Rằm tháng 7 là ngày Vu lan hay xá tội vong nhân?

Lễ Vu lan và xá tội vong nhân đều có nguồn gốc từ Phật giáo, đều được tổ chức vào dịp rằm tháng 7. Mục đích lễ Vu lan là cầu siêu, hồi hướng công đức cho cha mẹ nhiều đời được siêu thoát, trong khi ý nghĩa của xá tội vong nhân là hỗ trợ, bố thí cho các vong hồn, trong đó có những vong hồn không nơi nương tựa, không người thờ cúng.

Lễ Vu lan xuất phát từ sự tích Bồ tát Mục Kiền Liên (một trong những đại đệ tử của đức Phật). Mẹ của đức Mục Kiền Liên là bà Thanh Đề lúc còn sống tạo nhiều ác nghiệp nên sau khi chết bị đọa thành ngạ quỷ, đói khát thống khổ. Bằng thần nhãn, Mục Kiền Liên nhìn thấy, cố giúp bằng cách hóa ra một bát cơm cho mẹ mình, nhưng chỉ cần bà đưa lên miệng thì cơm thành than đỏ. Đức Phật cho biết, dù có thần thông, một mình ông cũng không thể giải cứu nghiệp lực cho mẹ, vì vậy cần đợi đến rằm tháng bảy, khi chư tăng mãn hạ để làm lễ Vu lan, nhờ chư tăng cùng chú nguyện thì mẹ ông mới thoát khổ cảnh. Mục Kiền Liên làm theo lời và nhờ đó bà Thanh Đề thoát kiếp ngạ quỷ.

Với người Việt Nam, dân tộc coi trọng đạo hiếu, lễ Vu lan rất được coi trọng, là dịp để tưởng nhớ công ơn cha mẹ và tổ tiên nói chung, nhắc nhở mỗi người trân trọng những ngày còn được ở bên cha mẹ, luôn nhớ đến công ơn sinh dưỡng và làm những việc hiếu nghĩa.

Theo tín ngưỡng dân gian, từ ngày 2 đến 15 tháng 7 âm lịch, Quỷ môn quan được mở để các vong hồn được trở lại dương thế. Ngay cả những linh hồn tội lỗi, khi còn sống gây nhiều tội ác nên khi chết bị đọa vào địa ngục, trong dịp này cũng được tha ra để hưởng lộc cúng của nhân gian. Vì thế, rằm tháng bảy cũng được coi là ngày xá tội vong nhân.

Trong dịp này, các gia đình soạn lễ cúng ông bà tổ tiên, người thân đã khuất, đồng thời cúng thực phẩm, tiền vàng cho các cô hồn dã quỷ không có thân nhân, vất vưởng lang thang. Hành động này vừa thể hiện truyền thống uống nước nhớ nguồn, vừa thể hiện chất nhân văn, nhân đạo của người Việt.

Ngày rằm tháng bảy ở miền Nam thường nghiêng về lễ Vu lan báo hiếu, còn ở miền Bắc mang ý nghĩa xá tội vong nhân nhiều hơn. Tuy nhiên những năm gần đây, lễ Vu lan báo hiếu ngày càng được coi trọng ở cả 3 miền. Mặc dù không phải gia đình nào cũng làm lễ, nhưng vào ngày này mọi người đều nhớ đến công ơn cha mẹ và tự nhắc nhở mình về đạo làm con.

Thiên An (Tổng hợp)