Quân đội Mỹ đạt đột phá về xét nghiệm Covid-19

Xét nghiệm dựa trên mẫu máu này có thể phát hiện sự xuất hiện của virus chỉ 24 giờ sau khi nhiễm, trước khi người bệnh có triệu chứng hay có khả năng lây lan. Như vậy là sớm hơn xét nghiệm hiện tại tới bốn ngày, và có thể là đột phá lớn.

SARS-CoV-2 trên bề mặt tế bào được nuôi trong phòng lab. Ảnh: Viện Y tế Quốc gia Mỹ/AFP.

“Thay đổi cuộc chơi”

Xét nghiệm này được phát triển nhờ dự án của Cơ quan Dự án Nghiên cứu Quốc phòng Tiên tiến (DARPA) thuộc quân đội Mỹ. Dự án của DARPA ban đầu nhằm tìm cách chẩn đoán sớm các mầm bệnh trong chiến tranh hóa học, nhưng nhanh chóng chuyển hướng nghiên cứu khi dịch Covid-19 bùng phát.

DARPA cũng là cơ quan từng có dự án nghiên cứu mà sau này phát triển thành mạng Internet.

Xét nghiệm mới sẽ được nộp lên Cơ quan Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) để xin chấp thuận khẩn cấp trong vòng một tuần.

DARPA thận trọng cho biết cần phải đợi chấp thuận và cần tìm thêm bằng chứng trong thực tiễn xem có thể phát hiện virus sớm tới mức nào.

Covid-19 được cho là có thời gian ủ bệnh khoảng 5 ngày, khi ấy bắt đầu có khả năng lây lan. Đó mới là lúc xét nghiệm chất dịch mũi hiện tại có thể phát hiện virus, theo Guardian.

Phòng thí nghiệm xét nghiệm virus corona ở California. Ảnh: AP.

Sự chấp thuận của FDA hiện vẫn chưa đảm bảo, nhưng nếu được FDA chấp thuận, xét nghiệm này sẽ “chắc chắn thay đổi cuộc chơi”, tiến sĩ Brad Ringeisen, dẫn đầu văn phòng nghiên cứu sinh học của DARPA, nói với Guardian.

Giáo sư Stuart Sealfon, dẫn đầu nhóm nghiên cứu, tại bệnh viện Mount Sinai ở New York, nói với Guardian xét nghiệm mới này nhắm vào phản ứng trong máu khi cơ thể chống lại virus SARS-CoV-2, và có thể tiến hành sớm hơn các xét nghiệm chất dịch mũi hiện tại, vốn nhắm đến bản thân virus SARS-CoV-2.

“Vì phản ứng miễn dịch diễn ra ngày lập tức sau khi nhiễm”, ông cho biết.

Nghiên cứu về xét nghiệm mới này sau cùng sẽ được công khai. Các nhóm nghiên cứu từ các trường y ở bệnh viện Mount Sinai, Đại học Duke và Đại học Princeton dự kiến sẽ đăng tải lên mạng, cho phép các nhà nghiên cứu trên thế giới thử nghiệm tương tự.

Nếu được chấp thuận, xét nghiệm trên sẽ được áp dụng ở Mỹ nửa sau tháng 5. Nghiên cứu của nhóm cho biết độ chính xác sẽ là trên 95%. Họ cũng đang kỳ vọng sẽ có tác động tích cực khi các chính phủ đang dần nới lỏng phong tỏa, nhưng lo ngại về các đợt bùng phát tiếp theo vẫn chưa lắng xuống.

Một điểm xét nghiệm ở Denver, bang Colorado, Mỹ. Ảnh: Reuters.

Dùng máy PCR có sẵn

Hy vọng phát triển xét nghiệm phát hiện được ca bệnh trước khi có khả năng truyền nhiễm là dựa trên nghiên cứu trước đó về các loại virus khác, như virus cúm hay virus adeno.

Nếu phát hiện sớm và cách ly được các ca bệnh trước giai đoạn truyền nhiễm, đường dây lây lan sẽ được ngăn chặn sớm hơn. Phát hiện sớm cũng sẽ giảm đáng kể thời gian mà người tiếp xúc với ca bệnh phải cách ly, cho phép họ quay trở lại làm việc.

Phát hiện sớm ca bệnh cũng sẽ giúp cải thiện quy trình truy vết tiếp xúc, dù là ở Anh, Mỹ đang phải củng cố cơ chế truy vết hay Hàn Quốc, Australia, New Zealand đã có hệ thống truy vết hiệu quả, theo Guardian.

Xét nghiệm mới sẽ dùng các máy xét nghiệm PCR vốn đang dùng để xét nghiệm chất dịch mũi. “Chỉ cần thay đổi nhỏ”, tiến sĩ Eric Van Gieson, người lập ra chương trình nghiên cứu về chẩn đoán mầm bệnh của DARPA, nói với Guardian. “Máy móc đã có sẵn rồi”.

Cũng vì vậy, mà các giới hạn đối với xét nghiệm mới cũng tương tự xét nghiệm hiện hành, như các hóa chất cần thiết hay quy trình thủ tục hậu cần. Xét nghiệm mới có thể mất 1 giờ để có kết quả, hoặc lâu hơn nếu mẫu được vận chuyển giữa các phòng lab.

Xét nghiệm mới sẽ dùng các máy xét nghiệm PCR vốn đang dùng để xét nghiệm chất dịch mũi. Hình minh họa: Getty Images.

Để lấy mẫu máu của xét nghiệm mới sẽ cần nhiều thiết bị hơn lấy mẫu chất dịch trong mũi, nhưng mẫu máu có thể sẽ tin cậy, ổn định hơn. Có nhiều lo ngại về độ chính xác của xét nghiệm chất dịch, khi mà phải lấy mẫu ở sâu trong mũi.

“(Xét nghiệm hiện tại) có thể cho nhiều âm tính giả”, giáo sư Lawrence Young của Đại học Warwick, nói với Guardian, cho biết các nghiên cứu gần đây cho thấy độ tin cậy giảm đi vì cách lấy mẫu.

“Tôi khá lo ngại khi thấy hình ảnh trên báo đài về các điểm xét nghiệm lưu động, ‘lái xe qua để xét nghiệm’. Nếu có cách nào để xét nghiệm dựa vào máu một cách ổn định thì sẽ rất tốt”.

Xét nghiệm mới nhắm đến “ARN thông tin” (mARN) là một phần của phản ứng miễn dịch khi cơ thể nhiễm virus.

Hầu hết nhà khoa học mà Guardian liên hệ vẫn tỏ ra thận trọng về độ chính xác và độ khả thi, và muốn đợi nhóm nghiên cứu công bố nghiên cứu cũng như chuỗi mARN cần thiết.

Hướng tiếp cận sau đó cũng sẽ tương tự như khi Trung Quốc công bố chuỗi di truyền của bản thân virus SARS-CoV-2 vào tháng 1, để rồi các nhà khoa học trên toàn thế giới nhanh chóng phát triển được xét nghiệm virus.

Lý do khiến nước Mỹ 'vỡ trận' trước Covid-19? Đại dịch Covid-19 phơi bày điểm yếu trong sự chuẩn bị của Mỹ. Xét nghiệm là bước quan trọng để xác định và khoanh vùng nơi lây virus. Mỹ gặp vấn đề ngay từ bước này.

Trọng Thuấn