Phép thử cho ảnh khỏa thân

50 bức ảnh nghệ thuật khỏa thân (nude) trắng đen của nhiếp ảnh gia (NAG) Hạo Nhiên chụp dưới nhiều góc độ khác nhau lần đầu tiên được cấp phép triển lãm với tên gọi "Tạo tác" (diễn ra từ ngày 15 đến hết 18-9 tại Hội Mỹ thuật TP HCM - 218A Pasteur, quận 3). Người trong giới hân hoan xem đây là sự kiện mang tính lịch sử của nhiếp ảnh.

"Phát pháo hất toang hàng rào vô hình"

NAG Thái Phiên, người chuyên sáng tác ảnh nude, từng 3 lần xin phép triển lãm ảnh của mình tại Hà Nội và Huế nhưng cả 3 đều bị từ chối. Tại buổi khai mạc triển lãm hôm 15-9, anh vui mừng: "Đây là phát pháo hất toang hàng rào vô hình ngăn cản ảnh nghệ thuật khỏa thân với khán giả. Nhờ đó, lần đầu tiên trong lịch sử nhiếp ảnh Việt Nam, công chúng được trực tiếp xem một triển lãm ảnh khỏa thân".

Chủ tịch Hội Nhiếp ảnh TP HCM Nguyễn Thanh Tâm (trái) và Phó Chủ tịch Hội Mỹ thuật TP Siêu Quý tháo khăn che ảnh khai mạc triển lãm Ảnh: NGỌC LÊ

NAG Hạo Nhiên cho biết anh không gặp khó khăn gì khi làm thủ tục xin phép triển lãm. "Tôi xin phép triển lãm 50 bức, Sở Văn hóa - Thể thao (VH-TT) TP HCM đồng ý ngay. Sát ngày triển lãm, cơ quan này đã đến kiểm tra xem có treo đúng 50 bức ảnh như đã duyệt không thôi" - NAG Hạo Nhiên nhớ lại.

Hai trong 50 tác phẩm ảnh tại triển lãm "Tạo tác" Ảnh: HẠO NHIÊN

Phó Giám đốc Sở VH-TTTP HCM Võ Trọng Nam cho biết những bức ảnh của NAG Hạo Nhiên đã được sở kiểm tra kỹ và nhận thấy không vi phạm thuần phong mỹ tục nên quyết định cấp phép. Việc cấp phép căn cứ theo quy định của pháp luật và được Cục Nghệ thuật Biểu diễn ủng hộ.

Họa sĩ Uyên Huy cho rằng ảnh khỏa thân nghệ thuật được phép triển lãm là một sự khai thông rất lớn giữa chủ thể quản lý và chủ thể sáng tạo. Trước đây, dư luận còn ái ngại nên hay không nên cho triển lãm ảnh khỏa thân. "Đạo đức lớn nhất của nghệ sĩ là tạo ra những tác phẩm đẹp, trong sáng để phục vụ con người. Nghệ sĩ đã bỏ tâm huyết ra, họ dành cả tài, lực, dấn thân, hết lòng vì nghệ thuật, sao chúng ta lại nghi ngại?" - họa sĩ Uyên Huy bày tỏ.

Chờ phản hồi của công chúng

Trước nay, các NAG muốn triển lãm ảnh khỏa thân hoàn toàn không được phép. Hầu hết lý do đưa ra là không phù hợp thuần phong mỹ tục. Vì hạn chế trình độ chuyên môn lẫn sợ phải gánh trách nhiệm trước phản ứng của dư luận nên cơ quan quản lý chọn giải pháp an toàn. Triển lãm ảnh khỏa thân lần đầu tiên ở TP HCM lần này cho thấy có sự cởi mở hơn của cơ quan quản lý.

Ông Vũ Quốc Khánh, Chủ tịch Hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam (VAPA), hoàn toàn ủng hộ động thái này của cơ quan quản lý. Theo ông, Nghị định 72/2016 về hoạt động nhiếp ảnh cũng đã cho phép triển lãm ảnh khỏa thân. Tuy nhiên, giữa nghệ thuật và nhục dục có một biên giới mong manh, nếu làm không cẩn thận sẽ khiến người xem hiểu nhầm. Với thể loại này, ở nước ta cần sự đồng thuận của nhiều đối tượng như: NAG, người mẫu, cơ quan quản lý và quan trọng nhất là công chúng.

Nhiều ý kiến của giới chuyên môn nhìn nhận bộ ảnh "Tạo tác" của NAG Hạo Nhiên là cuộc biểu diễn của đường nét và ánh sáng. Tác giả chọn những góc chụp diễn tả đường cong của người phụ nữ một cách tế nhị, sử dụng ánh sáng tốt và không để lộ mặt mẫu, tránh suy diễn ở người xem. Có lẽ vì "kín" như thế nên triển lãm ảnh được cấp phép dễ dàng?

Ông Lê Xuân Thăng, Phó Chủ tịch Hội Nhiếp ảnh TP HCM (HOPA), cho biết cá nhân ông nhận thấy ảnh khỏa thân khi triển lãm cần có ngôn ngữ chừng mực. Triển lãm ảnh có được cấp phép hay không còn tùy thuộc vào chất lượng hình ảnh và uy tín của tác giả.

"Tôi nghĩ, những nhà quản lý luôn sẵn lòng cấp phép nhưng còn tùy thuộc vào chất lượng ảnh và họ có nhận được sự đồng thuận của công chúng hay không. Người thẩm định luôn dựa vào 2 yếu tố đó. Không phải ai chụp ảnh khỏa thân cũng cần phải triển lãm. Tác phẩm chất lượng mức độ nào, sự ra mắt của nó có giúp ích gì cho người xem... cần được cân nhắc. Ít ra, triển lãm này cho người xem thấy được cách chơi về ánh sáng, bố cục, hình khối. Ở góc độ ngôn ngữ nhiếp ảnh, tôi thấy triển lãm đạt yêu cầu" - ông Thăng nhận xét.

Để phân biệt được ảnh nghệ thuật và ảnh dung tục khác nhau ra sao trong thời đại bùng nổ thông tin trên internet, cần thiết phải có những triển lãm ảnh khỏa thân được giới chuyên môn công nhận. "Tuy nhiên, sắp tới có cấp phép cho triển lãm ảnh kiểu này nữa hay không, chúng tôi còn chờ xem phản hồi của công chúng như thế nào với ảnh nghệ thuật khỏa thân" - ông Võ Trọng Nam cho biết.

Công chúng háo hức

Trước nay, triển lãm ảnh của NAG thường chỉ thu hút đồng nghiệp tới xem để ủng hộ nhau. Rất ít triển lãm nào của NAG trong nước lại thu hút người xem đông đủ mọi thành phần như "Tạo tác". Hạo Nhiên lại không phải là thành viên của tổ chức nhiếp ảnh nào. Anh là NAG tự do nhưng đã tạo nên "làn sóng" hâm mộ từ công chúng, khẳng định tên tuổi mình sau nhiều năm âm thầm với dự án này.

Khách đến xem "Tạo tác" đều rất hào hứng. Bởi lẽ, lâu rồi họ chưa được xem ảnh khỏa thân triển lãm. "Đây là sự tiến bộ của cơ quan quản lý. Chúng ta nên đi theo hướng này để có được những triển lãm ảnh khỏa thân đẹp" - anh Lương Thu Trung, con trai cố NSND Lương Đống, đề xuất.

Ngọc Lê