Phố cổ Bao Vinh 'kêu cứu'

Phố cổ Bao Vinh thuộc X.Hương Vinh (TX Hương Trà) là một phần của di sản văn hóa Huế. Tuy nhiên, hiện những ngôi nhà cổ tồn tại trên trăm năm tuổi ở đây đang dần mai một, xuống cấp theo thời gian. Trong khi đó, nhiều ngôi nhà mới khang trang mọc lên khiến phố cổ này đứng trước nguy cơ xóa sổ.

Một trong những ngôi nhà cổ ở phố cổ Bao Vinh xuống cấp nghiêm trọng.

Phố cổ trước nguy cơ xóa sổ

Cách trung tâm TP Huế chừng 3 km, phố cổ Bao Vinh ở X. Hương Vinh (TX Hương Trà, TT-Huế) tồn tại từ khoảng thế kỷ XIX đến nay. Phố cổ này từng là thương cảng sầm uất, nổi tiếng với những công trình cổ có giá trị về lịch sử, văn hóa ở kinh đô Huế. Đây từng một thời được sánh ngang với phố cổ Hội An bởi sau khi phố cảng Thanh Hà nằm gần đó dần lụi tàn, Bao Vinh nổi lên là nơi tập trung giao thương sôi động về đường thủy. Tàu lớn thuyền nhỏ từ khắp trong cả nước tấp nập cập bến Bao Vinh buôn bán, trao đổi hàng hóa sản vật. Bao Vinh từng đón nhiều tàu buôn lớn đến từ Tây Ban Nha, Pháp, Nhật Bản, Trung Quốc... Tuy nhiên, do những biến cố lịch sử nên phố cổ Bao Vinh cũng dần mất đi tầm quan trọng và đi vào quên lãng. Nay phố chỉ còn lại một vài vết tích, hiện những ngôi nhà cổ tồn tại trên trăm năm tuổi cứ mất dần theo thời gian, một vài nhà còn sót lại nhưng xuống cấp nặng...

Trên phố cổ, lác đác vài nhà cổ còn lại nằm nép mình dưới bóng những ngôi nhà cao tầng khang trang. Một số nhà xuống cấp với những mảng rêu xanh bám dày đặc trên mái ngói âm dương, nhiều bức tường loang lổ gạch vỡ và có thể bị sập đổ bất cứ lúc nào, nhất là mùa mưa bão. Ngoài ra, không ít nhà bị "biến dạng" không còn giữ được nguyên vẹn do người dân tùy tiện sửa chữa lại để thích hợp với cuộc sống hiện đại. Ông Lê Quang Chất- chủ nhân của ngôi nhà cổ trên 100 năm tuổi cho biết: "Trước đây, đã có người đến đặt vấn đề đổi toàn bộ khung gỗ ngôi nhà cổ này bằng gỗ mới, họ sẽ trả thêm 12 cây vàng nhưng tôi đã từ chối. Do tồn tại quá lâu, ngôi nhà đã bị thấm dột, mối mọt làm xuống cấp dần". Cạnh đó, nhà của ông Phan Gia Đắc cũng chẳng khá hơn, mái nhà bị mục nát, tầng lầu bị hư hỏng nhiều nên ông Đắc không dám ở mà chỉ làm nơi thờ tự.

Nhiều lần kiến nghị nhưng không được giải quyết

Tại phiên chất vấn của kỳ họp HĐND tỉnh TT-Huế khóa VII mới đây, nhiều đại biểu quan tâm đến vấn đề quy hoạch, phát huy đô thị cổ Bao Vinh gặp nhiều khó khăn. Trong khi đó, nhiều ngôi nhà có giá trị văn hóa lịch sử tại phố cổ đã bị đập để xây lại nhưng không có chế tài nào xử phạt. Ông Hoàng Hải Minh, Giám đốc Sở Xây dựng tỉnh TT-Huế cho rằng, phê duyệt quy hoạch phát huy đô thị cổ Bao Vinh có từ năm 2003, song sau 5 năm phải rà soát và điều chỉnh lại theo quy định. Theo đó, Sở đã xây dựng kế hoạch rà soát, điều chỉnh các quy hoạch, phân khu phố cổ này được rà soát trong 2 năm 2018- 2019. Về đề xuất giải pháp, hiện TX Hương Trà đang triển khai và dự kiến hoàn thành năm 2019.

Một đại biểu HĐND TT-Huế trăn trở, khi phố cổ Bao Vinh hiện chỉ còn khoảng 10 ngôi nhà truyền thống (6 ngôi nhà kiến trúc gỗ, 4 nhà kiến trúc Pháp) còn sử dụng tốt. Các ngôi nhà khác đã được đập đi để xây lại nhưng không có chế tài nào xử phạt. Các đại biểu cho rằng, hầu như UBND tỉnh không quan tâm đến phố cổ Bao Vinh. Đề nghị HĐND tỉnh xem xét có nhất thiết có đề án phố cổ Bao Vinh hay không?". Theo ông Phan Tiến Dũng, Giám đốc Sở VH-TT tỉnh TT-Huế, việc quy hoạch phố cổ đi đôi với thương cảng Thanh Hà (cũ) và hệ thống kinh thành Huế. "Trước mắt cần có chính sách ưu đãi đầu tư và kinh doanh cho các chủ căn nhà cổ. Bên cạnh đó cần phục hồi phát triển một số ngành nghề truyền thống mới thu hút được khách du lịch. Sở VH-TT đã làm việc với TX Hương Trà, tuy nhiên địa phương cho biết rất khó khăn về nguồn ngân sách hỗ trợ. Tôi nghĩ cần có chính sách ưu đãi như đã thực hiện với nhà vườn Phước Tích"- ông Phan Tiến Dũng nói. Trong khi đó, Chủ tịch UBND TX Hương Trà Nguyễn Xuân Ty cho rằng, việc tổ chức thực hiện khó khăn vì không gian phố cổ chật chội và chính sách không có sự tác động hỗ trợ nên phố cổ khó giữ được. Nhiều lần tiếp xúc cử tri, người dân nêu ý kiến về vấn đề này. "Do bức xúc nhiều nhà đã sửa chữa, dẫn đến phố cổ không còn nguyên vẹn. Chúng tôi nhiều lần kiến nghị xem xét lại quy hoạch lại phố cổ để tôn tạo, bảo tồn, nhưng vấn đề không được giải quyết. Theo tôi, chúng ta cần tiếp tục quy hoạch phân khu phố cổ kết nối với P.Hương Sơ (TP. Huế), định hướng X.Hương Vinh trở thành phường của TX Hương Trà. Bảo tồn là cần thiết nhưng cần khoanh vùng và có chính sách hỗ trợ cho người dân"-ông Ty nêu quan điểm. Theo ông Phan Thanh Hải- Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế cho rằng, phố cổ Bao Vinh có ý nghĩa trong lịch sử hình thành kinh đô Huế. Việc quy hoạch và bảo tồn phố cổ cần thận trọng vì dễ rơi vào 2 thái cực nên cần nghiên cứu kỹ, tạo chính sách và sinh kế cho người dân thì họ mới có ý thức giữ gìn và bảo tồn di sản.

H.LAN