Phương Tây chỉ trích Nga dựng 'màn kịch' về vụ vũ khí hóa học

Đoàn nhân chứng Syria ở cuộc họp báo - Ảnh: AP

Mỹ-Anh-Pháp đã phóng 105 tên lửa hành trình vào 3 cơ sở nghi chứa vũ khí hóa học của chính phủ Tổng thống Bashar Al-Assad vào tối 13.4 để trả đũa vụ tấn công hóa học này - điều khiến quan hệ giữa phương Tây với Nga xuống cấp trầm trọng.

Syria và Nga phủ nhận cáo buộc của khối đồng minh, tố cáo quân nổi dậy là thủ phạm vụ tấn công hóa học.

Đại sứ Nga khẳng định quân nổi dậy "dựng chuyện"

Ngày 26.4, sau một cuộc họp kín, đoàn nhân chứng Syria, trong đó có 3 trẻ em, do Nga chọn đưa đến trụ sở OPCW ở thành phố Hague (Hà Lan) đã có cuộc họp báo 60 phút.

17 cư dân Douma, có cả nhân viên bệnh viện duy nhất của thành phố này, đã khẳng định không hề có vụ tấn công hóa học nào. Họ cho biết vài người lâm tình trạng gần như hoảng loạn do tưởng lầm rằng sự khó thở là do khói từ vụ tấn công hóa học gây ra, nhưng thực chất là họ bị ngộp khói và bụi từ trận không kích.

Trước các quan chức Syria và Nga có mặt, nhóm bác sĩ và nhân viên y tế trong đoàn nhân chứng cho biết các nạn nhân đến bệnh viện khai bị tấn công hóa học, nhưng sau khi khám thì thấy họ không bị gì cả.

Một thiếu niên Syria 11 tuổi, được người phiên dịch cho biết tên là Hasan Diab, kể em được đưa đến bệnh viện sau vụ tấn công giả định: “Họ xối nước lên người cháu. Cháu không biết tại sao”.

Cậu bé này được cho là giống đứa trẻ trong một video phát trên truyền hình các nước phương Tây. Sau đó, giới truyền thông nhà nước Nga cũng quay phim cảnh Diab cùng cha nói với nhà báo Nga Evgeny Poddubnyy “vụ tấn công chỉ là dàn dựng”. Đoạn video này đã được Đại sứ Nga tại LHQ chiếu cho Hội đồng Bảo an LHQ xem, cho thấy cha con Diab nói chuyện trước một cơ quan chính quyền Syria, có lính Nga đang rời khỏi tòa nhà.

Đại diện Nga tại OPCW, ông Alexander Shulgin, nói video quay cảnh tấn công chỉ là “một khúc video dàn dựng” và cho biết mục tiêu cuộc họp báo là trình bày chứng cứ rằng những cáo buộc một vụ tấn công ở Douma “hoàn toàn không có cơ sở”.

Nhà ngoại giao Nga nói thêm: “Hôm nay chúng tôi có thể chứng minh Mũ Nồi Trắng đã có một hành động dựng chuyện thô thiển”, ám chỉ nhóm nổi dậy Phòng thủ dân sự Syria đãdựng video cáo buộc vụ tấn công hóa học.

Còn phương Tây không chấp nhận hành động của Nga

Theo Guardian, độ xác thực trong những lời khai của đoàn nhân chứng do Nga chọn sẽ bị thử thách vì họ bị hạn chế khả năng nói ra sự thực, khi vây quanh họ là những quan chức Syria và Nga.

Trước đó, nhóm bác sĩ, nhân viên y tế người Douma đã nói với giới báo chí rằng nạn nhân vụ tấn công ở Douma đều có các triệu trứng của một vụ tấn công hóa học.

Đại diện Anh tại OCPW, ông Peter Wilson nói nên để thanh sát viên OPCW phỏng vấn bất kỳ nhân chứng nào. Ông cho biết Anh và đồng minh Mỹ-Pháp tẩy chay cuộc báo cáo trong phòng kín của phía Nga. Ông nói thêm: “OPCW không phải là sân khấu kịch. Quyết định của Nga là lợi dụng cuộc gặp, chính là một cách khác cho thấy Nga xem thường hoạt động của OPCW, nhất là công việc của đoàn tìm kiếm sự thật điều tra nghi án sử dụng vũ khí hóa học ở Syria”.

Đại diện Pháp Philippe Lalliot nói thẳng với Reuters “đó là một màn kịch giả dối và không gây bất ngờ của chính phủ Syria vốn dùng khí độc thảm sát chính dân của họ trong 7 năm qua”.

Các thanh sát viên OPCW cũng đã đến 2 vị trí để lấy mẫu xét nghiệm về các phòng thí nghiệm pháp y. Việc họ đến Douma làm việc trong sự kiểm soát chung của Syria-Nga đã liên tục bị gián đoạn, dẫn đến nghi ngờ chứng cứ vụ tấn công đã bị xóa.

Dự kiến một tháng nữa OCPW mới có thể đưa ra kết luận điều tra. Đoàn thanh sát OPCW chỉ có quyền tuyên bố có tìm được dấu vết vũ khí hóa học hay không, chứ không được quy trách nhiệm cho ai.

Quan điểm của Nga và cách phản ứng của Nga là một dấu hiệu khác, cho thấy OPCW chật vật trong việc tin cả hai bên.

Nga đã không chịu công nhận một kết luận của OPCW, rằng chất độc thần kinh cấp quân dụng Novichok đã được tìm thấy tại hiện trường vụ đầu độc cha con cựu điệp viên Nga Sergei Skripal ngày 4.3 tại thành phố Salisbury (Anh).

Đặc sứ LHQ cảnh báo tháng 5 sẽ cực kỳ nguy hiểm

Vụ tranh chấp ở OPCW xảy ra, cùng việc Đặc sứ LHQ tại Syria, ông Staffan De Mistura cảnh báo tháng 5 sẽ rất nguy hiểm cho Syria, vì Israel và Iran đều xem nơi đây là “bãi đấu” của hai nước này. Ông cho biết những sáng kiến ngoại giao cấp cao đang được tiến hành, vì Nga-Mỹ dính líu vào một cuộc xung đột tiềm năng ở Syria liên quan vũ khí hóa học.

Ông De Mistura còn nói những diễn biến trong tháng 5 tới sẽ phá hỏng nỗ lực của ông là phục hồi tiến trình hòa bình cho Syria. Ông ám chỉ việc Tổng thống Mỹ Donald Trump có thể hủy Thỏa thuận hạt nhân Iran.

Sau ngày 15.5 tới, Tổng thống Mỹ có thể quyết định nối lại lệnh trừng phạt Iran và “giết chết” Thỏa thuận hạt nhân Iran (Iran đồng ý hủy chương trình hạt nhân, đổi lại được Mỹ hủy lệnh cấm vận) mà Mỹ-Anh-Pháp-Đức-Nga từng ký với Iran năm 2015.

Nếu thỏa thuận bị Mỹ hủy, rất có thể tạo ra một sự bất ổn kinh hoàng khắp Trung Đông. Các tay súng thân Iran đang hoạt động ở Syria, trong khi Israel càng lúc càng sẵn sàng đưa các vị trí quân sự Iran vào tầm ngắm của những cuộc không kích.

Trung Trực (theo Guardian)