Quy định quản lý ngoại hối buôn bán qua biên giới Việt Nam - Trung Quốc.

Thông tư này hướng dẫn Nghị định 14/2018/NĐ-CP ngày 23/1/2018 của Chính phủ quy định chi tiết về hoạt động thương mại biên giới và thay thế Quyết định 689/2004/QĐ-NHNN ngày 07/6/2004 về việc ban hành quy chế thanh toán trong mua bán, trao đổi hàng hóa và dịch vụ tại khu vực biên giới và khu kinh tế cửa khẩu Việt Nam – Trung Quốc.

Cơ chế thanh toán biên mậu Việt Nam – Trung Quốc đã được triển khai thực hiện từ năm 2004 trên cơ sở quy định tại Quyết định 689, góp phần thúc đẩy thương mại giữa hai nước. Ngày 23/1/2018, Chính phủ ban hành Nghị định 14/2018/NĐ-CP quy định chi tiết về hoạt động thương mại biên giới. Nghị định 14 quy định nhiều nội dung như: bổ sung đối tượng, phạm vi điều chỉnh; quy định cụ thể hơn các hình thức thương mại giữa hai nước Việt Nam – Trung Quốc bao gồm: mua bán, trao đổi hàng hóa của thương nhân; mua bán, trao đổi hàng hóa của cư dân biên giới; mua bán, trao đổi hàng hóa tại chợ biên giới. Đồng thời Nghị định 14 cũng giao trách nhiệm cho NHNN về việc hướng dẫn triển khai thực hiện về thanh toán trong hoạt động thương mại biên giới.

Do đó, việc ban hành Thông tư số 19/2018/TT-NHNN là cần thiết để khắc phục những vướng mắc, bất cập tại Quyết định 689 và hướng dẫn thực hiện Nghị định 14 của Chính phủ. Ngoài ra, việc ban hành Thông tư 19 nhằm mục tiêu thúc đẩy thanh toán biên mậu, tạo thuận lợi cho người dân hai nước trong việc giao thương, thực hiện tốt hơn việc quản lý nhà nước về ngoại hối áp dụng cho 7 tỉnh có chung đường biên giới với Việt Nam và tạo sự đồng bộ với các quy định hiện hành về quản lý ngoại hối hiện nay.

Những điểm mới của Thông tư 19 tập trung vào một số vấn đề như:

1. Quy định phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng phù hợp với phạm vi hoạt động TMBG tại Nghị định 14

Tại Điều 1, Điều 2 Nghị định 14 phạm vi và đối tượng hoạt động TMBG Việt – Trung ngoài hoạt động mua bán hàng hóa, dịch vụ qua biên giới của thương nhân còn bao gồm cả hoạt động mua bán, trao đổi hàng hóa, dịch vụ của cư dân biên giới, hoạt động mua bán, trao đổi hàng hóa, dịch vụ tại các khu vực chợ biên giới. Vì vậy, Thông tư 19 đã bổ sung phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng để đảm bảo đầy đủ, phù hợp với quy định tại Nghị định 14, đồng thời đảm bảo yêu cầu kiểm soát chặt chẽ hoạt động thanh toán bằng đồng bản tệ đối với tất cả các chủ thể có tham gia hoạt động TMBG.

2. Quy định các phương thức thanh toán trong TMBG phù hợp với từng hoạt động TMBG quy định tại Nghị định 14

Điều 4 Nghị định 14 quy định ba phương thức thanh toán gồm thanh toán qua ngân hàng, thanh toán không dùng tiền mặt (bù trừ hàng hóa; thông qua tài khoản) và thanh toán bằng tiền mặt. Do đó, Thông tư 19 đã có quy định hướng dẫn cụ thể ba phương thức thanh toán trong TMBG Việt – Trung nêu trên áp dụng đối với từng hoạt động TMBG, bao gồm: (i) Thanh toán trong hoạt động mua bán hàng hóa, dịch vụ qua biên giới VN-TQ của thương nhân; (ii) Thanh toán trong hoạt động mua bán, trao đổi hàng hóa, dịch vụ của cư dân biên giới và tại chợ biên giới.

3. Quy định về cơ chế ủy thác thanh toán bằng đồng CNY giữa các ngân hàng được phép và hoạt động thanh toán bằng đồng CNY trong hệ thông ngân hàng được phép có chi nhánh ngân hàng biên giới

Theo Hiệp định thanh toán giữa hai nước Việt Nam – Trung Quốc và theo quy định tại Quyết định 689, việc thanh toán bằng đồng CNY chỉ được thực hiện qua các ngân hàng tại khu vực biên giới, khu kinh tế cửa khẩu Việt – Trung. Trong thực tiễn đã phát sinh trường hợp các ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài được phép hoạt động ngoại hối tại Việt Nam không có chi nhánh ngân hàng biên giới có nhu cầu cung cấp dịch vụ thanh toán bằng CNY cho một số doanh nghiệp trong nội địa có hoạt động thương mại biên giới; hoặc trường hợp ngân hàng được phép trong nội địa có chi nhánh ngân hàng biên giới không thể thực hiện việc cung cấp dịch vụ thanh toán bằng đồng CNY cho khách hàng.

Do đó, Thông tư 19 đã bổ sung quy định về hoạt động ủy thác thanh toán bằng đồng CNY giữa các ngân hàng được phép và hoạt động thanh toán bằng đồng CNY trong hệ thông ngân hàng được phép có chi nhánh ngân hàng biên giới.

Ngoài các nội dung nêu trên, dự thảo Thông tư cũng quy định một số hoạt động ngoại hối khác như hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu CNY tiền mặt và VND tiền mặt; và quy định cụ thể trách nhiệm của Ngân hàng Nhà nước chi nhánh tỉnh biên giới, ngân hàng được phép cũng như của cá nhân, thương nhân và tổ chức khác nhằm giám sát, quản lý chặt chẽ, có hiệu quả đối với hoạt động quản lý ngoại hối trong thương mại biên giới Việt - Trung.

Những thay đổi trong chính sách thanh toán đối với hoạt động TMBG tại Thông tư 19 nêu trên sẽ góp phần hoàn thiện chính sách quản lý ngoại hối và thúc đẩy hoạt động TMBG Việt Nam – Trung Quốc, góp phần thực thi chức năng quản lý nhà nước về tiền tệ, hạn chế buôn lậu, gian lận thương mại...

Thông tư có hiệu lực thi hành kể từ ngày 12 tháng 10 năm 2018./.

Anh Tuấn