Quốc hội Thông qua Luật Đặc xá (sửa đổi)

Kết quả biểu quyết thông qua Luật Đặc xá (sửa đổi)

Trình bày Báo cáo tiếp thu, giải trình ý kiến ĐBQH về dự thảo Luật Đặc xá (sửa đổi), Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH), Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga cho biết, Dự thảo Luật Đặc xá (sửa đổi) được Quốc hội thông qua gồm 6 Chương, 39 Điều.

Về thời điểm đặc xá (Điều 5), theo Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga, nhiều ý kiến nhất trí quy định 3 thời điểm đặc xá như dự thảo Luật. Có ý kiến đề nghị quy định cụ thể thời điểm đặc xá là ngày Quốc khánh 2/9, ngày Tết Nguyên Đán hoặc ngày Giải phóng miền Nam thống nhất đất nước 30/4. Có ý kiến đề nghị quy định cụ thể về thời gian, tần suất thực hiện đặc xá (03 năm hoặc 05 năm/đợt).

Có ý kiến đề nghị giao Chính phủ quy định tiêu chí xác định sự kiện trọng đại của đất nước để bảo đảm tính minh bạch, rõ ràng, thống nhất trong quá trình thực hiện.

Về vấn đề này, UBTVQH đã có giải trình tại Báo cáo số 327/BC-UBTVQH14 ngày 18/10/2018, quy định về thời điểm đặc xá như dự thảo Luật là kế thừa Luật hiện hành, thể hiện tính nhân đạo trong chính sách pháp luật nước ta và thực tiễn thực hiện không phát sinh vướng mắc.

Vì vậy, UBTVQH đề nghị cho giữ quy định về thời điểm đặc xá như dự thảo Luật và giao cho Chủ tịch nước căn cứ các quy định của Luật và tình hình của đất nước ở từng thời kỳ để quyết định thời điểm đặc xá phù hợp, đáp ứng yêu cầu thực tế đặt ra.

Về đối tượng được đề nghị đặc xá, có ý kiến đề nghị làm rõ khái niệm “lập công lớn” theo hướng tham khảo Nghị quyết số 01/2000/NQ-HĐTP ngày 04/8/2000 của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao.

Tình tiết “lập công lớn” được quy định trong nhiều đạo luật (như Bộ luật Hình sự, Luật Đặc xá...) và được giao cho các cơ quan có thẩm quyền hướng dẫn để bảo đảm phù hợp với phạm vi điều chỉnh của từng đạo luật, bao quát đầy đủ các trường hợp cụ thể và phù hợp với thực tiễn đặt ra.

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga trình bày Báo cáo tiếp thu, giải trình ý kiến ĐBQH về dự thảo Luật Đặc xá (sửa đổi)

Đối với quy đình về các điều kiện để được đề nghị đặc xá, theo quy định của Luật Thi hành án hình sự năm 2010 và các văn bản hướng dẫn thi hàng thì để “được xếp loại cải tạo từ loại khá trở lên” đòi hỏi rất nhiều điều kiện và phạm nhân phải rất cố gắng mới đáp ứng được như: tích cực khắc phục hậu quả do hành vi phạm tội của mình gây ra; tham gia đầy đủ ngày công; lao động có kỷ luật, năng suất, chất lượng, hoàn thành chỉ tiêu, định mức được giao; có đủ số kỳ xếp loại cải tạo khá trở lên…

Thực tiễn thi hành Luật Đặc xá cho thấy, mặc dù số phạm nhân được đặc xá khá lớn, bao gồm cả người được xếp loại cải tạo khá và tốt nhưng chỉ một tỷ lệ nhỏ tái phạm (1,16%), thể hiện quy định của Luật Đặc xá hiện hành về điều kiện này là phù hợp, khuyến khích phạm nhân tích cực cải tạo để sớm được hưởng chính sách khoan hồng của Nhà nước.

Có ý kiến nêu thời gian qua có phạm nhân chấp hành án nghiêm túc, có ý thức chấp hành tốt nội quy của trại giam nhưng do vẫn viết đơn kêu oan nên không được xác nhận là có ý thức cải tạo tốt để được xét đặc xá, UBTVQH xin báo cáo như sau: Luật Đặc xá hiện hành cũng như dự thảo Luật không quy định nội dung này; tuy nhiên, Thông tư số 06/2018/TT-BCA ngày 12/02/2018 của Bộ Công an hướng dẫn một trong những tiêu chuẩn để được xếp loại cải tạo khá hoặc tốt là “phải nhận rõ tội lỗi, ăn năn hối cải…”.

Thực tế quá trình chấp hành hình phạt tù, có những phạm nhân đáp ứng đầy đủ các điều kiện luật định nhưng do họ liên tục kêu oan nên không đạt tiêu chuẩn thi đua nêu trên và không được đề nghị đặc xá. Tiếp thu ý kiến ĐBQH, để bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của người chấp hành án phạt tù, thực hiện đúng chính sách của Nhà nước về đặc xá, UBTVQH đề nghị Bộ Công an sớm rà soát, xem xét lại quy định này.

Về điều kiện thời gian đã chấp hành án phạt tù, dự thảo Luật của Chính phủ trình đã kế thừa Luật Đặc xá hiện hành, quy định “đã chấp hành hình phạt tù được một thời gian do Chủ tịch nước quyết định nhưng ít nhất là một phần ba thời gian đối với hình phạt tù có thời hạn...” và quá trình thực hiện không gặp vướng mắc.

Luật Đặc xá chỉ quy định thời gian tối thiểu mà phạm nhân đã chấp hành án phạt tù, còn thời gian chấp hành án cụ thể trong từng đợt đặc xá sẽ do Chủ tịch nước quyết định để phù hợp với tình hình thực tế đặt ra…

Quang Trường