Rào Trăng 3 từng được cảnh báo sạt lở thế nào?

Sáng ngày 16/10/2020, trao đổi với Đất Việt, TS Trịnh Xuân Hòa - Phó Viện trưởng Viện khoa học Địa chất và Khoáng sản, Bộ TN&MT xác nhận, đơn vị đã từng có văn bản cảnh báo về hiện tượng sạt lở đất có thể xảy ra tại khu vực thủy điện Rào Trăng 3 (huyện Phong Điền, Thừa Thiên - Huế).

Theo ông Hòa, vào năm 2019, từ những kết quả nghiên cứu địa chất tại khu vực huyện Phong Điền, đơn vị đã có một văn bản gửi tới UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế, trong đó có nội dung cảnh báo về nguy cơ sạt lở đất khi có mưa hoặc trước đó có mưa lớn kéo dài.

Cụ thể, tại huyện Phong Điền, kết quả nghiên cứu của Viện khoa học Địa chất và Khoáng sản cho thấy, điểm trượt lở đất xảy ra chủ yếu tại khu vực đồi núi cao, mức độ phân cắt mạnh dọc theo đường QL71 đi từ xã Phong Xuân - huyện Phong Điền (nơi có thủy điện Rào Trăng 3 đang xây dựng) đến xã Hồng Vân, huyện A Lưới, tỉnh Thừa Thiên - Huế.

Khu vực thủy điện Rào Trăng 3 trước khi xảy ra sạt lở.

Theo thống kê, có 40/42 điểm trượt xảy ra tại taluy - sườn nhân tạo trên địa bàn huyện Phong Điền. Trong số 42 điểm trượt lở đất đá trong toàn huyện thì có 28 điểm trượt có quy mô nhỏ, 11 điểm trượt quy mô trung bình, hai điểm trượt quy mô lớn và một điểm quy mô rất lớn. Hiện các điểm trượt vẫn còn nguy cơ tiếp tục xảy ra ảnh hưởng trực tiếp tới đường giao thông.

Riêng tại khu vực thủy điện Rào Trăng 3 có địa hình phân cắt trung bình, hai bên bờ sông dốc và hẹp; mặt cắt thung lũng dạng chữ V, kéo dài theo phương á vĩ tuyến.

Khu vực này có đứt gãy địa chất quy mô lớn cắt qua, đồng thời gần nơi giao nhau giữa đứt gãy Đrakrông - A Lưới với đứt gãy địa phương theo phương Đông bắc - Tây Nam.

Dọc tuyến đường Thủy điện Alin - thủy điện Rào Trăng chỉ quan sát thấy đới phong hóa mạnh và hoàn toàn; bề dày từ 6 - 9 m. Đây là nơi quá trình trọng lực sườn xảy ra rất mạnh.

Nhóm nguyên nhân tác động kích hoạt gây trượt lở đất đá rõ ràng nhất là do mưa, cắt xẻ taluy cao và dốc để làm công trình, đường giao thông và lấy mặt bằng xây dựng nhà ở, làm mất cân bằng sườn dốc, dẫn đến nguy cơ xảy ra trượt lở đất đá.

“Khu vực trọng điểm nhà máy thủy điện A Lin 1 - Rào Trăng 3 đã được Đề án cảnh báo là khu vực có nguy cơ trượt lở đất đá cao và đề xuất điều tra hiện trạng trượt lở chi tiết ở tỉ lệ 1:25000. Bản đồ phân vùng nguy cơ trượt lở đất đá sẽ được Đề án tiến hành trong năm 2021” – ông Hòa cho biết.

Phó Viện trưởng Viện khoa học Địa chất và Khoáng sản cho biết, tháng 6/2020, kết quả nghiên cứu trên đã được đơn vị chuyển cho UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế để cảnh báo nguy cơ sạt lở đất khi có mưa hoặc sau mưa lớn dài ngày.

Nhà điều hành Thủy điện Rào Trăng 3 trước khi bị sạt lở. Nơi đây có rất nhiều công nhân, chuyên gia, nhân viên kỹ thuật sinh sống và làm việc (Ảnh báo Xây dựng).

Tuy nhiên, ông Hòa không rõ sau đó phía UBND tỉnh Thừa Thiên - Huế có phương án nào để phòng tránh những cảnh báo từ phía Viện khoa học Địa chất và Khoáng sản hay không.

Trước hai luồng ý kiến trái ngược về tác động của đập thủy điện tới tình trạng lũ,TS Trịnh Xuân Hòa cho biết, cả 2 hướng cảnh báo trên đều có khía cạnh đúng. Bởi trước khi quyết định xây dựng thủy điện tại khu vực đất dốc, đơn vị tư vấn cần phải nghiên cứu địa chất, lòng hồ nơi xây dựng để có được những thông số từ đó đưa ra được thiết kế công trình phù hợp.

"Trước khi làm thủy điện, người ta phải điều tra toàn bộ vùng lòng hồ, khu vực xây đập, taluy và tất cả những thứ liên quan khác để nhận định khả năng an toàn của công trình, tác động tới môi trường, thiên tai, người dân xung quanh đó như thế nào rồi mới nghĩ đến chuyện thiết kế, thi công..." - ông Hòa nói.

Ngọc Vân