'Phù phép' động vật bị săn bắt tự nhiên thành động vật hoang dã

Ngày 13-9, Trung tâm Giáo dục Thiên nhiên (ENV) tổ chức Tọa đàm Giải pháp quản lý hoạt động gây nuôi thương mại động vật hoang dã tại Việt Nam.

Tọa đàm có sự tham gia của đại diện ENV, Cục Bảo tồn thiên nhiên và Đa dạng sinh học, Đại sứ quán Mỹ tại Việt Nam, Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật và một số cơ quan quản lý Nhà nước, chuyên gia, tổ chức bảo tồn.

Số liệu được đưa ra tại tọa đàm cho thấy Việt Nam hiện có khoảng 9.000 cơ sở nuôi thương mại động vật hoang dã (ĐVHD) đã được cấp phép và ước tính còn nhiều cơ sở hoạt động tự phát hoặc đang trong quá trình chờ cấp phép.

Bà Bùi Thị Hà, Phó Giám đốc ENV. Ảnh: VT

Có nhiều bằng chứng cho thấy cơ chế quản lý lỏng lẻo và thiếu sự giám sát hiệu quả đối với hoạt động nuôi thương mại ĐVHD đã tạo điều kiện cho các đối tượng lợi dụng nhằm thu lợi bất chính từ việc nhập lậu và hợp pháp hóa ĐVHD có nguồn gốc bất hợp pháp.

Các cơ sở có thể dễ dàng mua bán “giấy phép vận chuyển” để chứng minh nguồn gốc hợp pháp của ĐVHD. Một số cơ sở đã và đang nuôi nhốt ĐVHD có nguồn gốc bất hợp pháp trong một thời gian dài trước khi đăng ký với cơ quan chức năng, hoặc nuôi các loài không phải là loài được cấp phép.

Chính vì vậy, hoạt động gây nuôi thương mại ĐVHD đã và đang ảnh hưởng nghiêm trọng đến đa dạng sinh học của đất nước.

Ông Thomas Lyons, Giám đốc văn phòng Cơ quan Phòng chống ma túy và thực thi pháp luật quốc tế - Đại sứ quán Mỹ tại Việt Nam cho biết, tội phạm ĐVHD cũng giống như bất cứ tội phạm nào khác, những nỗ lực xử lý các đối tượng vi phạm là rất quan trọng nhằm thực thi những cam kết chung bảo vệ ĐVHD, ngăn chặn tội phạm quốc tế.

Theo ENV, một trong những giải pháp mang tính khả thi cao để nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động gây nuôi thương mại ĐVHD và triệt tiêu được tình trạng gian lận trong công tác quản lý gây nuôi ĐVHD tại Việt Nam là việc ban hành danh mục các loài ĐVHD được phép gây nuôi thương mại và giới hạn hoạt động nuôi thương mại trong những loài thuộc danh mục này.

Một nghiên cứu tiến hành trong giai đoạn 2014 - 2015 của ENV, toàn bộ 26 cơ sở nuôi thương mại ĐVHD được khảo sát đa phần là các trại nuôi có quy mô lớn đều có dấu hiệu “nhập lậu” ĐVHD.

Gần đây hơn, ENV đã ghi nhận một khối lượng rất lớn ĐVHD, khoảng gần 30 tấn, được vận chuyển từ các cơ sở tại miền Nam đến cửa khẩu Móng Cái (Quảng Ninh) chỉ trong thời gian hơn 10 ngày, nhiều khả năng phần lớn các cá thể ĐVHD của lô hàng này đã bị săn bắt từ tự nhiên, rồi được “phù phép” trở thành ĐVHD có nguồn gốc từ các cơ sở nuôi được cấp phép.

Năm 2019, ENV đã nhận được thư tố cáo của một “nhóm cán bộ ngành lâm nghiệp” về các vấn đề tồn tại trong lĩnh vực quản lý hoạt động gây nuôi thương mại ĐVHD. Thư này tố cáo nhiều chủ cơ sở nuôi thương mại ĐVHD ở khu vực phía Nam đã cấu kết chặt chẽ với các cán bộ chủ chốt chịu trách nhiệm quản lý để hợp pháp hóa ĐVHD được nhập lậu vào các cơ sở nuôi “hợp pháp” này.

Tại buổi tọa đàm, bà Bùi Thị Hà - Phó Giám đốc, ENV chia sẻ: Chúng ta phải nhìn thẳng vào thực tế là cơ chế quản lý hoạt động gây nuôi thương mại ĐVHD hiện tại vừa chưa rõ ràng vừa không đủ hiệu quả để ngăn chặn tình trạng nhập lậu, buôn bán ĐVHD bất hợp pháp.

"Việc ban hành Danh mục ĐVHD được phép nuôi thương mại và giới hạn hoạt động nuôi thương mại ĐVHD chỉ trong những loài này là một giải pháp đơn giản, hữu hiệu, góp phần định hướng cho người nuôi và tạo điều kiện cho công tác quản lý, từ đó bảo vệ tốt hơn các quần thể loài ĐVHD trong tự nhiên”- bà Bùi Thị Hà nói.

VIẾT THỊNH