Quyết đưa chính phủ mở cửa sớm trở lại: Đảng Dân chủ ra mặt đối đầu với ông Trump

Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu trong cuộc họp tại Nhà Trắng ngày 2/1/2019

Tranh cãi gay gắt

Việc thông qua dự luật mới tại Hạ viện, sẽ do phe đa số của đảng Dân chủ nắm quyền, dự kiến diễn ra ngay sau khi bà Nancy Pelosi của đảng Dân chủ được bầu làm Chủ tịch Hạ viện. Thế nhưng lãnh đạo phe đa số tại Thượng viện, Thượng nghị sĩ Mitch McConnell, cho biết hôm 2/1 rằng, Thượng viện vẫn nằm trong tay đảng Cộng hòa, do đó chắc chắn sẽ không có chuyện Thượng viện bỏ phiếu thông qua dự luật này, dù kết quả từ Hạ viện như thế nào. Ông cũng gọi kế hoạch của đảng Dân chủ là một cuộc biểu tình chính trị mang màu sắc tôn giáo (ám chỉ Hồi giáo) do một “đám đông kém hiểu biết” khởi xướng.

Tất nhiên, điều này không làm hài lòng phe Dân chủ. “Chúng tôi yêu cầu Tổng thống mở chính phủ. Chúng tôi đã cho đảng Cộng hòa cơ hội để có câu trả lời, và giờ nó đã hết”, ông Pel Pelosi, đại diện phe Dân chủ nói với các phóng viên bên ngoài Nhà Trắng vào ngày 2/1, sau một cuộc họp không có kết quả với Tổng thống Donald Trump.

Dự luật yêu cầu mở cửa trở lại chính phủ liên bang của đảng Dân chủ gần giống với dự luật trước đó về thỏa thuận duy trì hoạt động của chính phủ mà không bàn đến kinh phí cho bức tường biên giới, được đưa ra trước thềm giáng sinh vừa qua, nhưng ông Trump từ chối thẳng thừng. Dự luật này đã giành được sự ủng hộ lớn của lưỡng đảng tại Thượng viện, là thứ mà các nhà lãnh đạo đảng Dân chủ cho biết sẽ đặt đảng Cộng hòa vào thế phải chấp nhận thỏa thuận hoặc làm rõ trách nhiệm của việc đóng cửa Chính phủ.

Yêu cầu của Tổng thống Trump về gói kinh phí 5 tỷ đô la tài trợ cho việc xây dựng bức tường dọc biên giới Mỹ - Mexico, vốn vấp phải phản đối gay gắt của phe Dân chủ, đã kích hoạt việc đóng cửa chính phủ liên bang ngay trước thềm Giáng sinh và đón năm mới 2019, ảnh hưởng đến khoảng một phần tư cơ quan của chính phủ và 800.000 viên chức liên bang. Ông Trump cương quyết không đàm phán với đảng Dân chủ nếu gói kinh phí không được thông qua.

Đối đầu đến cùng

Lãnh đạo phe đa số của đảng Cộng hòa ở Thượng viện, Thượng nghị sĩ McConnell cũng từng tuyên bố rằng các nghị sĩ của đảng Cộng hòa ở Thượng viện sẽ không phê chuẩn bất cứ biện pháp chi tiêu nào (để đảm bảo chính phủ tiếp tục hoạt động) mà không có sự đồng thuận của ông Trump.

Thượng nghị sĩ McConnell né tránh bằng cách hầu như vắng mặt trong các cuộc thảo luận ở Nhà Trắng về việc mở cửa trở lại chính phủ, sau khi ông Trump làm ông ngạc nhiên với việc từ chối những nỗ lực trước đó của mình để giữ cho chính phủ hoạt động mà không cần bàn tới gói kinh phí tài trợ cho việc xây dựng bức tường biên giới.

Đề xuất về dự luật cấp kinh phí tạm thời của Hạ viện do đảng Dân chủ vừa tiếp quản, dự kiến sẽ tài trợ cho hầu hết các cơ quan chính phủ cho đến tháng 9/2019 và gia hạn thêm một tháng để đàm phán gói tài trợ tiếp theo, nhiều khả năng sẽ là điểm khởi đầu cho một chuỗi những cuộc đàm phán dự báo không lấy gì làm êm ả trong một bầu không khí chính trị bị chia rẽ: Mâu thuẫn giữa Hạ viện (do phe Dân chủ lãnh đạo) với Thượng viện (do phe Cộng hòa lãnh đạo); giữa Nhà Trắng với Quốc hội; giữa Tổng thống với các nghị sĩ…

Các nhà lãnh đạo của Quốc hội cho biết họ sẽ trở lại Nhà Trắng vào ngày 4/1 để nối lại các cuộc đàm phán với Tổng thống Trump - một dấu hiệu cho thấy chính phủ chắc chắn chưa thể mở cửa trở lại ngay, ít nhất là trong phần còn lại của tuần này.

Kinh phí hỗ trợ hoạt động cho khoảng một phần tư cơ quan của chính phủ liên bang đã hết hạn vào ngày 22/12/2018, dẫn tới việc các cơ quan này dừng các hoạt động không cần thiết, kể cả việc hỗ trợ công dân tại các cơ quan như Bộ An ninh, Năng lượng và Thương mại Nội địa... Hàng trăm nghìn nhân viên liên bang làm trong các lĩnh vực an sinh xã hội, vẫn đi làm mà không được trả lương. Các tòa án, cơ quan di trú, vốn đã quá tải, cũng bị đóng cửa.

Sau 12 ngày các cơ quan chính phủ dừng hoạt động, lễ Giáng sinh lặng lẽ qua đi và năm mới cũng về, đồng nghĩa với việc đảng Cộng hòa của ông Trump chính thức kết thúc giai đoạn “cầm trịch” ở Hạ viện lẫn Thượng viện trong Quốc hội Mỹ. Tất nhiên, việc tiếp quản Hạ viện không giúp đảng Dân chủ định đoạt mọi quyết sách, nhưng họ có quyền ngăn chặn các phán quyết từ Nhà Trắng, cụ thể hơn là từ ông Trump.

Chính trường nước Mỹ năm 2019, mở đầu theo cách phức tạp và khó lường như vậy.

Nguyễn Thạnh (TH)