Ra mắt phiên bản văn xuôi 'Đoàn binh Tây Tiến' của nhà thơ Quang Dũng

Nói đến Quang Dũng là nói đến Tây Tiến. Điều này cũng dễ hiểu vì ông là tác giả bài thơ Tây Tiến nổi tiếng, một thành tựu của thơ ca kháng chiến nói riêng, thơ ca Việt Nam nói chung. Cảm xúc về một thời “Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh” của nhà thơ Quang Dũng trong bài thơ Tây Tiến dường như chưa đủ với ông. Tấm lòng thiết tha của tác giả về những ngày hào hùng ấy đã dẫn đến thiên hồi ký “Đoàn Võ trang tuyên truyền Biên khu Lào - Việt” ông viết mấy năm sau. Hơn là một phiên bản văn xuôi của bài thơ, tập hồi ký cho chúng ta biết thêm nhiều điều cụ thể về hoạt động của binh đoàn khi ấy.

Nhà thơ Quang Dũng làm bài thơ Tây Tiến vào mùa xuân năm 1948 với cảm hứng mãnh liệt của một người trong cuộc, bài thơ được hoàn thành nhanh để kịp đọc trong Đại hội toàn quân của Liên khu III ở Phù Lưu Chanh. Tuy nhiên, cảm xúc về “những ngày Tây Tiến” thì còn theo ông mãi, như một nỗi nhớ, một ám ảnh khôn nguôi. Năm 1952, ở Cổ Thành, nhà thơ đã hoàn thành tập hồi ký nói trên, và khép lại tập sách bằng “Mấy lời nói trước cùng độc giả”.

Các đồng đội, bạn bè, người thân – những người gần gũi nhất của nhà thơ từng được biết về tập hồi ký này. Hồi ký đã từng được trích dẫn một chương vào “Tuyển tập văn thơ Quang Dũng” và đã được nhắc đến không chỉ một lần trong những câu chuyện liên quan. Tập bản thảo được gia đình nhà thơ lưu giữ, dăm lần muốn công bố nhưng vì nhiều lý do nên chưa thực hiện được.

Tập hồi ký cho chúng ta biết về việc thành lập Đoàn Võ trang tuyên truyền ngay từ những ngày đầu, với hạt nhân là một số chiến sĩ của Trung đoàn Thủ đô. Đó là “làm nhiệm vụ đi tới những bản, những chòm, những mường của khu vực quân ta hoạt động để tuyên truyền chính sách Đoàn kết của Chính phủ, tuyên truyền ý chí kháng chiến của Dân tộc, tuyên truyền tinh thần của quân đội Việt Nam.”

Bên cạnh những thông tin thuộc về “vĩ mô” ấy, người đọc có thể thấy hiển hiện một chân dung Quang Dũng đa tài, “đa di năng”, tận tụy với công việc qua nhân vật Trần Quang, người Đại đội trưởng vệ binh trí thức, làm công tác tuyên truyền, vận động bà con bằng những vần thơ, bức vẽ của mình, đem tiếng nói của kháng chiến đến với đồng bào các dân tộc sống trên những triền núi cao…

Tập ký cũng cho chúng ta hiểu thêm về con người thi sĩ hào hoa “đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm”, với những trang viết tuyệt đẹp miêu tả cảnh sắc thiên nhiên, núi rừng trên đất nước ta và cả nước bạn Lào.

Sau gần 70 năm, tập hồi ký của nhà thơ - chiến sĩ Quang Dũng về binh đoàn Tây Tiến năm xưa giờ đã trở thành những tư liệu văn nghệ và lịch sử vô giá, đóng góp vào di sản văn nghệ kháng chiến nước nhà.

Trúc Anh