Quyền lực của Thủ tướng Anh đang bị lung lay

Dự án pháp luật lớn nhất từ trước tới nay ở Anh

Mục đích chính của dự luật Brexit là đưa những quy định của EU vào trong bộ luật của nước Anh, nhằm bảo đảm việc Anh rút khỏi EU sẽ diễn ra nhịp nhàng, không gây xáo trộn mạnh. Các nghị sĩ sẽ thảo luận tới 470 điểm đề nghị sửa đổi, dài 186 trang, trước khi dự luật Brexit được thông qua thành luật. Các điều khoản liên quan đến Brexit, bao gồm các vấn đề về tài chính, quyền công dân và thỏa thuận chuyển tiếp sẽ được luật hóa với sự phê chuẩn của Quốc hội như một đạo luật mới. Dự luật này cũng yêu cầu các nghị sĩ có quan điểm thân châu Âu phải công khai tuyên bố họ có phản đối nước Anh rời khỏi EU vào thời điểm ấn định trên hay không.

Tại phiên họp đầu tiên này, vấn đề Thủ tướng Theresa May muốn đưa thời điểm Anh sẽ rời EU (23 giờ ngày 29-3-2019), sớm hơn 1 giờ so với dự kiến trước đó, được ghi cụ thể vào trong dự luật đang vấp phải sự phản đối từ một số nghị sĩ đảng bảo thủ và các đảng chính trị khác vì họ cho rằng như thế là không dân chủ, ép các nghị sĩ chỉ được phép bỏ phiếu lựa chọn: Đồng ý hay không, chứ không được phép dừng Brexit hay đề nghị thảo luận lại những thỏa thuận mà chính phủ và EU đã thảo luận xong. Thậm chí, một số nghị sĩ có tư tưởng thân EU còn cho rằng, điều khoản bổ sung của chính phủ vào dự luật Brexit sẽ “trói tay” nước Anh và có thể cản trở việc đạt được một thỏa thuận có lợi trong trường hợp cần có thêm thời gian để đàm phán. Theo những nghị sĩ trên, việc luật hóa thời điểm rời EU chỉ là cách của chính phủ nhằm “lấy lòng” những nghị sĩ ủng hộ Brexit đang đe dọa sẽ ủng hộ một số yêu cầu sửa đổi bổ sung do Công đảng đối lập đề xuất.

Thủ tướng Theresa May đứng trước nhiều khó khăn khi dự luật Brexit được đưa ra thảo luận tại Hạ viện. Ảnh: Reuters

Theo kế hoạch, sau khi thảo luận thông qua tại Hạ viện, dự luật Brexit sẽ được trình sang Thượng viện Anh để các thượng nghị sĩ cho ý kiến, xem xét lại lần nữa trước khi trình lên Nữ hoàng thông qua để trở thành luật.

Thách thức chồng khó khăn

Cuộc thảo luận dự luật Brexit tại Hạ viện Anh diễn ra trong bối cảnh quyền lực của Thủ tướng Theresa May đang bị thách thức. Uy tín của nữ Thủ tướng đã sụt giảm nghiêm trọng sau sai lầm tổ chức bầu cử sớm hồi tháng 6 khiến đảng Bảo thủ mất thế đa số tại Quốc hội. Nỗ lực lật đổ bà sau bài phát biểu được cho là “thảm họa” tại hội nghị thường niên của đảng Bảo thủ cầm quyền hồi tháng 10 đã thất bại, nhưng câu chuyện tìm người thay thế Thủ tướng Anh chưa bao giờ chấm dứt. Mới đây, 40 nghị sĩ của Đảng Bảo thủ cầm quyền vừa đồng ý ký vào bức thư thể hiện sự bất tín nhiệm đối với bà Theresa May. Tuy nhiên theo quy định, cần ít nhất 48 nghị sĩ ủng hộ mới có thể tiến hành bầu lại lãnh đạo đảng, cũng chính là chủ nhân nhà số 10 Phố Downing.

Bên cạnh những mâu thuẫn trong nội bộ về tiến trình đàm phán Brexit, trong 10 ngày qua, chính phủ của Thủ tướng Theresa May đã trải qua khủng hoảng khi Bộ trưởng Quốc phòng Michael Fallon và Bộ trưởng Hợp tác quốc tế Priti Patel từ chức, trong khi Phó thủ tướng Damian Green bị điều tra vì những cáo buộc "có hành vi không đúng mực". Ngoại trưởng Boris Johnson cũng phải đối mặt với sức ép từ chức liên quan vụ một công dân Anh gốc Iran đang chịu án tù tại Tehran. Đây là cơ hội hiếm có để các nghị sĩ thân EU chớp lấy nhằm gây áp lực buộc chính phủ của bà Theresa May phải chấp nhận những sửa đổi bổ sung vào dự luật trên, nếu không tiến trình Brexit có thể bị “trì hoãn hoặc dừng lại”. Giới chuyên gia nhận định, dù không muốn song chính phủ của bà Theresa May vẫn sẽ phải sửa đổi một số điều khoản thì may ra dự luật Brexit mới có thể được thông qua.

BÌNH NGUYÊN