Phẫu thuật khoan sọ đã xuất hiện từ 5.000 năm trước

Theo Paul McCartney tiết lộ trong một cuộc phỏng vấn, John Lennon từng hỏi vợ chồng ông rằng có muốn phẫu thuật khoan sọ trepanning không. Ở đây, John Lennon đề cập đến một phương pháp phẫu thuật sử dụng máy khoan cầm tay để đục lỗ trên hộp sọ. “Trepan” bắt nguồn từ “trypanon” trong tiếng Hy Lạp, nghĩa là “máy khoan”.

Một hộp sọ phát hiện trong lăng mộ ở Israel. Ảnh: Science Museum, London/Wellcome Images

Theo bác sĩ giải phẫu thần kinh Raphael Davis, phẫu thuật khoan sọ (Trepanation) - còn được gọi là trephination - “đã xuất hiện từ 5.000 năm trước và được biết đến như một trong những thủ thuật y học lâu đời nhất trong lịch sử loài người”.

Theo Tập san Surgical Neurology International, khoảng 1.500 hộp sọ đã trải qua phẫu thuật trepanning được tìm thấy trên khắp thế giới, từ châu Âu đến vùng Scandivania và Bắc Mỹ; từ Nga, Trung Quốc đến Nam Mỹ (đặc biệt là ở Peru).

Tại phía nam trung tâm vùng cao nguyên Andes, phẫu thuật trepanning xuất hiện từ năm 200 đến 600. Phương pháp chữa trị này được sử dụng rộng rãi cho đến đầu thế kỷ XVI; ở Trung Quốc, nó đã được áp dụng trong hàng ngàn năm liền.

Tại sao người xưa lại khoan sọ?

Thời cổ đại, con người tin rằng phẫu thuật khoan sọ là một cách chữa trị nhiều bệnh như các chấn thương ở đầu, cũng như có thể điều trị những cơn đau. Một số nhà khoa học còn nghĩ rằng phẫu thuật sọ được sử dụng để tách linh hồn khỏi cơ thể trong các lễ nghi thời xưa.

Con người đã sống sót và hồi phục sau phẫu thuật rất nhiều lần. Mặc dù hậu quả để lại là những vết sẹo trên xương nhưng các lỗ đục và hộp sọ thì đã lành lại, theo nghiên cứu công bố trên tập san American Journal of Physical Anthropolgy.

Một người phụ nữ trung cổ qua đời trong lúc mang thai là ví dụ điển hình về một cuộc phẫu thuật thất bại. Hộp sọ của cô ấy có dấu vết rõ rệt của một lỗ tròn đường kính 4.6 milimet (0.2 inches). “Chúng tôi đưa ra giả thiết rằng người phụ nữ mang thai đã bị tiền sản giật hoặc sản giật (2 điều kiện mang thai liên quan đến huyết áp cao) và cô ấy đã được phẫu thuật trepanning trực diện để giảm áp lực nội sọ. Dù vậy, cô ấy đã không vượt qua được ca phẫu thuật và qua đời với thai nhi trong bụng.” - theo ghi chép của các nhà nghiên cứu trong tập World Neurosurgery vào tháng 5/2018.

Vì sao hôm nay khoan sọ vẫn còn được áp dụng?

Ngày nay, phẫu thuật trepanning vẫn được sử dụng, dù thường được gọi là craniotomy (thủ thuật mở/cắt sọ). Ở phương pháp này, bác sĩ giải phẫu sẽ tháo một mảnh sọ để tiếp cận não bộ với mục đích điều trị tổn thương não hoặc u não. Mảnh sọ đó sẽ được thay thế càng nhanh càng tốt.

Thỉnh thoảng, vẫn có người tiến hành trepanning trên bản thân vì nhiều lý do khác nhau, như để “khai sáng đầu óc” hay điều trị sức khỏe tâm lý của họ. Ví dụ, những năm 1970, Peter Halvorson đã tự khoan một lỗ vào đầu mình để thử chữa chứng trầm cảm của bản thân.

Công Nhất Theo Live Science