'Quả bom' tín dụng đen bắt đầu... phát nổ?
Tín dụng đen quy mô không quá lớn nhưng lại gây hệ lụy lớn đến xã hội.
Theo các chuyên gia tài chính, tín dụng đen thường diễn ra như những hoạt động ngầm, âm thầm, không ồn ào nhưng hệ lụy của nó thì có thể là khuynh gia bại sản, thậm chí có những tình huống xiết nợ bạo lực, gây bất an cho xã hội.
Hoạt động tín dụng đen ở nước ta đã âm ỉ từ rất lâu nhưng gần đây mới đổ bể nhiều và diễn biến phức tạp. Nhiều nhà nghiên cứu cho rằng gần đây các vụ vỡ nợ tín dụng đen mới bung ra một cách khủng khiếp hơn hẳn thời gian trước là do việc các tổ chức tín dụng thắt chặt các điều kiện tín dụng.
Từ năm 2011, nợ xấu tăng, các tổ chức tín dụng thắt chặt các điều kiện cấp tín dụng để giảm thiểu rủi ro, đây là cơ hội để tín dụng đen bùng phát. Tín dụng ngân hàng bị thắt chặt cộng với suy thoái kinh tế, các doanh nghiệp rơi vào cảnh sức cùng lực kiệt, nên các "quả bom” tín dụng đen bắt đầu phát nổ.
Đánh giá về thực trạng và hậu quả của tín dụng đen, TS Cấn Văn Lực - chuyên gia kinh tế trưởng Ngân hàng BIDV cho biết: Năm 1993, ở Việt Nam, tín dụng phi chính thức chiếm khoảng 60%-70% tổng tín dụng nền kinh tế. Đến năm 2006, tín dụng phi chính thức còn 16%-20%, con số này khá phù hợp vì một nghiên cứu theo tôi biết thì 20% là tốt. Trong 20% đấy, tín dụng đen chiếm khoảng 30%-35% tổng tín dụng phi chính thức, còn lại sẽ vay ở bạn bè, người thân, vay tổ chức tài chính vi mô...
Quy mô tín dụng đen của nền kinh tế ở khoảng 6%-8% tổng dư nợ nền kinh tế, chỉ tầm 400.000-500.000 tỉ. Mặc dù quy mô không quá lớn nhưng lưu ý là hệ lụy xã hội rất lớn.
Bên cạnh đó, TS Lực cũng cho rằng nên thống nhất một thuật ngữ khác cho tín dụng đen, là tín dụng phi chính thức, nặng lãi, không theo pháp luật. Nếu gọi là tín dụng đen, vậy còn “sáng” thì là gì?
Cũng theo TS Cấn Văn Lực, ở Việt Nam hiện có ba loại vay tín dụng đen. Một là cho vay tiền gộp, nghĩa là ngắn hạn, yêu cầu trả gốc và lãi hằng ngày. Hai là vay nóng, trả lãi theo ngày, trả nợ gốc vào một thời điểm ấn định, loại này cực kỳ rủi ro vì lãi suất cao. Vay gộp, lãi suất hiện nay khoảng 60%-70%. Còn vay nóng lên hơn 100%. Thứ ba là cho vay mua xổ số hay đề đóm".
Thực tế cho thấy sự biến tướng, lách luật của đối tượng vi phạm trong hoạt động tín dụng đen khá tinh vi. Hoạt động này gần như chỉ diễn ra ngầm giữa các cá nhân với nhau và mặc dù trên đường phố vẫn nhan nhản những tờ rơi, quảng cáo cho vay tài chính, cho thuê tài chính hay vay tiền... nhưng quá trình kiểm tra, xử lý cơ quan chức năng gặp không ít khó khăn.
