Quan hệ Mỹ - Nga: Nóng tranh chấp tình báo

Paul Whelan, công dân Mỹ bị Nga bắt giữ tại Moscow tuần trước

Đơn phương bắt người

“Ông Viktorovich đã bị FBI giam giữ tại sân bay ngay sau khi đến Florida”, bản tuyên bố cho biết. Thông tin về sự kiện này đến với Đại sứ quán Nga tại Washington không phải từ các cơ quan thực thi pháp luật Mỹ, mà từ những người thân của người bị bắt.

“Chính quyền Mỹ đã vi phạm Công ước Lãnh sự song phương, không thông báo về việc công dân của chúng tôi bị giam giữ trong thời gian ba ngày theo thỏa thuận. Đây không phải là lần đầu tiên điều này xảy ra. Việc Mỹ bỏ bê các nghĩa vụ quốc tế của mình đã trở thành thông lệ”.

Các tài liệu của tòa án Mỹ cho thấy, một bị cáo tên Dmitrii Makarenko, còn được gọi là Dmitryi, đã bị giam giữ vào ngày 29/12/2018 tại Quần đảo Bắc Mariana, vì bị nghi ngờ tìm cách xuất khẩu các vật phẩm quốc phòng mà không có giấy phép và rửa tiền. Một bản cáo trạng chống lại Makarenko về những tội danh đó đã được đưa ra từ ngày 15/6/2017, bởi một bồi thẩm đoàn liên bang ở quận Nam Florida. Lệnh bắt giữ được thực hiện từ bản cáo trạng này. Một tài liệu được đệ trình bởi Tòa án Quần đảo Bắc Mariana vào ngày 31/12 đã yêu cầu di lý Makarenko đến quận Nam Florida.

Bộ Ngoại giao Nga cho biết, đại sứ quán của họ tại Mỹ đang tìm cách tiếp cận lãnh sự với Makarenko, hiện được cho là vẫn bị giam ở Florida. Theo Công ước lãnh sự, quyền tiếp cận lẽ ra phải được cấp trước ngày 2/1/2019. “Chúng tôi yêu cầu Washington làm rõ lý do bắt giữ và tôn trọng đầy đủ các quyền của một công dân Nga” - Bộ Ngoại giao Nga tuyên bố.

Rắc rối gián điệp

Việc giam giữ Makarenko diễn ra vào thời điểm mối quan hệ giữa Moscow và Washington khá căng thẳng, trong bối cảnh hai bên kết tội nhau về các hoạt động gián điệp.

Một công dân Mỹ là Paul Whelan, cựu lính thủy đánh bộ, Giám đốc an ninh của nhà cung cấp linh kiện ô tô BorgWarner có trụ sở tại Michigan, đã bị bắt tại Moscow vào tuần trước vì nghi ngờ thực hiện hoạt động gián điệp. Gia đình người đàn ông này bác bỏ lời buộc tội và khẳng định anh ở Nga chỉ để nghỉ lễ. Thứ trưởng Ngoại giao, ông Sergei Ryabkov, khẳng định với hãng tin RIA Novosti của Nga rằng, không hề có cáo buộc chính thức nào được đưa ra đối với Whelan.

Luật sư của Whelan cho biết, thân chủ của mình đã nộp đơn kháng cáo lên tòa án về việc giam giữ mà không được tại ngoại, điều mà Whelan gọi là không chính đáng và quá mức.

Vụ bắt giữ Whelan diễn ra 15 ngày sau khi điệp viên Nga Maria Butina đã nhận tội tại tòa án liên bang Mỹ về việc đã cố tình xâm nhập vào giới chính trị và gây ảnh hưởng đến quan hệ của Mỹ với Nga. Một số cựu quan chức an ninh quốc gia Mỹ đã phỏng đoán rằng, việc bắt giữ Whelan, dù anh ta có là gián điệp hay không, có thể là sự trả thù của chính phủ Nga đối với vụ truy tố của Butina.

Thứ trưởng Ngoại giao Nga, ông Sergei Ryabkov cho biết: Vẫn còn quá sớm để thảo luận về việc “hoán đổi tù nhân” liên quan đến tù nhân người Mỹ Paul Whelan. “Tình hình xung quanh vụ bắt giữ Paul Whelan là rất nghiêm trọng”, ông cho biết, “Ở thời điểm này, không thể đưa ra bất kỳ câu trả lời nào về khả năng trao đổi tù nhân, nhất là trước khi tòa án kết luận”.

Một số người trong giới an ninh quốc gia đồn đoán rằng, Tổng thống Nga Vladimir Putin hoặc các cơ quan chính phủ của ông có thể đang tìm cách dàn xếp để hoán đổi điệp viên Nga Maria Butina. Chính phủ Nga cũng không chính thức công bố thêm thông tin chi tiết về các cáo buộc chống lại Whelan.

Kiều Trinh (TH)