Quảng Nam tăng cường kiểm tra, thực hiện các giải pháp bảo đảm an toàn hồ chứa nước thủy điện

Động đất thường xuyên xảy ra ở khu vực thủy điện Sông Tranh 2, tỉnh Quảng Nam. Trong ảnh: Công trình đập thủy điện Sông Tranh 2.

Theo Sở Công thương tỉnh Quảng Nam, hiện tại, tỉnh có 46 dự án thủy điện được phê duyệt, với tổng công suất hơn 1.726 MW. Trong đó, có 20 dự án đã đưa vào vận hành, tổng công suất hơn 1.110 MW. Trong số các nhà máy đi vào hoạt động, có tám nhà máy lớn nằm trên hệ thống sông Vu Gia - Thu Bồn. Từ khi các nhà máy này vận hành theo Quy trình vận hành liên hồ chứa trên lưu vực sông Vu Gia - Thu Bồn (Quyết định số 1537/QĐ-TTg, ngày 7-9-2015 của Thủ tướng Chính phủ - gọi tắt là quy trình 1537), bước đầu đã khắc phục tình trạng xả lũ ào ạt, giảm bớt cảnh “lũ chồng lũ”. Tuy nhiên, do phần lớn hồ chứa nước của công trình thủy điện nằm ở thượng nguồn, mỗi khi đến mùa mưa, người dân không chỉ sợ lũ chồng lên lũ, gây thiệt hại cho vùng hạ du mà còn lo về nguy cơ vỡ đập thủy điện, hậu quả khó lường.

Giám đốc Sở Công thương Nguyễn Quảng Thử cho biết, theo quy định, chủ hồ đập phải có trách nhiệm thực hiện lắp đặt hệ thống cảnh báo điều tiết lũ và phát điện phía hạ du trong quá trình vận hành, nhưng đến nay, chưa có quy định cụ thể về số lượng, phương thức, hình thức cảnh báo. Qua kiểm tra, phát hiện phần lớn chủ đập chỉ thuê đơn vị tư vấn lập lần đầu, còn các năm sau thì sử dụng lại hồ sơ cũ, cho nên phương án phòng, chống lũ lụt cho vùng hạ du không đúng với thực tế. Thậm chí, có chủ đập không thuê tư vấn mà tự xây dựng phương án. Thời gian qua, một số chủ đập chưa phối hợp với địa phương trong việc xây dựng, cập nhật thông tin dẫn đến chất lượng phương án chưa bảo đảm an toàn.

Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Huỳnh Tấn Đức cho rằng, lâu nay, đã có các quy định về quy trình vận hành liên hồ, nhưng thực tế vận hành hiện nay đang là đơn hồ, gây nhiều khó khăn trong điều tiết nước vào mùa kiệt. Vấn đề này, ngành nông nghiệp đã tham mưu và UBND tỉnh đã đề xuất sửa đổi cho phù hợp. Tuy nhiên đến nay, Bộ Công thương vẫn chưa điều chỉnh. Mặt khác, các chủ đập chưa có kịch bản ứng phó sự cố vỡ đập thủy điện. Đây là vấn đề đặt ra, đòi hỏi chủ các hồ đập thủy điện và chính quyền địa phương vùng hạ du cần phải tính toán cụ thể để giảm thiệt hại khi sự cố xảy ra. Có nhiều ý kiến cho rằng, việc xây dựng phương án vận hành liên hồ theo quy trình 1537, nay không phù hợp thực tế ở hạ du sông Vu Gia - Thu Bồn.

Theo đồng chí Huỳnh Tấn Đức, Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai (PCTT) tỉnh và UBND tỉnh đã ban hành nhiều văn bản yêu cầu các chủ đập thủy điện phối hợp các ngành, địa phương vùng hạ du điều tra, đánh dấu vết lũ trong năm 2016 và 2017; xây dựng bản đồ ngập lụt; tiếp tục đầu tư xây dựng tháp báo lũ, trạm loa phát thanh phục vụ công tác thông tin, truyền tin vận hành, điều tiết trong mùa mưa lũ để nhân dân biết, chủ động theo dõi và ứng phó. Tiến hành kiểm tra, bảo dưỡng hệ thống loa cảnh báo, thông tin vận hành điều tiết ở vùng hạ du và hệ thống ca-mê-ra giám sát, truyền hình ảnh về các đơn vị liên quan ở T.Ư và địa phương; đồng thời thực hiện chế độ thông tin, tổ chức truyền thông để chính quyền, nhân dân vùng hạ du biết và phối hợp thực hiện. Các chủ đập cần sớm lắp đặt bổ sung các trạm quan trắc khí tượng thủy văn trên lưu vực hồ chứa và vùng hạ du để nâng cao công tác cảnh báo, dự báo lũ về hồ; nghiên cứu xây dựng phần mềm dự báo, cảnh báo mưa, lũ trực tuyến nhằm hỗ trợ công tác theo dõi, vận hành, điều tiết hồ.

Theo Ban Chỉ huy PCTT tỉnh Quảng Nam, đến nay, nhiều chủ đập thủy điện như: Sông Tranh 2, A Vương đã đầu tư, lắp thêm trạm đo mưa trên lưu vực. Các nhà máy thủy điện A Vương, Đak Mi 4, Sông Côn 2, Sông Bung 4, Sông Bung 4A, Sông Bung 5, Sông Bung 6 đã phối hợp Ban Chỉ huy PCTT huyện Đại Lộc tổ chức tuyên truyền phòng tránh, giảm nhẹ thiên tai năm 2018 cho tổ trưởng tổ đoàn kết ở 260 thôn và đại diện lãnh đạo 18 xã, thị trấn trên địa bàn huyện. Các chủ đập thủy điện đã xây dựng 27 trạm loa thông tin, cảnh báo công tác vận hành, điều tiết hồ cho nhân dân vùng hạ du biết, chủ động ứng phó.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lê Trí Thanh cho biết, để bảo đảm an toàn các công trình thủy điện trước mùa mưa lũ năm nay, UBND tỉnh đã giao Sở Công thương phối hợp các sở, ngành liên quan, kiểm tra toàn bộ các công trình thủy điện và yêu cầu các địa phương khẩn trương xây dựng kế hoạch PCTT. Đối với các hồ chứa thủy điện, cần hoàn thiện phương án bảo vệ an toàn đập, phương án điều tiết cắt lũ trong mùa mưa đối với hạ du; đồng thời cần rà soát, duy tu, bảo dưỡng hệ thống loa cảnh báo lũ, nghiên cứu tích hợp việc cảnh báo lũ khi thủy điện xả lũ và lũ tự nhiên lên hệ thống loa để thuận tiện cho người dân vùng hạ du ứng phó mưa, lũ. UBND tỉnh yêu cầu các chủ đập thủy điện phải xây dựng kịch bản tình huống vỡ đập để có phương án ứng phó kịp thời. Trước hết, tỉnh yêu cầu các chủ hồ đập phải thuê đơn vị tư vấn đánh giá lưu vực, lắp đặt các trạm quan trắc thủy văn để cung cấp thông tin chính xác lưu lượng nước của hồ chứa, dự báo được đỉnh lũ, từ đó có quy trình vận hành hợp lý, khoa học nhằm bảo đảm hiệu quả phát điện, an toàn công trình và không gây thiệt hại cho vùng hạ du.

Hiện tại, Công ty cổ phần Thủy điện A Vương đã xây dựng 72 cột mốc báo mức ngập lụt tại các khu vực đông dân cư dọc sông Vu Gia thuộc 12 xã trong huyện Đại Lộc; Công ty Thủy điện Sông Tranh đã lắp 341 mốc cao độ, cột thủy chí tại 66 xã thuộc chín huyện vùng hạ du. Mới đây, Công ty Thủy điện Sông Tranh đã lắp đặt 282 biển chỉ dẫn tại 66 xã thuộc chín huyện để cảnh báo, hướng dẫn cho nhân dân về vị trí, địa điểm cần sơ tán, khi xảy ra các tình huống ngập lụt.

Hiện tại, Công ty cổ phần Thủy điện A Vương đã xây dựng 72 cột mốc báo mức ngập lụt tại các khu vực đông dân cư dọc sông Vu Gia thuộc 12 xã trong huyện Đại Lộc; Công ty Thủy điện Sông Tranh đã lắp 341 mốc cao độ, cột thủy chí tại 66 xã thuộc chín huyện vùng hạ du. Mới đây, Công ty Thủy điện Sông Tranh đã lắp đặt 282 biển chỉ dẫn tại 66 xã thuộc chín huyện để cảnh báo, hướng dẫn cho nhân dân về vị trí, địa điểm cần sơ tán, khi xảy ra các tình huống ngập lụt.

Bài, ảnh: TẤN NGUYÊN