Phát triển công nghiệp hỗ trợ: Cần tháo gỡ nhiều 'điểm nghẽn' cho doanh nghiệp

Thống kê của Văn phòng Xúc tiến thương mại Nhật Bản tại Việt Nam (JETRO), năm 2018, số dự án đầu tư của Nhật Bản vào Việt Nam đạt mức cao nhất từ trước đến nay là 630 dự án với tổng số vốn đầu tư khoảng 8 tỷ USD - mức đầu tư cao thứ 2 tính đến hiện tại. Theo kết quả khảo sát năm 2018 của JETRO, khi được hỏi về kế hoạch triển khai hoạt động trong thời gian từ 1 đến 2 năm tới, có gần 70% DN Nhật Bản đã và đang đầu tư vào Việt Nam trả lời rằng muốn mở rộng hoạt động kinh doanh. Con số này tính trong phạm vi các nước ASEAN cũng thuộc top đầu...

Đây được coi là những tín hiệu đầy lạc quan đối với Việt Nam cũng như DN trong nước, bởi sự có mặt của DN Nhật Bản sẽ gia tăng cơ hội để DN trong nước tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu; nâng cao được năng lực cạnh tranh, cải thiện chất lượng sản phẩm. Tuy nhiên, một trong số những khó khăn và rào cản khi đón nhận làn sóng đầu tư từ Nhật Bản chính là tỷ lệ nội địa hóa nguyên liệu, vật tư, linh kiện nội địa của DN còn thấp; năng lực cung ứng của DN Việt Nam còn yếu so với yêu cầu từ đối tác Nhật Bản.

Khảo sát từ JETRO cho thấy, hiện tỷ lệ nội địa hóa nguyên liệu, vật tư, linh kiện của DN Nhật Bản tại Việt Nam là 36.3%. Tuy có tăng hàng năm nhưng vẫn còn thấp so với tỷ lệ của Trung Quốc 66%, tỷ lệ của Thái Lan 57%. Vì vậy, DN Nhật Bản gần như buộc phải nhập khẩu từ các nước xung quanh như Thái Lan, Trung Quốc. Ông Kitagawa - Trưởng đại diện JETRO tại Việt Nam cho biết, tỷ lệ nội địa hóa thấp là nguyên nhân dẫn đến gia tăng chi phí và rủi ro lớn cho DN Nhật Bản hoạt động trong lĩnh vực chế tạo tại Việt Nam, đồng thời cũng là nguyên nhân gây khó khăn trong việc duy trì hoạt động sản xuất trung và dài hạn tại Việt Nam.

Thực tế, dù ngành CNHT đang được Chính phủ quan tâm và có mục tiêu chiến lược phát triển cụ thể, trong đó có những hỗ trợ, ưu tiên cho DN tham gia vào lĩnh vực này. Tuy vậy, hiện ngành CNHT chủ yếu là DN nhỏ và vừa đảm nhận. Hạn chế của lực lượng DN này là về tiềm lực vốn, cơ sở sản xuất, nguồn nhân lực. Đặc biệt, theo nhận định của ông Kitagawa, dù có những cải thiện rõ nét, những hạn chế về cơ chế, chính sách hỗ trợ phát triển DN nhỏ và vừa là một trong những vấn đề còn tồn đọng ở Việt Nam. “Với tiềm năng hấp dẫn các nhà đầu tư Nhật Bản, Chính phủ Việt Nam cần thêm những chính sách hỗ trợ đối với DN sản xuất trong nước, tạo điều kiện cho DN cải thiện năng lực sản xuất thì khả năng tham gia vào chuỗi cung ứng cho DN Nhật Bản sẽ lớn hơn; và cơ hội cho CNHT Việt Nam phát triển sẽ mạnh mẽ”- ông Kitagawa nói.

Với sứ mệnh quan trọng là xúc tiến đầu tư, thương mại của DN Nhật Bản vào Việt Nam, ông Kitagawa cho hay, JETRORO chủ yếu hỗ trợ DN nhỏ và vừa đầu tư ra nước ngoài trong nhiều lĩnh vực khác nhau, phần nhiều là lĩnh vực sản xuất, chế tạo, thời gian gần đây còn có thêm lĩnh vực dịch vụ và nông nghiệp. Tại Việt Nam, JETRORO cũng đang tích cực triển khai các hoạt động hỗ trợ cho DN Nhật Bản hoạt động sản xuất, kinh doanh thuận lợi, nhất là trong ngành CNHT. Một trong những hoạt động trọng tâm là tổ chức các sự kiện xúc tiến thương mại thông qua các triển lãm CNHT Việt Nam - Nhật Bản. “Đến nay đã có nhiều DN tham gia triển lãm CNHT và JETRO đã lắng nghe ý kiến đóng góp từ nhiều DN. Một trong số những ý kiến đó là mong muốn những sản phẩm mới có chất lượng cao, giao dịch ổn định, đối tác đáng tin cậy” - ông Kitagawa chia sẻ.

Nhằm hỗ trợ phát triển ngành CNHT của Việt Nam, đồng thời tạo môi trường kết nối thương mại giữa DN cung cấp Việt Nam và DN thu mua Nhật Bản, JETRO đã tổ chức “Triển lãm Công nghiệp Hỗ trợ Việt Nam - Nhật Bản” luân phiên tại 2 TP. Hồ Chí Minh và Hà Nội bắt đầu từ năm 2004. Năm 2019, triển lãm này tiếp tục được tổ chức tại Hà Nội vào tháng 8, dự kiến thu hút sự tham gia đông đảo của DN đến từ Nhật Bản, hứa hẹn là sự kiện giao thương, tiếp cận công nghệ, sản phẩm mới nhất cũng như trao đổi, chia sẻ sản xuất, kinh doanh của DN hai nước. Theo ông Kitagawa, JETRO với tư cách là đơn vị tổ chức sẽ cố gắng hết sức để mang đến những điều mới mẻ, tạo ra những “cơ duyên tốt” cho các DN Việt Nam - Nhật Bản.

Ông Kitagawa -Trưởng Đại diện JETRO tại Hà Nội: Nếu Việt Nam giải quyết được những vấn đề còn tồn đọng của ngành CNHT thì sẽ ngày càng nhiều DN Nhật Bản chú ý, quan tâm đến ngành sản xuất, chế tạo của Việt Nam. Hơn nữa, có khả năng Việt Nam sẽ được thế giới công nhận là có kỹ thuật sản xuất, chế tạo cao.

Hoa Quỳnh