Rác thải ngập tràn: Trách nhiệm của cả cộng đồng

Với những người Hàng ngày di chuyển qua đường Phạm Văn Đồng (đoạn trước cửa chùa Ưu Đàm- P.Hiệp Bình Chánh, Q.Thủ Đức, TP. Hồ Chí Minh) sẽ bắt gặp cảnh tượng người đi xe gắn máy, xe đạp vứt những túi rác ra lề đường. Vậy là, lề đường bỗng nhiên trở thành bãi rác của người tham gia giao thông. Không những thế, bãi rác tự phát này còn có sự “chung tay” của người dân ở đây. Ngoài rác thải sinh hoạt còn có chăn gối, đệm giường, bàn ghế hỏng cũng được người dân tập kết về đây.

Bãi rác tự phát trên quốc lộ 13, thuộc quận Thủ Đức

Theo lời kể của anh L, người thường xuyên đi qua đoạn đường này cho hay: có lần, dừng lại bên bãi rác, tôi quan sát thấy một người đi xe gắn máy mà tôi đoán chị ta đi bán hàng rong về. Người phụ nữ này dừng xe rồi nhanh chóng vứt một bịch rác rất lớn, và rời đi. Thấy tôi đưa máy lên chụp hình bãi rác, một cụ bà năm nay chừng ngoài 60 tuổi, đi bộ tập thể dục ngang qua, bảo: “Đấy, anh thấy bãi rác kinh khủng không! Biển cấm đổ rác to lù lù cách không xa vậy mà rác thải vẫn ngổn ngang, ô nhiễm không chịu nổi…”.

Rồi bà kể cho tôi biết, từ mấy năm nay bên lề đường chếch phía trước cửa chùa Ưu Đàm này đã hình thành nên bãi rác, mùi xú uế hôi thối bốc lên nồng nặc “tra tấn” không chỉ người dân trong khu vực mà cả người đi đường. Mặc dù chính quyền đã ngăn chặn bằng cách cho cắm biển cấm, dăm bữa nửa tháng xe rác lại tới dọn dẹp mang đi, vậy mà chỉ mấy hôm rác lại đầy lên bởi nhiều người mang ra đổ trộm…

Vâng, đúng là ý thức sống, ý thức bảo vệ môi trường của rất nhiều người dân đô thị ở nước ta còn quá thấp kém. Theo như tôi, chúng ta đều thấy có một thực tế rất nghịch cảnh rằng: càng ở những chỗ có biển “cấm đổ rác” hoặc xung quanh, người ta lại càng mang rác thải ra đó để đổ! Mặc dù nội dung trên các tấm biển cấm đó đều ghi chế tài xử phạt, với các mức tiền cụ thể mà người vi phạm sẽ phải đóng. Song do cơ quan chức năng, chính quyền các cấp không làm đến nơi đến chốn nên người dân coi thường quy định. Điều này dẫn đến tình trạng người dân không đổ rác đúng giờ, đúng chỗ, rác thải tràn lan.

Không chỉ xuất hiện đầy lề đường, ven kênh rạch, mương máng, hệ thống cống thoát nước… các bãi rác tự phát có mặt ở hầu hết các khu dân cư. Mặc dù tại bất cứ khu vực nào trong thành phố đều có tổ vệ sinh vẫn hàng ngay thu gom rác để mang tới các bãi rác tập trung chôn lấp, xử lý. Thay vì vứt, đổ rác tại những điểm tập trung quy định, những người thiếu ý thức vẫn luôn giữ thói quen xấu, gói ghém rác vào bịch, mang đi vứt lung tung ở các bãi rác tự phát, khiến cho bộ mặt đô thị nhếch nhác, ô nhiễm. Ví dụ, trong khu dân cư tôi sinh sống tại địa bàn quận 9, TP.HCM, mặc dù cứ 2 ngày tổ thu gom rác lại đi lấy 1 lần, vậy mà vẫn có vài hộ dân mang rác thải ra vứt, đổ tại lề một con kênh nhỏ. Lâu dần, rác không được thu gom nhiều lên, ùn ứ, ruồi, nhặng bấu gây ô nhiễm. Đó còn chưa nói tới một lượng các túi rác chảy tràn xuống kênh cũng ít nhiều ảnh hưởng tới việc tiêu thoát nước vào mùa mưa… anh L bày tỏ.

Cần có các chế tài nghiêm minh xử phạt hành vi xả rác thải tràn lan

Được biết, Điều 20 Nghị định 155/2016/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường ghi rõ: phạt tiền 3-5 triệu đồng đối với hành vi vứt, bỏ rác thải sinh hoạt không đúng nơi quy định tại khu chung cư, thương mại, dịch vụ hoặc nơi công cộng.

Ngoài ra, hành vi vứt, xả rác thải sinh hoạt trên vỉa hè, đường phố hoặc vào hệ thống thoát nước, hệ thống thoát nước mặt trong khu vực đô thị cũng sẽ bị phạt tiền từ 5-7 triệu đồng.

Quy định xử phạt đã có và quá rõ ràng là vậy. Thiết nghĩ để hình ảnh đô thị phong quang sạch sẽ, không còn có những đống rác tự phát tràn lan làm xấu mỹ quan thành phó, ô nhiễm môi trường, các cơ quan chức năng, chính quyền các địa bàn, ngoài công tác tuyên truyền để người dân hiểu, nâng cao ý thức và không vứt, xả rác bừa bãi, cũng cần phải thực thi thật nghiêm quy định xử phạt đối với các trường hợp vi phạm…

Bài và ảnh: Nguyễn Long