Quốc hội Mỹ 'chia đôi', ông Donald Trump vẫn thắng?

Kết quả cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ Mỹ hôm 6-11 tiếp tục nêu bật sự chia rẽ sâu sắc trong lòng nước Mỹ khi hai đảng Dân chủ và Cộng hòa chia nhau kiểm soát lưỡng viện quốc hội.

"Ngày mai sẽ là một ngày mới"

Việc Đảng Dân chủ giành lại Hạ viện từ tay Đảng Cộng hòa lần đầu tiên trong 8 năm qua (chiếm 230/435 ghế, theo dự báo của đài NBC News) được đánh giá là đòn mạnh giáng xuống Tổng thống Donald Trump bởi họ giờ đây có thể cản trở chương trình nghị sự và kế hoạch lập pháp của nhà lãnh đạo này trong nửa nhiệm kỳ còn lại, nổi bật là lời hứa xây bức tường dọc biên giới với Mexico.

Theo Reuters, Đảng Dân chủ giờ đây có vai trò lớn hơn trong việc thiết lập chính sách chi tiêu và viết luật, cũng như tăng cường giám sát hoạt động của chính quyền và thách thức chính sách đối ngoại của ông chủ Nhà Trắng.

Họ cũng có thể mở các cuộc điều tra nhằm vào chính quyền ông Trump và những vấn đề liên quan đến nhà lãnh đạo này, từ thuế cho đến nghi vấn xung đột lợi ích. Bà Nancy Pelosi, người dự kiến trở thành chủ tịch Hạ viện, gửi lời cảm ơn đến người ủng hộ và tuyên bố: "Ngày mai sẽ là một ngày mới ở nước Mỹ".

Để mất Hạ viện nhưng Đảng Cộng hòa cũng tạm hài lòng khi củng cố sức mạnh tại Thượng viện (nhiều khả năng nắm 54/100 ghế, tăng 3 ghế), qua đó bảo đảm những bổ nhiệm hành pháp và tư pháp của ông Trump dễ được phê chuẩn.

Ngoài ra, Đảng Dân chủ vẫn cần làm việc với Thượng viện để thông qua bất kỳ dự luật nào. Tạp chí The Atlantic nhận định ngay cả khi Đảng Cộng hòa thua ở Hạ viện, ông Trump vẫn có ít nhất một thứ để ăn mừng: Ông đã thành công trong việc tăng ảnh hưởng đối với đảng nhà thông qua các chiến dịch tranh cử thời gian qua. Không có gì lạ khi nhà lãnh đạo này dẫn lời khen của một nhà bình luận dành cho ông để nói về "thành công to lớn" của cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ.

Người ủng hộ Thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa Ted Cruz vui mừng sau khi ông tái đắc cử. Ảnh: REUTERS

Châu Á có nguy cơ gặp rắc rối

Một vấn đề được quan tâm là chính sách đối ngoại của Mỹ sẽ chịu tác động ra sao một khi quốc hội mới bắt đầu làm việc sau 2 tháng nữa. Một số nguồn tin quốc hội tiết lộ với Reuters rằng Đảng Dân chủ sẽ tìm cách siết chặt chính sách đối với Ả Rập Saudi, Nga và Triều Tiên trong lúc giữ nguyên hiện trạng những điểm nóng, như Trung Quốc và Iran.

Cụ thể, Hạ viện do Đảng Dân chủ kiểm soát có thể bỏ phiếu về dự luật ngăn chặn thỏa thuận bán vũ khí cho Ả Rập Saudi sau khi cái chết của nhà báo Jamal Khashoggi làm gia tăng sự bất bình đối với Riyadh - vốn đã căng thẳng do cuộc chiến ở Yemen và vấn đề nhân quyền.

Ngoài ra, Đảng Dân chủ có thể thúc đẩy các cuộc điều tra liên quan đến Nga và tìm cách trừng phạt Moscow thêm nữa vì cáo buộc can thiệp bầu cử Mỹ và tình hình Ukraine.

Các cuộc gặp giữa ông Trump, Ngoại trưởng Mike Pompeo và nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un cũng bị đưa vào tầm ngắm. Phe Dân chủ muốn có thêm thông tin về những cuộc tiếp xúc này do lo ngại ông Trump nhượng bộ quá nhiều để có một "thỏa thuận tuyệt vời".

Lập trường mạnh mẽ của ông Trump với Trung Quốc thuộc số ít chính sách nhận được sự đồng tình của không ít thành viên Dân chủ. Dù vậy, nội bộ đảng này cũng bị chia rẽ về cuộc chiến thương mại đang diễn ra với Bắc Kinh. Họ cũng không hài lòng khi ông Trump rút khỏi thỏa thuận hạt nhân quốc tế với Iran nhưng khó có thể làm gì để thay đổi chính sách này chừng nào người Đảng Cộng hòa còn ngồi trong Nhà Trắng.

Kết quả bầu cử nói trên là tin tốt cho Đảng Dân chủ nhưng có nguy cơ dẫn đến rắc rối cho châu Á nếu nhận định của ông Ian Bremmer, Chủ tịch Công ty Tư vấn rủi ro chính trị Eurasia Group (Mỹ), là đúng.

Trả lời giới truyền thông bên lề Diễn đàn Kinh tế mới Bloomberg ở Singapore hôm 8-11, ông Bremmer đánh giá kết quả bầu cử giữa nhiệm kỳ không phải là thành công đối với ông Trump và nhà lãnh đạo này có thể hành động thất thường và thiếu kiềm chế hơn khi thấy mình bị ngáng đường.

HOÀNG PHƯƠNG