Phế liệu nhập lậu về cảng biển: Có sự tiếp tay

Phế liệu thành phẩm từ làng nghề Minh Khai (Văn Lâm, Hưng Yên) tỏa đi các nơi tiêu thụ. Ảnh: Tuấn Nguyễn.

Cần điều tra, làm rõ

Liên quan đến vụ việc nhập lậu phế liệu của của Cty TNHH dịch vụ thương mại xuất nhập khẩu Đức Đạt (Cty Đức Đạt, ở Yên Khánh, Ninh Bình, đã bị khởi tố điều tra), nhiều ý kiến cho rằng có dấu hiệu tiếp tay, buông lỏng quản lý của lực lượng chức năng, trong đó có cán bộ hải quan và môi trường. Trong suốt hơn 1 năm (từ 7/1/2017 đến 31/3/2018), công ty này đã đăng ký 1.526 tờ khai nhập khẩu (NK) phế liệu nhựa tại 3 Cục Hải quan Hải Phòng, TP. Hồ Chí Minh và Bà Rịa- Vũng Tàu; đã làm thủ tục thông quan xong 1.355 tờ khai.

Chiều 30/7, trả lời câu hỏi của Tiền Phong về trách nhiệm của lực lượng hải quan địa phương trong vụ việc này, ông Nguyễn Khánh Quang, Cục phó Cục Điều tra chống buôn lậu (Cục ĐTCBL, thuộc Tổng cục Hải quan) cho biết: “Chúng tôi là cơ quan được Tổng cục Hải quan (TCHQ) trực tiếp giao điều tra và khởi tố vụ án. Từ tháng 12/2017, Cục Hải quan Hải Phòng đã phát hiện dấu hiệu nghi vấn trong NK phế liệu của doanh nghiệp (DN) này ở cảng Hải Phòng và bắt đầu điều tra. Tiếp đó, Cục Hải quan TPHCM và Cục Hải quan Bà Rịa - Vũng Tàu cũng phát hiện nghi vấn và điều tra công ty này từ tháng 1/2018”.

Theo ông Quang, sau khi Cục Quản lý rủi ro (Cục QLRR, thuộc TCHQ) rà soát, báo cáo đề xuất về các dấu hiệu vi phạm của Cty Đức Đạt, Cục ĐTCBL đã cùng 3 cục hải quan địa phương nghiên cứu sâu hơn, đồng thời rút hồ sơ về nghiên cứu kỹ. Tổ công tác của Cục ĐTCBL đã đi xác minh mở rộng cả Sở Tài nguyên và Môi trường Ninh Bình (Sở TNMT NB) - nơi DN xin được tờ giấy chứng nhận đủ điều kiện NK (giấy phép NK). Đồng thời, cục cũng xác minh cả bên phía Ngân hàng Techcombank Gia Định - nơi Cty Đức Đạt cung cấp tờ giấy xác nhận phong tỏa tài khoản trong các bộ hồ sơ NK nhựa phế liệu. Tuy nhiên, hai đơn vị trên đã kiểm tra và khẳng định đấy là giấy tờ giả.

Theo Cục phó Cục ĐTCBL, công việc xác minh mất khoảng 3 tháng, tính từ cuối tháng 5/2018. Sau khi thu thập đầy đủ chứng cứ, Cục ĐTCBL đã chuyển hồ sơ lên Viện KSND tối cao phê duyệt. Cục này ban hành 2 quyết định khởi tố vụ án hình sự về tội vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới đối với Cty Đức Đạt tại khu vực cảng TP.HCM và Bà Rịa-Vũng Tàu, chuyển hồ sơ vụ việc cho công an tiếp tục điều tra làm rõ.

“Do hồ sơ vụ việc phức tạp, xác minh mất nhiều thời gian, thời hạn điều tra lại ngắn nên chúng tôi mới làm được những dấu hiệu sai phạm bước đầu của DN. Lãnh đạo TCHQ cũng đã có văn bản nhắc nhở 3 đơn vị hải quan địa phương trên và yêu cầu tất cả các đơn vị khác phải rà soát, nếu phát hiện những sai phạm phải xử lý nghiêm”, Cục phó Nguyễn Khánh Quang khẳng định.

Theo vị này, cơ quan điều tra công an sẽ điều tra làm rõ vụ việc, làm rõ những kẽ hở, cũng như xử lý trách nhiệm của các bên liên quan (nếu có).

Mở rộng điều tra

Liên quan đến công tác quản lý phế liệu NK, Tổng cục phó TCHQ Mai Xuân Thành cho biết có rất nhiều khó khăn như phải lấy mẫu 4 điểm trong container để kiểm tra hàng hóa. Khi việc lấy mẫu đạt yêu cầu, hải quan mới mở container. Tuy nhiên, mở container ra rồi lại phát sinh nhiều vấn đề như: Giám sát, quản lý hàng ra sao? DN tốn kém thêm kinh phí bốc xếp hàng hóa...

Một lý do khác, theo vị Tổng cục phó, hầu hết các DN nhập khẩu phế liệu chỉ cung cấp bản sao giấy phép NK do Bộ TNMT hoặc các Sở TNMT cấp. Do đó, nếu DN cố tình gian lận, làm giả giấy tờ sẽ gây nhiều khó khăn cho hải quan trong quá trình kiểm tra, xác minh hồ sơ.

Để khắc phục vấn đề này, Tổng cục phó TCHQ cho biết, ngành đã đề nghị Bộ TNMT cung cấp lên Cổng thông tin một cửa quốc gia danh sách các DN được cấp phép NK phế liệu, các giấy tờ liên quan đến lô hàng. Trên cơ sở đó, hải quan mới có cơ sở để đối chiếu, tiết kiệm thời gian và giảm thiểu rủi ro.

Mới đây, TCHQ cũng đã đăng tải danh sách 228 DN được Bộ TNMT cấp giấy xác nhận đủ điều kiện về bảo vệ môi trường trong NK phế liệu làm nguyên liệu sản xuất từ năm 2016 đến tháng 4/2018. Tuy nhiên, theo ông Thành, trường hợp DN do các Sở TNMT cấp xác nhận thì đến nay TCHQ vẫn chưa được cập nhật.

Tuấn Nguyễn