukraine, trong gia đình không liên quan đến nghệ thuật, có bố là giáo sư ngành điều khiển học và mẹ từng làm nghề kỹ sư. Bản thân Zenlensky cũng học luật tại Đại học Kinh tế Quốc gia Kyiv (Kryvyi Rih), nhưng rồi chuyển hướng công việc khác. Volodymyr Zelensky bén duyên với nghệ thuật từ sớm. Năm 17 tuổi, ông gia nhập đội KVN địa phương (một cuộc thi hài kịch), rồi nhanh chóng được mời vào đội quy mô lớn hơn có tên “Zaporizhia-Kryvyi Rih-Transit”. Sau khi tham gia show Dancing with the Stars phiên bản Ukraine vào năm 2006, Zelensky trở thành cái tên quen thuộc trong nước. Sau đó, ông góp mặt vào nhiều tác phẩm điện ảnh đáng chú ý như Love in the Big City (2008), Office Romance, Our Time (2011), Love in the Big City 2 (2012), 8 First Dates (2012), Love in Vegas (2014)… Sự nghiệp nghệ thuật của Zelensky thăng hoa nhất khi ông đóng chính trong series phim truyền hình Servant of the People (tạm dịch: Đầy tớ của Nhân dân). Trong phim, Zelensky vào vai Vasyl Holoborodko - một giáo viên trung học dạy môn lịch sử sau này trở thành Tổng thống Ukraine, với mục tiêu chống tham nhũng cao cả.

Hà Trang