Phục hồi chức năng sau tai biến mạch máu não bằng phương pháp vật lý trị liệu

Di chứng nặng nề
Thời điểm giao mùa này lượng bệnh nhân bị tai biến nhập viện khá nhiều. Có mặt tại Bệnh viện Phục hồi chức năng Nghệ An - một trong những bệnh viện tuyến tỉnh thời gian qua có nhiều phương pháp trong điều trị tai biến hiệu quả, tại khoa Vật lý trị liệu phục hồi chức năng, chúng tôi đã được tiếp xúc với nhiều bệnh nhân bị tai biến với độ tuổi khác nhau, mỗi người đang được điều trị theo những phác đồ phù hợp.

Các bác sỹ điều dưỡng vào hồ sơ bệnh án điện tử trên máy tính. Ảnh: Đức Anh

Bệnh nhân Lương Thanh Chuyên (năm nay 72 tuổi) đến từ huyện Quế Phong, là một trong những bệnh nhân bị tai biến nặng, đã từng đi điều trị nhiều nơi nhưng chưa khỏi. Hiện nay bệnh nhân Chuyên đang được điều trị, phục hồi chức năng tại khoa Vật lý trị liệu.

“Ông nhà tôi bị tai biến từ đầu năm 2018. Bệnh đến rất nhanh, chỉ trong tích tắc, lúc ấy ông đang ngủ, đột ngột tỉnh giấc và không thể nhấc được cánh tay lên. Người nhà lập tức đưa ông vào bệnh viện huyện, rồi bệnh viện tỉnh trong tình trạng rất nguy kịch, não hầu như không hoạt động, nửa người bên phải liệt hoàn toàn, tiên lượng chỉ còn sống sót 20%”.

Bà Quang Thị Mai - vợ bệnh nhân Chuyên

Sau 2 ngày cấp cứu tích cực, ông Chuyên đã tỉnh. Hơn 1 tháng nằm viện, người nhà túc trực 24/24h để phục vụ vì dù đã tỉnh nhưng ông Chuyên vẫn nằm bất động một chỗ.

Không thể kể hết những vất vả mà bà Mai - vợ ông và các con đã trải qua suốt hơn nửa năm trời ông Chuyên nằm viện. Bà Mai chia sẻ: “Trước đây ông ấy luôn nhẹ nhàng với vợ con, nhưng từ ngày bị bệnh, ông trái tính trái nết, hay gắt gỏng, quát tháo mỗi khi có ai đó phục vụ không đúng ý khiến làm cho không khí gia đình luôn nặng nề”. Đầu tháng 7/2018, qua tìm hiểu và được sự giới thiệu của người thân, gia đình đã chuyển ông xuống Bệnh viện Phục hồi chức năng Nghệ An để điều trị.

Tập luyện phục hồi theo đúng phác đồ điều trị. Ảnh: Đức Anh

Còn với ông Lê Anh Sáng ở xã Thanh Khê (Thanh Chương), năm nay 70 tuổi, bị tai biến mạch máu não 20 năm nay. Do không được điều trị kịp thời nên ông để lại di chứng khá nặng nề: không đi lại được, hầu như chỉ ngồi xe lăn để di chuyển, tay chân run rẩy, không cầm nắm được, miệng méo xệch. Bà Nguyễn Thị Lan - vợ ông Sáng cho hay, tất cả mọi việc bà đều phải phục vụ ông 20 năm nay. Ông đi đâu là bà đi theo đó. Hơn 1 năm nay, gia đình quyết định chuyển bảo hiểm của ông về Bệnh viện Phục hồi chức năng Nghệ An để điều trị, phục hồi sau tai biến mạch máu não.

“Đa số những bệnh nhân bị tai biến đều nhập viện trong tình trạng liệt tay, chân hoặc liệt nửa người, không đi lại được, sinh hoạt phụ thuộc hoàn toàn vào người nhà. Bệnh nhân thường thay đổi về tâm lý như có suy nghĩ tiêu cực, chán nản, mệt mỏi, hay cáu gắt... ”.

Bác sỹ Cao Xuân Bình - Khoa Vật lý trị liệu PHCN

Phương pháp điều trị

Tai biến mạch máu não là loại bệnh lý thường xảy ra ở người trên 45 tuổi, trong đó 2/3 xảy ra ở tuổi trên 65, nam thường bị nhiều hơn nữ. Tai biến mạch máu não có tỷ lệ tử vong cao, đứng hàng đầu trong các bệnh thần kinh và là nguyên nhân gây tử vong thứ hai sau các bệnh tim mạch. Hiện nay, Bệnh viện Phục hồi chức năng Nghệ An là một trong những bệnh viện trên địa bàn tỉnh có khả năng phục hồi cao nhất cho những bệnh nhân sau tai biến mạch máu não.

Đa số bệnh nhân bị tai biến nặng đều không thể tự phục vụ bản thân mà phải có sự hỗ trợ của bác sỹ điều trị và người nhà. Ảnh: Đức Anh

Hiện Bệnh viện Phục hồi chức năng Nghệ An đã thành lập Trung tâm Phục hồi chức năng tai biến mạch máu não để hướng dẫn phòng ngừa tai biến mạch máu não cho người dân biết phát hiện nguy cơ để có biện pháp phòng ngừa tốt nhất. Bệnh viện đã và đang cố gắng làm tốt cả về tuyên truyền phòng ngừa, điều trị di chứng sau tai biến.

Tuy nhiên, sau tai biến mạch máu não, việc phục hồi chức năng sẽ tùy thuộc vào mức độ tàn tật và khả năng hoạt động chức năng của bệnh nhân. Nếu bệnh nhân bị liệt nửa người và phải nằm liệt giường, mọi sinh hoạt đều phụ thuộc người khác thì việc tập luyện là những bài tập thụ động do người chăm sóc giúp đỡ hoặc điều dưỡng viên vật lý trị liệu.

Một trong những giải pháp phục hồi chức năng cho bệnh nhân sau tai biến đó là bác sỹ điều trị phải thật kiên nhẫn trong phương pháp điều trị và tập luyện cho bệnh nhân từ những động tác nhỏ nhất như co cơ tay. Ảnh: Đức Anh

Cùng với kết hợp ăn uống, tập luyện, bệnh nhân bị tai biến sẽ có phác đồ điều trị riêng theo từng trường hợp cụ thể để đạt được hiệu quả cao nhất. Ảnh: Đức Anh

Hướng dẫn cho bệnh nhân tai biến tập đi trên thanh song song - một trong những giải pháp hỗ trợ bệnh nhân có thể tự vận động các cơ chân. Ảnh: Đức Anh

Thông thường bệnh nhân phục hồi khá tốt trong 3 tháng đầu, phục hồi chậm hơn ở 3 tháng tiếp theo, ngoài 6 tháng thì phục hồi rất chậm. Do đó, phục hồi chức năng sau tai biến đòi hỏi người bệnh phải hết sức kiên trì tập luyện và tuân thủ theo liệu trình hỗ trợ điều trị của cơ sở y tế. Người nhà nên động viên tư tưởng và chăm sóc kỹ cho bệnh nhân trong quá trình hỗ trợ điều trị.

GS. Cao Minh Châu - Trưởng Bộ môn Phục hồi chức năng Đại học Y Hà Nội, nguyên Phó Giám đốc Trung tâm Phục hồi chức năng Bạch Mai

Tập vận động, phục hồi chức năng càng sớm càng tốt là cách duy nhất giúp bệnh nhân giảm các di chứng, biến chứng sau các cơn tai biến. Thời gian qua, Bệnh viện Phục hồi chức năng Nghệ An với đội ngũ y, bác sỹ, kỹ thuật viên có trình độ chuyên môn cao, nghiệp vụ vững vàng trong lĩnh vực vật lý trị liệu phục hồi chức năng đã giúp bệnh nhân sớm hồi phục chức năng vận động, đưa người bệnh tái hòa nhập với cộng đồng, xã hội và đem lại cho họ cuộc sống tốt đẹp hơn.

Sau khi xảy ra các cơn tai biến, người bệnh nên tập phục hồi chức năng càng sớm càng tốt, việc tập luyện phục hồi chức năng sẽ được tiến hành theo từng giai đoạn. Mục tiêu chung là nhằm giúp người bệnh phục hồi chức năng vận động có thể di chuyển được, phục hồi chức năng ngôn ngữ như nghe, nói, hiểu được, sớm hòa nhập với cuộc sống. Di chứng sau tai biến mạch máu não để lại khiến cho bệnh nhân khó có thể vận động, đi lại. Để giảm bớt các di chứng và phòng bệnh tái phát, khi trở về nhà sau giai đoạn cấp cứu, bệnh nhân vẫn phải được chăm sóc và điều trị theo phác đồ riêng.

ThS. Thái Thị Xuân - Giám đốc Bệnh viện Phục hồi chức năng Nghệ An

Nội dung: Thanh Thủy; Ảnh: Đức Anh