Quy trình và thể thức bầu cử ở Mỹ khác biệt và phức tạp thế nào?

Quy trình bầu cử Tổng thống ở Mỹ

Như đã đưa tin, ngày 3/11/2020, cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ lần thứ 46 chính thức diễn ra. Đây là cuộc đua căng go để tìm ra người tiếp theo sẽ chèo lái nền kinh tế đứng đầu thế giới.

Hai ứng cử viên của cuộc bầu cử năm nay là Tổng thống đương nhiệm Donald Trump và ứng cử viên Tổng thống của Đảng Dân chủ Joe Biden.

Ông Trump và ông Biden là hai ứng cử viên của kỳ cầu cử Tổng thống năm 2020

Theo thể quy định của Mỹ, ứng cử viên Tổng thống Mỹ phải thỏa mãn những tiêu chuẩn bắt buộc do Hiến pháp nước này quy định. Cụ thể là: Ứng cử viên không dưới 35 tuổi, đã sinh sống tại Mỹ liên tục trong 14 năm, là công dân mỹ và bắt buộc phải được sinh ra ở Mỹ.

Quy trình bầu cử ở Mỹ trải qua 2 giai đoạn bắt buộc: Giai đoạn bầu chọn ứng cử viên của các đảng (bầu cử sơ bộ). Giai đoạn tiếp theo là bầu chọn tổng thống (tổng tuyển cử).

Thể thức bầu cử ở Mỹ

Những thông tin bên trên là quy định về ứng cử viên, còn dưới đây là những quy định về thể thức bầu cử đối với các cử tri tại nước Mỹ. Theo truyền thông Mỹ, thể thức bầu cử diễn ra như sau:

Cử tri phổ thông

Nếu ở các nước, người dân trực tiếp đi bầu cử bỏ phiếu bầu tổng thống thì ở Mỹ, đây là quá trình gián tiếp. Các cử tri chỉ đi bầu ra các đại cử tri đại diện cho ý chí của mình để họ trực tiếp đi bầu cử tổng thống. Các cử tri này được gọi là cử tri phổ thông. Lá phiếu bầu của họ gọi là lá phiếu phổ thông.

Trên lá phiếu của cử tri phổ thông có tên ứng viên tổng thống (phía trên) và ứng viên đại cử tri cam kết sẽ bầu cho ứng viên tổng thống (phía dưới).

Trên thực tế, phần lớn cử tri phổ thông sẽ đi bỏ phiếu vào ngày 3/11. Nhưng ở một số bang sẽ bỏ phiếu sớm vì tổ chức bỏ phiếu là quyền tự quyết của mỗi bang, không phải của chính phủ liên bang. Ngày các địa cử tri đi bỏ phiếu trực tiếp bầu tổng thống diễn ra sau ngày cử tri phổ thông bỏ phiếu 41 ngày.

Cử tri phổ thông sẽ bầu ra đại cử tri đại diện cho mình đến thủ đô nước Mỹ bầu cử Tổng thống

Đại cử tri

Đây là người đại diện cho các cử tri phổ phô để đi bỏ phiếu bầu cử tổng thống Mỹ. Họ buộc phải cam kết bỏ phiếu cho ứng cử viên tổng thống theo đúng nguyện vọng của các cử tri phổ thông.

Việc chia cử tri phổ thông và đại cử tri xuất phát từ yếu tố lịch sử. Theo đó, vì lãnh thổ nước Mỹ quá rộng khó tổ chức cho các cử tri phổ thông đi bầu cử trực tiếp nên chính quyền các bang tìm đến cách thức bầu cử gián tiếp như trên.

Số đại cử tri ở nước Mỹ là 538 người, nằm rải rác ở 50 bang và thủ đô Washington DC. Số đại cử tri ở mỗi bang luôn bằng số thượng nghị sĩ và hạ nghị sĩ đại diện bang đó, riêng thủ đô Washington DC luôn có 3 đại cử tri dù không có đại diện nghị sĩ nào trong quốc hội. Các nhóm đại cử tri ở từng bang được gọi là đại cử tri đoàn.

Trước ngày bầu cử tổng thống, tại mỗi bang, các đảng chính trị sẽ đề xuất một loạt ứng viên đại cử tri. Vài ngày bầu cử, các cử tri phổ thông ở mỗi bang sẽ bỏ phiếu chọn ra đại cử chi.

Thông thường, đại cử tri thường là những người có đóng góp cho đảng chính trị đó hoặc lãnh đạo đảng chính trị hoặc có quan hệ với ứng viên tổng thống đại diện đảng đó nhưng cũng có thể là quan chức của bang được dân bầu.

Sau đó, các đại cử tri sẽ đến thủ đô Washington DC vào ngày thứ 41 sau ngày cử tri phổ thông bỏ phiếu để bầu tổng thống và phó tổng thống. Theo quy định, ít nhất một trong hai ứng viên - tổng thống hay phó tổng thống – phải đến từ một bang khác với bang vị đại cử tri đó đại diện.

kết quả kiểm phiếu sẽ được thông báo vào tháng 1/2021. ứng viên tổng thống hay ứng viên phó tổng thống nào được từ 270 phiếu cử tri trở lên sẽ được tuyên bố đắc cử.

Nếu không ứng viên nào được từ 270 phiếu đại cử tri thì Hạ viện sẽ được trao quyền chọn tổng thống (mỗi phái đoàn hạ nghị sĩ đại diện các bang sẽ được một phiếu), Thượng viện được chọn phó tổng thống. Trong lịch sử nước Mỹ đã có một lần Hạ viện chọn tổng thống (vào năm 1825) và một lần Thượng viện chọn phó tổng thống (năm 1837).

Các đại cử tri có quyền bỏ phiếu cho bất kỳ ứng viên tổng thống và phó tổng thống nào. Song đa số đại cử trị sau khi được cử tri phổ thông bầu đều sẽ bỏ phiếu cho liên danh tranh cử tổng thống - phó tổng thống thuộc đảng mình đại diện và theo cam kết trước đó với cử tri.

Hương Quỳnh