Philippines quyết định 'bỏ' Mỹ?

Quyết định bất ngờ này của ông Duterte lại làm dấy lên mối quan ngại mới trong quan hệ với Mỹ. Bởi lâu nay chính quyền của Tổng thống Barack Obama vẫn coi Manila là một đồng minh quan trọng trong chính sách tái cân bằng tại châu Á.

Sau tuyên bố đầy bất ngờ của Tổng thống Duterte chỉ một ngày, hôm 21-10, Bộ trưởng Thương mại Philippines Ramon Lopez đã lên tiếng khẳng định nước này sẽ duy trì các quan hệ thương mại và kinh tế với Mỹ.

Làm rõ tuyên bố của ông Duterte, ông Lopez nhấn mạnh “tuyên bố trên không bao gồm những gì đang diễn ra trong lĩnh vực thương mại và đầu tư” và “trong lĩnh vực kinh tế, chúng tôi sẽ không ngừng các hoạt động thương mại, đầu tư với phương Tây, đặc biệt là Mỹ”.

Theo ông Lopez, Tổng thống định nhấn mạnh tới mong muốn tăng cường quan hệ với Trung Quốc và Hiệp hội Các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), thay vì quá phụ thuộc vào một phía. Cùng ngày, một quan chức trong Chính phủ Philippines đã hối thúc công chúng chờ chỉ đạo trước khi làm rõ tuyên bố của Tổng thống Duterte tại thủ đô Bắc Kinh của Trung Quốc rằng Manila sẽ chia tách khỏi Mỹ.

Những phát biểu của Tổng thống Duterte trong chuyến thăm Trung Quốc khiến Mỹ nghi ngờ về mối quan hệ truyền thống giữa hai nước.

Trợ lý thư ký văn phòng thông tin Tổng thống Philippines Maria Banaag nói: “Chúng ta không nên vội vã giải thích phát biểu của Tổng thống Duterte do chúng ta phải chờ chỉ đạo từ Tổng thống, Bộ Ngoại giao khi phái đoàn Philippines về nước”.

Trước đó, phát biểu tại Bắc Kinh hôm 20-10 nhân chuyến thăm chính thức Trung Quốc, Tổng thống Philippines lưu ý rằng, đã đến lúc Manila phải nói lời tạm biệt với Washington: “Việc Mỹ hiện diện trong nước tôi được sử dụng vì lợi ích riêng của họ, vì vậy, đã đến lúc nói lời tạm biệt”.

Những tuyên bố trên của Tổng thống Duterte, đặc biệt là tuyên bố hôm 20-10, đã đẩy chính quyền của Tổng thống Barack Obama vào thế khó xử, đồng thời làm dấy lên nghi ngờ về vai trò của Mỹ trong khu vực và chính sách tái cân bằng châu Á của họ.

Theo các chuyên gia phân tích, tuyên bố mạnh mẽ này của ông Duterte là một đòn nặng nề giáng vào chính sách đối ngoại của Mỹ, không chỉ ảnh hưởng đến quan hệ Mỹ - Philippines mà còn tác động tiêu cực đến hình ảnh của Washington trên khắp châu Á – Thái Bình Dương, khu vực được coi là trọng tâm trong chiến lược xoay trục của Tổng thống Obama. Bình luận viên Nicole Gaouette và Elise Labott của hãng CNN cho rằng, tuyên bố bất ngờ này của ông Duterte là nhằm xác định lại đồng minh thân cận nhất của đất nước, theo hướng rời xa Mỹ và ngả về phía Trung Quốc.

Đồng quan điểm, bình luận viên Yeganeh Torbati của Reuters cho rằng, Mỹ giờ đây có trong tay rất ít lựa chọn để có thể đối phó với giọng điệu ngày càng quyết liệt và thể hiện rõ sự thù địch của ông Duterte đối với Washington, cũng như thiện cảm ngày một lớn mà ông dành cho Bắc Kinh.

Không chỉ khiến giới chức Mỹ lúng túng, tuyên bố “chia tay” người bạn Washington của Tổng thống Philippines còn làm cộng đồng quốc tế, đặc biệt là các đối tác khác của Mỹ trong khu vực không khỏi băn khoăn mối quan hệ đồng minh truyền thống khăng khít bấy lâu nay giữa hai nước này sẽ đi về đâu.

Ramon Casiple, Giám đốc điều hành Viện Cải cách Bầu cử và Chính trị đặt tại thành phố Quezon, Philippines nhận định: “Cắt đứt quan hệ với Mỹ không có nghĩa là chấm dứt tất cả các mối quan hệ. Đơn giản chỉ là những mối quan hệ đặc biệt, không công bằng kết thúc”.

Trong khi đó, theo nhà nghiên cứu Joseph Franco tại Đại học Công nghệ Nanyang (Singapore), “tất cả chuyện này chỉ là để làm màu. Sau cuộc bầu cử Mỹ, anh có thể sẽ thấy chính quyền Duterte quay trở lại với Washington. Duterte và tâm phúc của ông ta còn xa mới trở thành những kỳ thủ cao cờ như họ vẫn tưởng. Họ chỉ đang gây xáo trộn”.

Về phía Mỹ, Bộ Ngoại giao nước này cho biết Washington sẽ yêu cầu Tổng thống Philippines giải thích về tuyên bố “chia tách” khỏi Washington, đồng thời gọi phát biểu của ông Duterte là “khó hiểu” và mâu thuẫn với mối quan hệ gần gũi giữa hai nước.

Theo người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ John Kirby, Washington “vẫn chưa rõ về ý nghĩa thực sự của câu nói đó cũng như ngụ ý đi kèm”. Cũng theo vị quan chức này, Mỹ vẫn chưa chấm dứt các cam kết của nước này trong các hiệp ước quốc phòng chung với Philippines, đồng thời hy vọng quan hệ đồng minh song phương vẫn tiếp tục được duy trì và phát triển trong thời gian tới.

Trong khi đó, Nhà Trắng đã xác nhận Chính phủ Philippines vẫn chưa chính thức đưa ra đề nghị chấm dứt các mối quan hệ an ninh hoặc kinh tế giữa hai nước.

Người phát ngôn của chính phủ Mỹ Ned Price một lần nữa tái khẳng định liên kết truyền thống giữa hai nước, nhấn mạnh liên minh Mỹ - Philippines được xây dựng trên lịch sử 70 năm và cộng đồng người Mỹ gốc Philippines, cũng như các lợi ích an ninh chung.

Cũng theo người phát ngôn này, Mỹ cam kết vẫn là một trong những đối tác kinh tế mạnh nhất của Philippines.

Khổng Hà