Quảng Ninh: Xây dựng nếp sống văn hóa từ quy ước, hương ước

Hương ước, quy ước (gọi tắt là quy ước) là quy phạm xã hội chứa đựng các quy tắc xử sự chung do người dân cùng thỏa thuận nhất trí thông qua và tự nguyện thực hiện phù hợp với quy định pháp luật, có ý nghĩa thiết thực khi cần xử lý những vấn đề rất cụ thể nảy sinh từ nếp sống đặc thù của mỗi vùng, miền.

Do vậy, những cam kết đặc biệt này có vai trò quan trọng trong giáo dục và động viên nhân dân hành động, gắn bó mọi thành viên trong cộng đồng dân cư với những trách nhiệm và các quyền lợi cụ thể nhằm gìn giữ phong tục tập quán, duy trì an ninh trật tự, đẩy mạnh các hoạt động văn hóa thể thao, xây dựng nếp sống văn hóa, văn minh.

Điển hình tại TP Cẩm Phả, việc thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội đã được quán triệt, tuyên truyền đến đông đảo cán bộ, đảng viên, nhân dân trên địa bàn.

Ảnh minh họa

Trong gần 5 năm qua, các cấp ủy đảng từ thành phố đến cơ sở đã tổ chức trên 700 hội nghị tuyên truyền, quán triệt, trên 300 hội nghị học tập, lồng ghép với các kỳ sinh hoạt chi bộ để phổ biến về thực hiện nếp sống văn minh. MTTQ và các đoàn thể tiến hành cấp phát trên 53.000 bản đăng ký cam kết thực hiện tới các hộ gia đình. Các khu dân cư của toàn bộ 16 xã, phường thì tích cực rà soát, bổ sung vào quy ước chung về các nội dung tổ chức hiếu hỉ, lễ hội trên tiêu chí tiết kiệm, phù hợp với thuần phong mỹ tục, đúng pháp luật, không phô trương, hình thức, không mê tín dị đoan, đảm bảo vệ sinh môi trường và trật tự đô thị...

Các địa phương như TX Quảng Yên, TX Đông Triều có nhiều di tích lịch sử, văn hóa, nhiều phong tục, tập quán truyền thống đặc thù mang tính gắn kết cộng đồng làng, xã, dòng họ. Vì vậy, cộng đồng dân cư nơi đây rất coi trọng xây dựng và thực hiện quy ước, hương ước ở thôn, khu phố với những nét đặc thù riêng; đặc biệt là hướng tới việc tổ chức các lễ hội truyền thống có nội dung phong phú nhưng vẫn giữ được sinh hoạt văn hóa dân gian tín ngưỡng của dân tộc. Việc sắm mâm cỗ, rước tế cũng gọn nhẹ, không có tính phô trương, phân biệt giàu nghèo. Những hiện tượng mê tín dị đoan trong các lễ hội cơ bản được kiểm soát, công tác an ninh trật tự được đảm bảo. Cùng với đó, các thôn, khu, làng, bản có những tiêu chí cụ thể để bình xét danh hiệu gia đình văn hóa, khu dân cư văn hóa gắn với các công tác tự quản ANTT, giữ gìn vệ sinh nhà cửa, đường ngõ xóm, người dân không lấn chiếm lòng đường, hè phố, gây cản trở giao thông...

Với hơn 1.400 bản được phê duyệt và phổ biến tới cộng đồng trong tổng số gần 1.600 thôn, bản, khu phố của toàn tỉnh, các quy ước hiện vẫn tiếp tục khẳng định vị trí trong công cuộc xây dựng, thực hiện nếp sống văn minh, thực hiện dân chủ ở cơ sở, phát huy vai trò tự quản và xây dựng tình đoàn kết trong cộng đồng dân cư. Hầu hết quy ước trên địa bàn tỉnh đã đưa các nội dung về thực hiện dân chủ ở cơ sở, chính sách dân số, kế hoạch hóa gia đình, xây dựng nếp sống văn minh, gia đình văn hóa làm một trong những nội dung chính. Các vùng dân tộc thiểu số thuộc các huyện miền núi Hoành Bồ, Ba Chẽ, Bình Liêu… đã đưa vào hương ước, quy ước những nội dung về bảo vệ, phát triển rừng, định canh, định cư, chống các phong tục lạc hậu, mê tín dị đoan, các khoản đóng góp xây dựng hạ tầng, công trình phúc lợi hay chủ trương vay vốn phát triển sản xuất, giảm nghèo... Trong đó, sự tác động hiệu quả hay không chủ yếu dựa trên sức mạnh của dư luận xã hội, các hình thức giáo dục, phê bình của gia đình, tập thể cộng đồng.

Để các quy ước phát huy tốt hiệu quả thì rất cần sự vào cuộc của các cấp ủy đảng, chính quyền trong việc nghiên cứu, đổi mới, nâng cao chất lượng các quy ước theo hướng ngắn gọn, cụ thể, để người dân dễ nhớ và thực hiện. MTTQ và các đoàn thể nhân dân phát huy vai trò tuyên truyền, vận động; đồng thời có hình thức giám sát việc xây dựng và thực hiện quy ước, nhất là việc nêu gương của cán bộ, đảng viên.

Quang Trung