'Quán biệt động' trong Thảo Cầm Viên
TP Hồ Chí Minh có khá nhiều di tích lịch sử liên quan đến lực lượng Biệt động Sài Gòn. Một trong những di tích ấy là quán Nhan Hương - cơ sở bí mật của Biệt động Sài Gòn - Gia Định, tại Thảo Cầm Viên (quận 1). Trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, cơ sở bí mật này được ngụy trang dưới 'vỏ bọc' quán giải khát để thu thập, truyền báo tin tức phục vụ cách mạng.
Du khách đến tham quan di tích quán Nhan Hương.
Theo tư liệu lịch sử, năm 1963, Bộ tư lệnh Miền đã chọn Thảo Cầm Viên làm nơi xây dựng cơ sở hoạt động bí mật, bởi đây là nơi tham quan, vui chơi giải trí thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước, nên các cán bộ cách mạng có thể ra vào dễ dàng mà không bị nghi ngờ; đồng thời Thảo Cầm Viên nằm gần các cơ quan đầu não của ngụy quyền Sài Gòn nên rất thuận lợi cho việc chỉ đạo các chiến dịch của lực lượng biệt động. Thực hiện chủ trương của Bộ tư lệnh Miền, ông Nguyễn Văn Tửng, một cơ sở của Biệt động Sài Gòn, sinh năm 1913, đã đứng ra mở quán bằng khoản tiền tích cóp cá nhân và đặt tên quán là Nhan Hương, theo tên người vợ của ông. Để bảo đảm an toàn, bí mật, ông Tửng bố trí nhân viên phục vụ quán đều là con cháu, người nhà của ông và họ đều tin tưởng, ủng hộ cách mạng.
Cơ sở bí mật này được ngụy trang là quán Nhan Hương bia shop, giá bình dân.
Sau một thời gian hoạt động, quán Nhan Hương trở thành cơ sở nuôi giấu các đồng chí lãnh đạo quân khu, chỉ huy lực lượng biệt động và cán bộ các nơi đến thành phố công tác; nhận chỉ thị của lãnh đạo cấp trên, đồng thời là nơi lãnh đạo gặp gỡ chiến sĩ để giao nhiệm vụ. Quán cũng là nơi kinh doanh để nuôi sống gia đình ông Tửng và cung cấp một phần tài chính cho cách mạng.
Suốt thời gian dài tồn tại ngay trong lòng địch (1963-1975), quán Nhan Hương bảo đảm tuyệt đối an toàn. Không ít thông tin đã được ông Tửng thu thập, đối chiếu, chỉnh lý rồi báo về cho cơ sở cách mạng, kịp thời có biện pháp đối phó.
Nhiều thực khách là sĩ quan quân đội Mỹ và cả nhân viên an ninh ngụy quyền Sài Gòn.
Khu vực bếp chế biến thực phẩm của quán Nhan Hương.
Quán Nhan Hương được công nhân di tích cấp thành phố, năm 2014.
Trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Tết Mậu Thân 1968, quán Nhan Hương là hậu cứ quan trọng cho các trận đánh vào Dinh Độc Lập, Đài Phát thanh Sài Gòn, Bộ Tổng tham mưu, Đại sứ quán Mỹ.. làm lung lay tận gốc chế độ ngụy quyền Sài Gòn, góp phần vào đại thắng mùa xuân 1975, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.
Năm 2014, quán Nhan Hương đã được công nhận là Di tích lịch sử cấp thành phố. Từ đây, quán đã được trùng tu, bảo tồn, bổ sung tư liệu, hiện vật để phục vụ tham quan, giáo dục lịch sử truyền thống đấu tranh cách mạng của dân tộc.
