Phong cước khí và phép chữa

Phong cước khí là do cảm nhiễm phải khí phong thấp với các triệu chứng: sợ gió, các khớp xương đau nhức, từ chân đến đầu gối đau mỏi và sưng không đi lại được, có khi ngoài da tê dại, cấu vào không biết đau, mạch phù, hoãn. Phép chữa là tùy theo tiến triển của bệnh.

Đau nhức xương khớp (từ bàn chân đến đầu gối) - Một biểu hiện của phong cước khí.

Khi bệnh mới mắc, người bệnh sợ gió, các khớp xương đau nhức. Phép chữa là bổ chính khu tà. Dùng một trong các bài thuốc:

Bài 1: trúc lịch, tần giao, hoàng cầm, phòng kỷ, quế tâm, cam thảo, cát căn, ma hoàng, tế tân, can khương mỗi vị 4g; phòng phong, thăng ma mỗi vị 6g; phục linh, phụ tử mỗi vị 8g, hạnh nhân 50 hạt. Các vị sắc với 5 bát nước, cạn còn 2 bát, bỏ bã, chia uống làm 2 lần. Nên uống bài này khi bệnh mới phát.

Bài 2: cúc hoa 40g; cam thảo, nhân sâm mỗi vị 20g; thiên hùng, thạch hộc mỗi vị 18g; tục đoạn, trạch tả, tế tân, thạch vi, xương bồ, phục linh, phòng phong, can khương, hoài sơn, hoàng kỳ, viễn chí, tần giao, ngưu tất, đỗ trọng, sinh địa, bạch truật, tỳ giải mỗi vị 12g; ô đầu 6g. Các vị tán bột. Mỗi lần dùng 1 đồng cân, hòa với rượu nóng, uống ngày 3 lần. Nếu chưa khỏi thì mỗi lần uống thêm lên 2 đồng cân. Công dụng: khu phong tán hàn, bổ chính giúp bệnh khỏi mà chính khí không bị tổn thương.

Khi các khớp xương đều đau nhức, từ chân đến đầu gối tê dại và sưng, mạch phù, hoãn: Phép chữa là khu phong tiết tà. Dùng một trong các bài:

Bài 1: ma hoàng 4g, cát căn 8g, hoàng cầm 8g, phòng kỷ 12g, trúc lịch 40g (để riêng), phòng phong 8g, tần giao 8g, phục linh 20g, hạnh nhân 12g, cam thảo 2g. Đổ 6 bát nước vào ấm, sắc trước với ma hoàng cho cạn còn 4 bát, gạt bỏ bọt, cho các vị khác vào, sắc còn 1 bát rưỡi. Trúc lịch giã nát, cho nước vào khuấy đều, lọc lấy nước, cho vào nước thuốc trên, đun sôi kỹ, uống nóng 1 lần.

Sinh khương (gừng tươi) - một vị thuốc chữa cước khí.

Bài 2: khương hoạt 6g, phòng phong 6g, hoàng cầm 6g, cam thảo 2g, bạch linh 12g, mộc qua 8g, hoàng liên 4g, hoàng bá 4g, qua lâu 12g, sài hồ 6g, trạch tả 12g, mộc hương 4g. Các vị sắc với 4 bát nước còn 1 bát, uống 1 lần.

Thời kỳ bệnh nặng có nôn ọe, suyễn và đầy, tức là “cước khí xung tâm”: uống ngay bài Thù du mộc qua khương hoạt thang gồm ngô thù du 4g, binh lang 12g, khương hoạt 12g, mộc qua 6g, sinh khương 5 lát. Các vị sắc với 4 bát nước còn 1 bát, uống 1 lần.

Chứng bệnh này nếu không chữa ngay, dần dà khí độc lên tới thiên phúc, da thịt nơi đó cấu không biết đau, chỉ trong vòng 4-5 ngày sẽ phát sinh chứng nôn ọe, suyễn và đầy; rất khó chữa.

Lương y Thảo Nguyên